ΜΕΤΑΞΥ ΜΥΘΟΥ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ: Νεοπτόλεμος, ο Γενάρχης των Μολοσσών

Γράφει η Ευαγγελία Δημοπούλου
Ιστορικός - Αρχαιολόγος

Ο Νεοπτόλεμος, όταν η Τροία είχε καταλυθεί, πριν επιστρέψει στην πατρίδα του, θυσίασε την Πολυξένη, κόρη του βασιλιά Πριάμου, στον τάφο του Αχιλλέα, αποδίδοντας φόρο τιμής, στον νεκρό ήρωα. Η Αθηνά βλέποντας, τις ωμότητες που είχαν διαπραχθεί από το σύνολο των Αχαιών, αποφάσισε να ξεσπάσει την οργή της -δυσχεραίνοντας τον νόστο τους- παύοντας να είναι πολύτιμη σύμμαχος τους.

Η Θέτιδα γνωρίζοντας τις προθέσεις της θεάς, σπεύδει να ενημερώσει τον μονάκριβο εγγονό της. Έτσι, ο Νεοπτόλεμος θα προτιμήσει τη χερσαία οδό, που αποδείχθηκε πιο ασφαλής και όχι τη θαλάσσια. Μαζί του είχε και την Ανδρομάχη, τη χήρα του Έκτορα που έπεσε νεκρός από τον Αχιλλέα και του είχε δοθεί ως γέρας(= λάφυρο πολέμου).

Η παράδοση για την επιστροφή του Νεοπτόλεμου έχει αρκετές εκδοχές. Αρχικά, ο Νεοπτόλεμος θα επέστρεφε στη Σκύρο και έπειτα στη Φθία, όπου τον περίμενε ο παππούς του Πηλέας, για να κληρονομήσει το βασίλειό του. Παρ’ όλα αυτά ο Νεοπτόλεμος ήθελε να εξασφαλίσει για τον εαυτό του ένα βασίλειο και όχι να το κληρονομήσει.

Ο Νεοπτόλεμος ως πνεύμα ανήσυχο και φιλοπόλεμο, εκστρατεύει στην Ήπειρο και πολεμάει με τον λαό που κατοικούσε στα βόρεια του Τομάρου. Εν τέλει, τους νικάει και γίνεται βασιλιάς τους. Εκεί η Ανδρομάχη, η χήρα του Έκτορα, γεννά ένα γιο που τον ονόμασαν Μολοσσό και από αυτόν η χώρα παίρνει το όνομα Μολοσσία.

Σε μια άλλη εκδοχή κατά τη διάρκεια της Τρωικής εκστρατείας, ο Νεοπτόλεμος είχε συμφωνήσει με τον Μενέλαο πως θα παντρεύονταν την κόρη του Ερμιόνη . Επιστρέφοντας, λοιπόν, από την Τροία, στην πατρίδα του ο ήρωας ετοιμάζεται να παντρευτεί, ενώ πίσω στη Σπάρτη η Ερμιόνη είχε συνάψει δεσμό με τον Ορέστη.

Ο Ορέστης από την πλευρά του παρακαλούσε άδικα τον Νεοπτόλεμο να αφήσει την Ερμιόνη, για να την παντρευτεί, αλλά ο γιός το Αχιλλέα αρνήθηκε κάθε συνεννόηση με έναν άνθρωπο που είχε σκοτώσει τη μητέρα του. Έτσι, ο Νεοπτόλεμος παντρεύεται την Ερμιόνη και εγκαθίστανται στη Φθία.

Ο γάμος της Ερμιόνης με τον Νεοπτόλεμο όμως δεν πάει καλά. Η Ερμιόνη ανησυχεί μήπως ο άντρας της τη διώξει αργά ή γρήγορα μιας και δεν μπορούσε να τεκνοποιήσει, δίνοντας στον Νεοπτόλεμο τον πολυπόθητο διάδοχο. Τα πράγματα αρχίσαν να γίνονται πιο δύσκολα για την Ερμιόνη, όταν η Ανδρομάχη μένει έγκυος και γεννάει τον γιό του Νεοπτόλεμου.

Όταν ο Νεοπτόλεμος έλειπε στους Δελφούς, η Ερμιόνη αποφασίζει να εξοντώσει -με την αρωγή του πατέρα της - την Ανδρομάχη και τον γιό που απέκτησε με τον Νεοπτόλεμο, τον Μολοσσό. Η Ανδρομάχη έχοντας καταλάβει τις προθέσεις της Ερμιόνης, φοβάται για τη ζωή του παιδιού της και το στέλνει μακριά ενώ η ίδια καταφεύγει στο ιερό της Θέτιδας. Παρ’ όλες τις προσπάθειες της Ανδρομάχης να σώσει το δεύτερο παιδί της, οι άνθρωποι του Μενέλαου βρίσκουν το παιδί και την εκβιάζουν. Έτσι, αναγκάζεται να βγει από το ιερό στο οποίο είχε καταφύγει ως ικέτισσα.

Ενώ ετοιμάζονται οι άνθρωποι του Μενέλαου να σκοτώσουν μάνα και παιδί, παρεμβαίνει ο Πηλέας, και τους σώζει και ο Μενέλαος επιστρέφει στη Σπάρτη. Η Ερμιόνη φοβάται τώρα τι θα κάνει ο Νεοπτόλεμος μόλις γυρίσει και μάθει ότι προσπάθησε να δολοφονήσει τον γιό του. Τότε εμφανίζεται ο παλιός της έρωτας, ο Ορέστης και την παίρνει μαζί του στη Σπάρτη για να τη γλιτώσει και να παντρευτούν.

Παράλληλα, ο Νεοπτόλεμος είχε μεταβεί στους Δελφούς, για να εξευμενίσει τον θεό Απόλλωνα που τόσο είχε προκαλέσει στην Τροία και ενώ η Ανδρομάχη και ο γιός του γλύτωσαν, αυτός δυστυχώς βρίσκει τραγικό θάνατο. Ο Ορέστης ξεσήκωσε τους κατοίκους των Δελφών, λέγοντας ότι ο Νεοπτόλεμος δεν πήγε, για να ζητήσει συγχώρεση από τον Απόλλωνα, αλλά για να αρπάξει τους θησαυρούς του μαντείου.

Έτσι, την ώρα που πλησίαζε το βωμό για τη θυσία, δέχεται άνανδρη επίθεση από το πλήθος που τον σκότωσε παρά την γενναία του αντίσταση. Εκεί, ο Πηλέας η πιο τραγική φιγούρα, θάβει τον εγγόνο του, για να θυμούνται όλοι την ανίερη αυτή πράξη.

Τέλος, η Θέτιδα παρηγορεί τον Πηλέα, υποσχόμενη πως θα θεοποιήσει τον Νεοπτόλεμο και στέλνει την Ανδρομάχη με τον γιό της στην Ήπειρο, ώστε να δημιουργήσουν το δικό τους βασίλειο.

•    Εικόνα: Ο Ορέστης διεκδικεί την Ερμιόνη από τον Νεοπτόλεμο (Ερυθρόμορφη οινοχόη. Γύρω στο 520 π.χ. Kassel Staatliche Kunstsammlungen)