Καθημερινή Αδέσμευτη Εφημερίδα

ΜΕΤΑΞΥ ΜΥΘΟΥ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ: Φιλοκτήτης, από τον Όμηρο στον Σοφοκλή

Γράφει η Ευαγγελία Δημοπούλου
Ιστορικός - Αρχαιολόγος



Ο Φιλοκτήτης, βρίσκεται εγκαταλελειμμένος από τους συντρόφους του για εννέα έτη δηλαδή, καθ’ όλη τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου, στη Λήμνο. Παρ’ όλα αυτά, η παρουσία του Φιλοκτήτη στην Τροία ήταν απαραίτητη, αφού ήταν κάτοχος των όπλων του Ηρακλή. 

Οι Έλληνες λοιπόν, αναγκάστηκαν να θυμηθούν τον Φιλοκτήτη, γιατί δίνεται χρησμός πως η Τροία δεν θα αλωθεί, παρά μόνο αν βοηθήσει το ανίκητο τόξο του Ηρακλή. Ο ήρωας πεθαίνοντας το είχε χαρίσει στον Φιλοκτήτη, όχι μόνο για να τον ευχαριστήσει, αλλά και επειδή θεώρησε πως ο τελευταίος, διέθετε τέχνη και αρκετή ρώμη, να το τεντώσει και να το χειριστεί.

Παράλληλα, τον τελευταίο χρόνο της πολιορκίας ο Νεοπτόλεμος, γιος του Αχιλλέα, είχε έρθει από τη Σκύρο, για να βοηθήσει στην άλωση της πόλης με τα όπλα του πατέρα του, Αχιλλέα που είχαν σφυρηλατηθεί από τον ίδιο τον Ήφαιστο, μετά από την παραίνεση του Οδυσσέα. Αυτόν επιστράτευσε ο Οδυσσέας, για να αναχωρήσουν μαζί για τη Λήμνο, με σκοπό να φέρουν τον πληγωμένο Φιλοκτήτη με το τόξο του Ηρακλή και τα βέλη του.     

Ο Οδυσσέας θεωρούσε πως ο Νεοπτόλεμος θα μπορούσε να πείσει τον Φιλοκτήτη, αφού δεν είχε καμία ανάμειξη με την εγκατάλειψή του. Έτσι, για ακόμη μια φορά ο Οδυσσέας, ως πολυμήχανος προσπαθεί με τέχνασμα να πείσει το Νεοπτόλεμο να ξεγελάσει το Φιλοκτήτη.
Πιο συγκεκριμένα, συμβούλεψε τον Νεοπτόλεμο να του πει πως κι αυτός εξαπατήθηκε από τον Οδυσσέα, που σφετερίστηκε τα όπλα του πατέρα του, Αχιλλέα, και

γι ΄αυτό θύμωσε και έφυγε από την Τροία για να γυρίσει στη Σκύρο. Ο Νεοπτόλεμος αρνείται στην αρχή να συμμετέχει στην απάτη, αλλά πείθεται, όταν του μιλά για το κλέος που θα αποκτήσει, όταν το όνομά του θα συνδεθεί με την εκπόρθηση της Τροία με τα βέλη του Φιλοκτήτη.

Ο Νεοπτόλεμος, αφού ξεγελά το Φιλοκτήτη, πάει να το μετανιώσει την τελευταία στιγμή και αρχίζει να το συζητά μαζί του. Εμφανίζεται όμως ο Οδυσσέας και γίνεται έντονη συζήτηση μεταξύ αυτού και του Νεοπτόλεμου. Τελικά, ο Νεοπτόλεμος ακούει τη συνείδησή του και επιστρέφει το τόξο και τα βέλη στο Φιλοκτήτη, και ο Οδυσσέας φεύγει θυμωμένος.

Την αρχική του αρνητική στάση μετέστρεψε ο Ηρακλής, ο οποίος είχε θεοποιηθεί. Η παρέμβαση όμως του θεοποιημένου ήρωα ήταν καταλυτική και τελικά θα πείσει τον Φιλοκτήτη να ακολουθήσει τον Οδυσσέα και τον Νεοπτόλεμο στην Τροία. Ο Φιλοκτήτης, μαζί με τους υπόλοιπους ήρωες θα οδηγήσει τους Έλληνες στη νικηφόρα έκβαση του δεκαετούς πολέμου.

Έτσι, ο Φιλοκτήτης επανέρχεται στο προσκήνιο και συμβάλλει τα μέγιστα στην κατάκτηση της Τροίας. Σε ένδειξη μεγάλης γενναιοδωρίας, αφήνει πίσω του την οργή και την πικρία του από την εγκατάλειψή του στη Λήμνο. Ακόμα, συγχωρεί τους συντρόφους του και ξεχνώντας αυτά που είχε υποφέρει επί εννέα ολόκληρα χρόνια, ξαναβρίσκεται να πολεμά στο πλευρό των Ελλήνων κάτω από τα τείχη της Τροίας.

Κατορθώνει μάλιστα να διακριθεί στη μάχη και θα είναι αυτός που θα σκοτώσει με τα βέλη του τον Πάρη, τον πρίγκιπα της Τροίας που ήταν κύριος υπεύθυνος για την φυγή της ωραίας Ελένης από την Ελλάδα.

Με αυτόν τον τρόπο, παίρνει εκδίκηση για την ατίμωση που είχε συντελεστεί σε βάρος των Αχαιών, αλλά και όλα τα δεινά που προκάλεσε ο ανηλεής, αυτός πόλεμος. Τέλος, ο Φιλοκτήτης μαζί με τους υπόλοιπους ήρωες, θα κρυφτεί μέσα στον Δούρειο Ίππο και θα πρωτοστατήσει στην άλωση του Ιλίου.

Ο Φιλοκτήτης αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τον Σοφοκλή. Έτσι, ο τραγικός ποιητής έγραψε την ομώνυμη τραγωδία που αποτελείται από 1.471 στίχους, με κεντρικό πρόσωπο τον ομώνυμο ήρωα. Η τραγωδία έχει ως κεντρικό θέμα της σύγκρουσης του πατριωτικού καθήκοντος και του ανθρωπισμού. Παρουσιάστηκε στα Διονύσια το 409 π.Χ. και κέρδισε το πρώτο βραβείο.


    

 

Απόψεις

Το ταξίδι στον  Νομό Έβρου είχε και δυσάρεστα απρόοπτα. Συνάντησα στην Ορεστιάδα τον ιντερνετικό μου φίλο Χρήστο. Η χαρά μεγάλη και από τις δύο πλευρές, μέχρι την...
randomness