ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ !!! ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΣ !!! ΤΟ ΣΤΕΦΑΝΙ: Η ΚΟΡΩΝΙΔΑ ΤΩΝ ΕΘΙΜΩΝ !!!

Του Δημήτρη Γ. Μπράνη

Ερευνητή

Πολιτικού και Κοινωνικού Σχολιαστή

Ι. Ο 5^ος ΜΗΝΑΣ !!!

Α΄. Μάϊος, ή κοινώς Μάης. Είναι ο 5^ος μήνας του έτους κατά το Ιουλιανό και Γρηγοριανό Ημερολόγιο.

Β΄. Στο Ρωμαϊκό Ημερολόγιο ήταν ο 3^ος Μήνας του έτους. Έγινε ο 5^ος.

Γ΄. Στην αρχαιότητα ονομαζόταν: «ΘΑΡΓΗΛΙΩΝ». Αττικό Ημερολόγιο.  

Δ΄. Εορταζόταν μαζί με τα περιώνυμα – περίφημα – ΑΝΘΕΟΦΟΡΙΑ !!!

Ε΄. Ο: «ΘΑΡΓΗΛΙΩΝ» ήταν αφιερωμένος στη Θεά Δήμητρα, τη Θεά της γεωργίας και της γονιμότητας !!!

ΣΤ΄. Ήταν, επίσης, αφιερωμένος και στην κόρη της, την Περσεφόνη !!!

Ζ΄. Αρχή της Άνοιξης, της Αναγέννησης της Φύσεως. Είναι ο ερχομός της Περσεφόνης από τον Άδη στη Γη !!!

Η΄. Η Περσεφόνη συμβολίζει την Άνοιξη, την Ανάπλαση της Φύσεως !!!

ΙΙ. ΤΑ: «ΡΟΣΥΛΛΙΑ»

Α΄. Τα: «ΡΟΣΥΛΛΙΑ» ήταν έθιμο των Αρχαίων Ρωμαίων.

Β΄. Ήταν εορτές για τον ερχομό της Άνοιξης, αντίστοιχες με την αρχαία ελληνική εορτή των: «ΑΝΘΕΟΦΟΡΙΩΝ» ή των «ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΩΝ».  

Σχόλιο 1^ο. Εορτή: «ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΩΝ» γίνεται – σ’ ορισμένα μέρη της Ελληνικής Επικράτειας – και σήμερα. Στην Αθήνα π.χ. γίνεται στη περιοχή της Κηφισιάς.

Σχόλιο 2^ο. Τα: «ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΑ» πρωτοϊδρύθηκαν στην Αθήνα. Έπειτα έλαβαν μορφή πανελλήνια !!!

ΙΙΙ. ΔΙΑΤΗΡΗΘΗΚΑΝ ΚΑΙ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ !!!

Α΄. Τα: «ΡΟΣΥΛΛΙΑ», αρχαίο ρωμαϊκό έθιμο, αρχαία ρωμαϊκή εορτή, διατηρήθηκαν και στο Βυζάντιο και καθ’ όλη τη Βυζαντινή περίοδο !!!

Β΄. Ήταν αγαπημένη εορτή των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων, αλλά και του Βυζαντινού Λαού !!!

IV. ΣΥΜΒΟΛΟ !!!  

Α΄. Ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς είναι σύμβολο !!! Συμβολίζει τη νίκη του Χειμώνα ! Την νίκη του θανάτου. Και την ανάσταση της ζωής !!!

Β΄. Νίκη του Χειμώνα, του θανάτου σημαίνει: Άνοιξη !!! Αναγέννηση !!! Ανάσταση !!! Θρίαμβο της ζωής !!!

Γ΄. Σημαίνει: σφρίγος !!! Δύναμη !!! Δημιουργία !!! Οργιώδη βλάστηση !!! Χαρά !!!

Δ΄. Σημαίνει: Του Θεού τη δόξα και τη σοφία !!!

V. ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ ΕΟΡΤΑΣΜΟΥ

Α΄. Οι ρίζες του εορτασμού της Πρωτομαγιάς χάνονται στα βάθη των αιώνων.

Β΄. Είναι εορτασμός πανάρχαιος !!! Προχριστιανικός !!!

Γ΄. Εορτασμός αιώνων και χιλιετηρίδων !!!

VΙ. ΤΟ ΣΤΕΦΑΝΙ ΤΗΣΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΣ !!! Η ΚΟΡΩΝΙΔΑ ΤΩΝ ΕΘΙΜΩΝ

Α΄. Έχει ρίζες πανάρχαιες !!! Ρίζες αιώνων και χιλιετηρίδων !!!

