Καθημερινή Αδέσμευτη Εφημερίδα

Ο Ταχσίν Πασάς της Θεσσαλονίκης και ο ρόλος του

Για την επέτειο της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης 26-10-1912


Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον Ελληνικό Στρατό στις 26-10-1912 είναι ένα από τα πλέον σημαντικά γεγονότα στην ιστορία του νέου Ελληνικού Κράτους.

Πασάς στη Θεσσαλονίκη, δηλ. ανώτατος Στρατιωτικός και Πολιτικός Διοικητής ήταν τότε ο Ταχσίν (Μεσαρέ) Χασάν Πασάς.  Ήταν τουρκο-αλβανός από το χωριό Μεσαρά κοντά στα ελληνο-αλβανικά σύνορα, εντός του αλβανικού εδάφους, βόρεια από τα Γιάννενα.  Ήταν παντρεμένος με ελληνίδα και στην οικογένειά του μιλούσαν ελληνικά.  Αυτός βέβαια γνώριζε τα αλβανικά και τα τούρκικα. 

Είχε υπηρετήσει στη Χωροφυλακή του Οθωμανικού Κράτους και λόγω ικανοτήτων εξελίχθηκε στο ανώτατο αυτό αξίωμα.  Ο γιός του, Κενάν Μεσαρέ, ήταν υπασπιστής του (αξιωματικός του Οθωμανικού Στρατού) και αυτοδίδακτος ζωγράφος.  Είχε ζωγραφίσει εικόνες από το Βαλκανικό Πόλεμο, μερικές από τις οποίες είναι ιστορικής σημασίας.  Σύζυγος του η Ραφέτ.  Είχε τεράστια περιουσία στα Γιάννενα και μάλιστα μία κεντρική οδός φέρει το όνομά του.

Το 1912, ο Ελληνικός Στρατός, μετά τη νίκη του επί του Οθωμανικού στρατού στα Γιαννιτσά, 20-21/10/1912, προήλαυνε ακάθεκτος προς την υπέρτιμη Θεσσαλονίκη.  Η Θεσσαλονίκη ήταν το ουσιαστικό, το μεγάλο διακύβευμα ανάμεσα στον Ελληνικό και στον Βουλγάρικο Στρατό.  Ο τελευταίος μετά την κατάληψη της Πόλης των Σερρών στις 24-10-1912, προήλαυνε ταχέως προς τη Θεσσαλονίκη.

Ο σώφρων Ταχσίν Πασάς, είχε μικρές δυνάμεις με παρατακτική δύναμη περίπου 25000 ανδρών.  Καταλάβαινε ότι κάθε περαιτέρω αντίσταση, που ήταν πάντως δυνατή στα όρια, και ιδίως μέσα στην πόλη της Θεσσαλονίκης, θα ήταν περιττό αιματοκύλισμα.  Έτσι έστειλε, στις 24-10-1912 αντιπροσωπεία στο χωριό Τοψίν, σήμερα Γέφυρα, 20 χιλιόμετρα δυτικά της Θεσσαλονίκης να διαπραγματευτούν την παράδοση της Θεσσαλονίκης στον Ελληνικό Στρατό.  Τελικά το πρωτόκολλο της παράδοσης υπογράφηκε στις 26-10-1912 (στη Γαλλική γλώσσα από τον πολύγλωσσο Κενάν Μεσαρέ), ανήμερα στη γιορτή του πολιούχου Αγίου Δημητρίου της πόλης.  Έτσι το 4ο Σύνταγμα του Στρατού μας, το ευζωνικό της Λαμίας με Διοικητή τον Συνταγματάρχη Ιωάννη Παπακυριαζή από την Υπάτη, μπήκε πρώτο στη Θεσσαλονίκη.  (Το Σύνταγμα αυτό έμελλε αργότερα, στις 20-6-1913, να δώσει την αιματηρή μάχη του Λαχανά με ηρωϊκώς πεσόντα το Διοικητή του, που σήμανε ουσιαστικά την απελευθέρωση της Μακεδονίας).

Όμως τότε ο Βουλγαρικός Στρατός βρισκόταν ήδη στο Δρβένι, 10-15 χιλιόμετρα βόρεια της Θεσσαλονίκης και ζήτησε από τον Ταχσίν Πασά να υπογράψει αντίστοιχο πρωτόκολλο παράδοσης της Θεσσαλονίκης και στο βουλγαρικό στρατό.  Ο Ταχίν Πασάς αρνήθηκε.  Δεν γνωρίζουμε, παρά την ορμή του Στρατού μας, ποια θα ήταν η εξέλιξη, αν ο Ταχσίν Πασάς προέβαλε αντίσταση και καθυστερούσε την είσοδο του Ελληνικού Στρατού στη Θεσσαλονίκη, ώστε αυτός να εισέλθει μαζί με τον βουλγαρικό ή και μετά από αυτόν στη Θεσσαλονίκη.

