ΤΟ ΓΙΔΟΒΥΖΙ Caprimulgus Eur.

Γράφει ο Παν. Γεωρ. Δημάκης,

Υπεύθυνος Ιστορικού Αρχείου Δήμου Αμφικλείας Ελατείας

Email: pgdimakis@gmail.com 

Mού άρεσε πάντα, να ακούω τόν πατέρα μου, πού ήταν συνήθως λιγομίλητος, τις μακρές χειμωνιάτικα βραδιές, να διηγείται συμβάντα και ιστορίες τής ποιμενικής του ζωής, αφού ήταν από μικρό παιδί, βοσκός προβάτων, στόν  Παλιουριά, μέχρι τόν Μικρασιατικό πόλεμο, όπου άφησε το αριστερό του πόδι και επέστρεψε, αναγκασμένος από τήν αναπηρία του, να εγκαταλείψει τα πρόβατα και το Ξηρόρεμμα, κρατώντας όμως στήν ψυχή του, τις αναμνήσεις αυτές, σαν ακριβό και κρυφό κειμήλιο. 

Αυτές τις πολύτιμες και ανεκτίμητες, σταγόνες αναμνήσεων και γιατί όχι, λαϊκής σοφίας,  περιελάμβαναν πολλά και διάφορα συμβάντα, όπως τήν διήγησή του, για ένα παράξενο, νυκτόβιο πλάσμα, ένα πουλί, το γιδοβύζι, πού τήν νύχτα, με πλατειά, ανάλαφρα φτεροκοπήματα, πλανιόταν φευγαλέο, σαν σκιά, ανάμεσα στα ζώα.

Οι άνθρωποι τής  υπαίθρου, όπως οι βοσκοί, κοντά στα φυσικά φαινόμενα, από τα αρχαία χρόνια, πίστευαν, ότι στις λόχμες, στις πηγές νερού, στα θεοτικά βράχια, αλλά και στις σκοτεινές γωνιές τής στάνης, τήν νύχτα τριγύριζαν πνεύματα, αερικά, δαιμόνια και το πουλί αυτό, αόρατο τήν ημέρα, κρυμμένο σ ένα κλαδί ομοιόχρωμο, ή λαγιάζοντας, ακίνητο σε μία χωμάτινη κοιλότητα, όπου εκκολάπτονταν και τα δύο αυγά του, είχε κακή φήμη και λόγω τής εμφανίσεως του, με τα μεγάλα μάτια, το βαθειά σκισμένο στόμα του, τα νυχτερινά του φτεροκοπήματα, τού έδιναν μίαν εικόνα αποκρουστική.

Από τα χρόνια τού Αριστοτέλη,  (Η Α 618 ), είχε αβασάνιστα γραφτεί και συνέτεινε σ αυτό ότι...θηλάζει δε τάς αίγας ούκ οξυωπός  τής ημέρας....και  αργότερα ο Αιλιανός NA 3.39 ...επιτίθεται τοίς Αιξί ...και  τοίς ούθεσιν αυτών ...εκμυζά το γάλα τυφλοί τόν μαστόν... Αυτά γραμμένα, από τα αρχαία χρόνια, από μεγάλους φυσιοδίφες, υπαινίσσονται, ακόμη πεποιθήσεις αρχαιότερες, για το πουλί αυτό, πού και κραυγή του είναι απωθητική και παράξενη.

Οι νεώτερες έρευνες στα περιεχόμενα τού στομάχου των, όμως ανέτρεψαν την υπόθεση αυτή, αφού περιείχαν, νυχτοπεταλούδες, λεπιδόπτερα και γενικά ιπτάμενα νυχτερινά έντομα, πού έλκονται, από τα απορρίμματα στις ποιμενικές εγκαταστάσεις, καθώς και τα εκκρίματα τών ζώων.

Όμως έστω και έτσι, οι μύθοι είναι γοητευτικοί και πολύτιμοι, αφού σέρνουν μαζί  τους, αιώνων παραδόσεις, θα παραμένουν δε στήν λαϊκή φαντασία, ούτως ή άλλως.

Αποκαλείται ακόμη και σήμερα, πότε πλάνος, πότε νυχτοπάτης, πότε γιδοβύζι.