Β΄. Συμβολίζει την Άνοιξη !!! Τη βλάστηση !!! Την Αναγέννηση της Φύσεως !!!

Γ΄. Πλέκεται με άνθη !!! Όλη η Φύση είναι ανθοφόρος !!! Πλήρης ανθέων !!!

Δ΄. Ξεχωρίζει το τριαντάφυλλο, ο βασιλιάς των ανθέων !!!

Ε΄. Σε κάποια μέρη βάζουν και ένα σκόρδο, ένα αγκάθι και ένα στάχυ.

ΣΤ΄. Έχουν συμβολικό χαρακτήρα !!! Το σκόρδο το βάζουν ενάντια στη βασκανία !!! Το αγκάθι το βάζουν κατά του εχθρού. Και το στάχυ το βάζουν για την πλούσια καρποφορία της γης !!!

Ζ΄. Αλλού, π.χ. στα Δωδεκάνησα, βάζουν και ένα άνθος, που φέρει το σύνθετο όνομα: «ΑΝΟΙΧΤΟΜΑΤΗΣ».

Η΄. Συμβολίζει δύο πράγματα: την υγεία αφενός, την τύχη αφετέρου.

Θ΄. Το στεφάνι μένει έως την παραμονή της εορτής του Γενεσίου του Ιωάννου του Προδρόμου. Δηλ. έως τις 23 Ιουνίου.

Ι΄. Ο λαός τον ονομάζει Ιωάννη του Κλήδωνα, Ιωάννη Θεριστή και Ιωάννη Ριγανά.

ΙΑ΄. Τότε το ρίχνουν στην πυρά και το καίνε. Κλείνουν την τελετή της πυράς του με χορούς και τραγούδια !!!

VΙΙ. ΤΟ ΑΜΙΛΗΤΟ ΝΕΡΟ !!!

Α΄. Συχνά ακούμε τη φράση: «Ήπιες το αμίλητο νερό και δε μιλάς;».

Β΄. Είναι ένα έθιμο, νησιωτικό κυρίως και ιδίως νησιών του Αιγαίου.

Γ΄. Νεαρές κοπέλες την αυγή της Πρωτομαγιάς πηγαίνουν με άνθη στη βρύση, παίρνουν νερό και το φέρνουν στο σπίτι.

Δ΄.  Εκεί πλένονται όλα τα μέλη της οικογένειας με το νερό αυτό.

Ε΄.  Ονομάζεται δε – σχήμα λόγου είναι – «αμίλητο», επειδή το φέρνουν στο σπίτι, χωρίς να μιλάνε. Το φέρνουν αμίλητες.

Σχόλιο.Ίσως σήμερα να μη σώζεται το έθιμο αυτό, ή σώζεται σε περιορισμένη κλίμακα.

VΙΙΙ. Ο ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ !!!

Α΄. Ο αγροτικός κόσμος πλέκει στεφάνι όχι με άνθη, αλλά με πράσινους κλάδους, καρπούς, σκόρδο και αγκάθι. Ο συμβολισμός αναφέρθηκε ανωτέρω.

Β΄. Οι Έλληνες της Σμύρνης την προτεραία της Πρωτομαγιάς μετέβαιναν στην εξοχή με σκοπό να κόψουν οτιδήποτε έφερε καρπό. Π.χ. δημητριακά – σιτάρι, κριθάρι – σκόρδα, κρόμμυα – κρεμμύδια, κλάδους συκής, αμυγδαλιάς, ροδιάς.

Γ΄. Στη Λέσβο – Αγιάσο – πλέκουν στεφάνια από κάθε είδους άνθη και βάζουν μέσα: «δαιμοναριά».

Δ΄. 4: «δαιμοναριά» είναι ένα άγριο χόρτο, πλατύφυλλο και με άνθη κίτρινα !!!

Ε΄. Το κάνουν αυτό για το: «δαιμονισμό» των γαμπρών. Για να: «δαιμονίζονται» δηλ. οι νέοι, γαμπροί.

ΣΤ΄. Στη Σέριφο το εσπέρας της παραμονής αναρτούν στην πόρτα ένα στεφάνι πλεγμένο από άνθη τσουκνίδων, κριθάρι και σκόρδο !!!

ΙΧ. ΤΟ ΜΑΓΙΟ ΞΥΛΟ !!!

Α΄. Κέρκυρα. Οι Κερκυραίοι περιφέρουν έναν κορμό κυπαρισσιού.

