ΠΟΛΙΟΡΚΙΕΣ ΚΑΙ ΕΞΟΔΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ
Το βαθύτερο νόημα των ελεύθερων πολιορκημένων της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου έχει εκθέσει με τον πληρέστερο τρόπο ο εθνικός μας ποιητής στο ομώνυμο ποίημά του.
Ο μικρός κύκλος και το χθαμαλό φρούριο, φράχτης κατά τον Ιμπραήμ, έκρυβε μέσα του μεγάλα νοήματα και γενναίες ψυχές, υψηλό φρόνημα και σθένος. Οι έγκλειστοι δεν παραδίδονταν και δεν υποχωρούσαν ποτέ, όπως κι άλλοι Έλληνες σε άλλες θέσεις και σημεία. Η μεγάλη τόλμη και η ευψυχία των ολίγων υπερασπιστών της πατρίδος τους αναπλήρωνε το ολίγον των αριθμών. Αν οι πολιορκημένοι άντεχαν λίγο ακόμα την πείνα και τις κακουχίες και συνεχιζόταν η αντίστασή τους, το Μεσολόγγι δεν θα έπεφτε, οι Τούρκοι θα υποχωρούσαν και ίσως δεν θα επακολουθούσε η καταστροφή της μάχης του Φαλήρου, όπου και ο θάνατος του Καραϊσκάκη.
Οι πολιορκημένοι του Μεσολογγίου είχαν φθάσει στο έσχατο όριο της απαντοχής τους. «… ρακοφορούντες, τετραχειλισμένοι, αυχμηροί και υπό της πείνας και της κακουχίας κατασκελετωμένοι ήσαν δυσδιάγνωστοι και πολλοί φασματώδεις» (Σ. Τρικούπης).
Ήλπιζαν για βοήθεια και ανεφοδιασμό, που δυστυχώς δεν έφθανε. Παρ’ όλα αυτά, οι υπερασπιστές του Μεσολογγίου αντιστέκονταν ως το τέλος καθιστώντας εκείνον το «φράχτη» απόρθητο κάστρο της ελευθερίας, χάρις στο φρόνημα, το ήθος και την ψυχή τους.
Το Μεσολόγγι δοκιμάσθηκε σκληρά, αλλά δεν παραδόθηκε. «Αποθνήσκωμεν αλλά δεν προσκυνούμε» αποκρίνονταν οι ελεύθεροι πολιορκημένοι στις προτάσεις για συνθηκολόγηση. Προτίμησαν και αποφάσισαν «εκείθε με τους αδελφούς, εδώθε με το χάρο». Αποφάσισαν «θεωρώντες ότι μας εξέλιπεν κάθε ελπίς ώστε εάν μίαν ημέρα υπομείνομεν περισσότερο θέλομεν αποθάνει όρθιοι εις τους δρόμους και ενώ εβρισκόμεθα νικηταί του εχθρού αποφασίσαμεν ομοφώνως… Η έξοδός μας να γίνη».
Ημέρα Σάββατο 10 Απριλίου 1826, των Βαΐων, οι ελεύθεροι πολιορκημένοι επέλεξαν την ελευθερία – την έξοδο. Επροχώρουν προς την έξοδο, πολεμώντας στιγμή τη στιγμή. Λίγοι τα κατάφεραν, πολλοί, οι περισσότεροι πέθαιναν, αλλά η θυσία τους έγινε βωμός για την ελευθερία και την ανεξαρτησία της Ελλάδος.
Η ηρωική έξοδος και το ολοκαύτωμα του Μεσολογγίου δόξασε και έσωσε την Ελλάδα στην πιο κρίσιμη στιγμή του αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία. Η Ιερά πόλις του Μεσολογγίου, που επιτέλεσε τότε το ενδοξότατον μεγαλούργημα όλης της επαναστάσεως «ζώσα, έμελλε να την αναστήσει και πεσούσα» κατά την εκτίμηση του Κων/νου Παπαρρηγόπουλου.