Ο Ταχσίν Πασάς καταδικάστηκε σε θάνατο από το Σουλτάνο, γιατί παρέδωσε τη Θεσσαλονίκη χωρίς να εξαντλήσει κάθε δυνατότητα αντίστασης που είχε.  Ο ίδιος με την προστασία της Ελλάδος κατέφυγε τελικά στην Ελβετία όπου απεβίωσε.  Σε συνέντευξή του σε εφημερίδα, αλλά και στα απομνημονεύματά του ανέφερε: «Παραδώσαμε τη Θεσσαλονίκη σε αυτούς από τους οποίους την πήραμε.  Και αυτό ήταν σωστό και ιστορικά δίκαιο».

Μετά το θάνατό του τάφηκε στην Ελβετία.  Αργότερα τα οστά του μεταφέρθηκαν στο Μωαμεθανικό οστεοφυλάκιο στη Μαλακοπή άνω Τούμπας στη Θεσσαλονίκη.  Και από εκεί τελικά σε μνημείο που έγινε στο χωριό Γέφυρα όπου έγινε η παράδοση της Θεσσαλονίκης.  Ο γυιός του Κενάν Μεσαρέ, πήρε την Ελληνική υπηκοότητα και έζησε στα Γιάννενα μέχρι το 1965 που απεβίωσε και ζήτησε να ενταφιασθεί στο Μωαμεθανικό Κοιμητήριο της Μαλακοπής.

Το 2012, για τον εορτασμό των 100 ετών από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, με προτροπή της δημοτικής αρχής της Πόλης, επικοινώνησα τηλεφωνικά με τον Ίνης-Στέργιο Μεσαρέ, Αρχιτέκτονα Μηχανικό, γυιό του Κενάν Μεσαρέ, εγγονό του Ταχσίν Πασά, ώστε να έλθει στη Θεσσαλονίκη και να μιλήσει για τις αναμνήσεις της οικογένειάς του από την απελευθέρωση. 

Αρνήθηκε κατηγορηματικά και ήταν πολύ χολωμένος γιατί με την κατάργηση του κοιμητηρίου της Μαλακοπής, πριν από χρόνια, οι αρχές του ζήτησαν να πάρει τα οστά του πατέρα του Κενάν Μεσαρέ, γιατί όπως μου είπε, διαφορετικά θα τα «πετούσαν στο Θερμαϊκό».  Δεν μπορώ να γνωρίζω πόσο ακριβές είναι αυτό.  Πάντως αυτός μου είπε ότι τα παρέλαβε και τα απόθεσε στο μνημείο στη Γέφυρα.  Ο Κενάν Μεσαρέ φαίνεται ότι είναι αυτός, που ως υπασπιστής του πατέρα του Ταχσίν Πασά, συνέταξε στα γαλλικά το πρωτόκολλο παράδοσης της Θεσσαλονίκης στον Ελληνικό Στρατό.

Συνημμένες Εικόνες

Φωτογραφία 1. Υπογραφές παράδοσης της Θεσσαλονίκης. Δεξιά για λογαριασμό της Ελλάδας υπογράφει ο Βίκτωρ Δούσμανης, Επιτελάρχης του Ελληνικού Στρατού, και ο Ιωάννης Μεταξάς, Επιτελικός Αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού και μετέπειτα Πρωθυπουργός.

Φωτογραφία 2. Ζωγραφικός Πίνακας από τον Κενάν Μεσαρέ γιο του Ταχσίν Πασά που δείχνει την υπογραφή της παράδοσης της Θεσσαλονίκης. Δεξιά οι δύο Έλληνες Αξιωματικοί Δούσμανης και Μεταξάς. Πίσω με γυαλιά ο Κενάν Μεσαρέ.

Φωτογραφία 3. Η είσοδος του Βασιλιά Γεωργίου Α’ και του διαδόχου Κωνσταντίνου στη Θεσσαλονίκη στις 26/10/2012. Πίνακας ζωγραφικής από τον Κενάν Μεσαρέ.

Φωτογραφία 4. Συνάντηση του τότε διαδόχου Κωνσταντίνου με τον Ταχσίν Πασά. Πίνακας του Κενάν Μεσαρέ.

Γεώργιος Σούλιος
Ομότιμος Καθηγητής Α.Π.Θ.
Πρώην Πρόεδρος Φθιωτών Μακεδονίας

    

 

Ενημερωτικά δελτία

Ενημερωθείτε άμεσα από την εφημερίδα μας για τις τελευταίες ειδήσεις μέσα από την ηλεκτρονική σας διεύθυνση.
randomness