61. ΘΕΜΑΤΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ : Η ΛΑΜΙΑ το έτος 1893.
Γράφει ο Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος.
Την 24η Μαρτίου 1893, μια θολή ημέρα, την χρησιμοποιήσαμε ως ημέρα ξεκούρασης στη Λαμία. Η πόλις βρίσκεται στις υπώρειες της Όθρυος, η οποία εδώ με χαμηλοϋψή αλλά απότομα και τεμνόμενα από φαράγγια βουνά καταλήγει στην κοιλάδα του Σπερχειού. Τα γυμνά και αποψιλωμένα βουνά καταλήγουν χωρίς αποθέσεις από πλευρικά κορήματα στην επιμελώς καλλιεργούμενη πεδιάδα της Λαμίας. Η όψη της πόλης από μακριά είναι τόσο γραφική, όσο και μεγαλοπρεπής πανοραμική εικόνα που απολαμβάνει κανείς από τα υψώματα της Λαμίας.
Δυο κοιλάδες περικλείουν μια αποστρογγυλωμένη ορεινή προέκταση, η οποία διαμέσου ενός μικρού λαιμού συνδέεται με τα πίσω βουνά. Το βουνό αυτό φέρει τα ισχυρά τείχη του μεσαιωνικού φρουρίου. Τα διάφορα τμήματα του φρουρίου που κατασκευάσθηκε πάνω σε αρχαία θεμέλια, προέρχονται από διάφορες εποχές. Βυζαντινοί, Φράγκοι, Καταλανοί, Ναβαρραίοι και Τούρκοι έχουν φιλοξενηθεί και κτίσει αυτό το κάστρο.
Το κέντρο της πόλης βρίσκεται στην κοιλάδα δυτικά του φρουρίου, και από εδώ σκαρφαλώνουν τα σπίτια το ίδιο και στις δυο πλαγιές του βουνού του φρουρίου και μέχρι την πεδιάδα. Δυο πλατείες, η μια στην κοιλάδα, η άλλη στη δυτική πλαγιά της (110 μ.) σχηματίζουν το κυκλοφοριακό κέντρο.
Εδώ βρίσκονται τα καφενεία και μερικά υποφερτά εστιατόρια. Μια μεγάλη πηγή που ξεπηδά από την ίδια τη δυτική πλευρά, παρέχει άφθονο νερό. Η πόλη έχει κτίρια από πέτρα, κυρίως καινούρια σπίτια, και για τις ελληνικές συνθήκες μια καθαρή και περιποιημένη εικόνα. Μόνο λείπουν από όλη την περιοχή τα δένδρα.
Απεναντίας η Λαμία έχει κάποια ζωολογικά αξιοπερίεργα : πρώτον μερικές ντουζίνες καμήλες, οι οποίες εδώ χρησιμοποιούνται για την μεταφορά φορτίων, μαζί με μερικές ακόμα στην Άμφισα, οι μόνες στην Ελλάδα, ενώ κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας οι καμήλες ήταν διαδεδομένες σε όλη την Ελλάδα. Κατόπιν προκαλούν εντύπωση στον ταξιδιώτη που προσεγγίζει από το νότο τα σμήνη από καλιακούδες, που γεμίζουν την πόλη με τις τρομακτικές τους κραυγές, και οι πολυάριθμοι πελαργοί.
… Η Λαμία, που ονομαζόταν στις αρχές του Μεσαίωνα Ζητούνι, απέκτησε το όνομά της κατά τους χρόνους του βασιλιά Όθωνα, ο οποίος το αντικατέστησε με την αρχαία ονομασία της. Σε κάθε εποχή διαδραμάτισε τον ρόλο της κυρίαρχης πόλης στην κοιλάδα του Σπερχειού, καθώς και στην θέση κλειδί της Ελλάδος.
Σήμερα είναι μια ακμαία πόλη από 6.888 κατοίκους, πρωτεύουσα του νομού Φθιώτιδος-Φωκίδος, έδρα δικαστηρίου και επισκόπου καθώς και ενός στρατοπέδου. Αμαξιτές οδοί συνδέουν την πόλη με την Αθήνα δια μέσου Δαδίου και Αταλάντης , η τελευταία είναι ανολοκλήρωτη και μόνο σε έκτακτη ανάγκη την επιλέγει κανείς να την διέλθει με κάποιο κίνδυνο.
Περαιτέρω συνδέεται με το λιμάνι της Στυλίδας και με την ορεινή πόλη του Καρπενησίου. Η οδός αυτή διατρέχει την μεσόγεια περιοχή της κοιλάδας του ποταμού Σπερχειού. Ο Σιδηρόδρομος προς Αθήνα ( ένα μέρος του μεγάλου σιδηροδρόμου Λαρίσης με γραμμή κανονικού εύρους) και μια διακλάδωση προς Στυλίδα είναι υπό κατασκευή.
Στη Λαμία κατοικεί ένας μεγάλος αριθμός πλουσίων γαιοκτημόνων…
ALFRED PHILIPPSON, «ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΚΑΙ ΗΠΕΙΡΟΣ»
Ταξίδια και εξερευνήσεις στην Βόρεια Ελλάδα.
Εκδ. Δέσποινα Κυριακίδη, 2014.
Σημ: Ό Άλφρεντ Φίλιπσον γεννήθηκε στη Βόννη την 1-1-1864. Σπούδασε στα πανεπιστήμια της Βόννης και της Λειψίας γεωλογία, γεωγραφία, μεταλλειολογία κ. λ.π. Έκανε πολλά ταξίδια σε Ελλάδα, Μ. Ασία, Ιταλία, Ελβετία, Ρωσία, όπου μελέτησε διάφορες περιοχές τους από γεωγραφικής απόψεως. Έτσι τα κείμενά του είναι πολύ ενδιαφέροντα, γιατί δεν περιορίζονται στην περιγραφή και ανάλυση των φυσικών δεδομένων, αλλά ανιχνεύει και την επιρροή τους στη ζωή και την εξέλιξη των κατοίκων τους.
Οι Φράγκοι κατέλαβαν τη Λαμία μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους σταυροφόρους και την κατάλυση της βυζαντινής κυριαρχίας το 1204. Αυτοί ίδρυσαν την Βαρωνία του Ζητουνίου με το όνομα Girton. Το Κάστρο της Λαμίας αναφέρεται στις αρχές του 13ου αιώνα. Αυτό κατελήφθη το 1218 από το Δεσπότη της Ηπείρου Θεόδωρο Κομνηνό Δούκα, ο οποίος το 1275 το παρέδωσε ως προίκα στον μετέπειτα Δούκα Αθηνών Γουλιέλμο δε λα Ρος, περιήλθε στην κυριαρχία των Καταλανών το 1311. Το 1446 η Λαμία με το κάστρο της κατελήφθη από τους Τούρκους.
Αυτή ήταν η ζωή την περίοδο που ο Philippson επισκέφθηκε τη Λαμία, 1893.