Η αυτοθυσία και το υψηλότατο φρόνημα, το ήθος της ελευθερίας, που επέδειξαν οι μαχητές του Μεσολογγίου, υπήρξε μια παραδειγματική στιγμή στον αγώνα των Ελλήνων για την ανεξαρτησία τους, που συντάραξε την Ευρώπη. Ο Γάλλος συγγραφέας – πολιτικός Σατομπριάν μετά την είδηση αναρωτήθηκε «θα δει άραγε, ο αιώνας μας τις άγριες ορδές να καταπνίγουν τον πολιτισμό που αναγεννάται μέσα από το μνήμα ενός λαού που εξεπολίτισε την ανθρωπότητα; Θα αφήσει η χριστιανοσύνη τους Τούρκους να τον στραγγαλίσουν απερίσπαστα;»
Η θυσία των ηρώων επιτάχυνε τις εξελίξεις για την αναγνώριση του δικαιώματος των Ελλήνων για ελευθερία και εθνική ανεξαρτησία. Δίχως την ηρωική έξοδο είναι αμφίβολο αν θα είχε ακολουθήσει το Ναυαρίνο. Το Μεσολόγγι εγκλείει, αλλά και προβάλλει «όσες μείζονες αρετές επέδειξαν οι Έλληνες κατά τον αγώνα της Ανεξαρτησίας».
Ύστερα από τα ανωτέρω θεωρούμε ότι κάθε λαός που ανασυγκροτείται ως Έθνος – Κράτος και μάλιστα υπό συνθήκες ελευθερίας μετά από αιματηρό αγώνα θέτει και αναγνωρίζει κάποια στιγμή στην ιστορία του ως αποφασιστική για την εξέλιξή του. Τέτοια στιγμή στη συνείδηση του νέου Ελληνισμού αποτελεί η Επανάσταση του 1821, που είναι κάτι ανάλογο με τη Γαλλική Επανάσταση του 1789 για τους Γάλλους ή η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας του 1776 για τους Αμερικανούς.
Σήμερα όλοι αναγνωρίζουν, ότι η ελευθερία κερδίζετε με αγώνες και θυσίες και το ασίγαστο πάθος για την ελευθερία απαιτεί ανάλογο φρόνημα, σθένος και ευτυχία. Μόνο έτσι, υπό αυτές τις προϋποθέσεις θα μπορέσουμε να κερδίσουμε και την υπόθεση της ποιότητας της δημοκρατίας στον τόπο μας στους σημερινούς χαλεπούς καιρούς. Αφετηρία ένας τόπος σύμβολο στην Ιστορία του Έθνους. «Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι» κατά τον Σολωμό στο Α΄ Σχεδίασμα των Ελεύθερων Πολιορκημένων. Ο Γκαίτε ακούγοντας για την έξοδο έβαλε στο στόμα του ευφορίωνα τα λόγια «Πάντα ψηλότερα ν’ ανεβαίνω, πάντα μακρύτερα να κοιτάζω».
Το πνευματικό και ηθικό μέγεθος της πολιορκίας του Μεσολογγίου είναι πελώριο, όπως και η ευθύνη μας να το διαφυλάξουμε ως ιερή παρακαταθήκη.
Ο ελεύθερος άνθρωπος είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της Δημοκρατίας και αυτή είναι το μέλλον του τόπου για την ανεξαρτησία του οποίοι αγωνίσθηκαν οι ήρωες του Μεσολογγίου.
Στον προσεχή εορτασμό της μνήμης του αγώνα των Ελευθέρων Πολιορκημένων του Μεσολογγίου κλίνουμε ευλαβικά το γόνυ λέγοντας πως αισθανόμαστε κι εμείς μαζί σαν ένας απλός προσκυνητής Μεσολογγίτης.
Γεώργιος Χ. Τριανταφύλλου
Αντ-γος ε.α.