Β΄. Το έχουν καλυμμένο με κίτρινες μαργαρίτες, γύρω του δε φέρει ένα στεφάνι με χλωρούς κλάδους !!!

Γ΄. Οι νέοι Κερκυραίοι εργάτες, «ενδεδυμένοι» με πάλλευκα παντελόνια, και υποκάμισα και κατακόκκινα μαντήλια, εμφανίζονται στους δρόμους της Κέρκυρας με το μαγιόξυλο αυτό και: «άδουν» τραγούδιδα του Μάη !!!

Δ΄. Εορτάζεται το μαγιόξυλο και στη Θεσσαλία και στην Ήπειρο. Λέγεται και: «ΦΟΥΣΚΟΔΕΝΔΡΙ» και: «ΖΑΦΕΙΡΗΣ».

Ε΄. Στον Κόζιακα εορτάζεται ο: «ΚΛΗΔΩΝΑΣ». Είδος άνθους, λουλουδιών !!!

ΣΤ΄. Στην Εύβοια εορτάζεται το έθιμο της «ΠΙΠΕΡΓΙΑΣ».

Ζ΄. Στην Ήπειρο εορτάζονται: «ΤΑ ΞΟΡΚΙΑ» της Πρωτομαγιάς !!! Γίνονται για τον εξορκισμό – διώξιμο – των φιδιών.

Σχόλιο. Των εθίμων της Πρωτομαγιάς: «Ουκ έστι» τέλος. Είναι ένας θησαυρός ανεξάντλητος !!!

Χ. ΑΣΜΑΤΑ !!!

Α΄. Πλήθος: «μέγα» είναι και τα άσματα της Πρωτομαγιάς !!!

Β΄. Είναι ένας θησαυρός ανεξάντλητος !!! Είναι ύμνοι της Πρωτομαγιάς !!! 

Ύμνοι της Λαϊκής Μούσας !!!

Γ΄. Ιδού μερικοί ύμνοι !!! Μερικά άσματα !!! Μερικά τραγούδια !!!

«Τώρα Μαγιά. Τώρα δροσιά, τώρα το καλοκαίρι.

Τώρα φουντώνουν τα κλαριά και βγάζ’ η γη χορτάρι.

Τώρα κι’ ο ξένος βούλεται να πάγει στα δικά του.

Νύχτα σελώνει τ’ άλογο, νύχτα το καλιγώνει.

Βάζει τα πέταλα αργυρά, καρφιά μαλαματένια.

Βάζει τα φτερνιστήριά του, ζώνει κι του σπαθί του.

Κι’ η κόρη, που τον αγαπά, κρατεί κερί και φέγγει.

Με το να χέρι το κερί, με τ’ άλλο το ποτήρι.

Κι’ όσα ποτήρια τον κερνά, τόσες βουλές το λέει:

v     

Πάρε μ’, αφέντη μ’, πάρε με κι’ εμένανε κοντά σου.

Να μαγειρεύω να δειπνάς, να στρώνω να κοιμάσαι.

Να γίνω κι’ ασημόκουπα να πίνεις το κρασί σου.

Εσύ να πίνεις το κρασί κι εγώ να λάμπω μέσα.

v     

Κει, που πηγαίνω, κόρη μου, γυναίκες δεν διαβαίνουν.

Κει ’ναι λύκοι στα βουνά και κλέφτες στα ντερβένια.

Κι’ εσένα παίρνουν, κόρη μου, κι’ εμένα με σκλαβώνουν.

v  

Μάη μου, Μάη δροσερέ κι’ Απρίλη λουλουδάτε.

Ο Μάης με τα τριαντάφυλλα κι’ Απρίλης με τα λουλούδια.

Όλο τον κόσμο γέμουσι τ’ άνθη και τα λουλούδια.

Το νιόνε περικύκλουσες μες της κυράς την πόρτα.

Άνοιξε τη πόρτα της κυράς, πόρτα της μαυρομάτας.

Να μπω να διω τη λιγυρή, πώς στρώνει, πώς κοιμάται.

Πώς στρώνει στα τριαντάφυλλα, κοιμάται στα λουλούδια.

Πώς να την πω να σηκωθεί, πώς να την πω να κάτσει.

Να την ειπώ αγιόκλημα, το κλήμα έχει κόμπους.

Να την ειπώ τριαντάφυλλο κι’ από τ’ αγκάθι βγαίνει.

v  

Να την ειπώ βασιλικό κι’ από την μυρωδιά του.

Ακόμη. Αφέντη κι αφεντούτσικε, πέντε φορές, αφέντη.

Λύσε τ(ο) αφέντη μ’, λύσε το, το χρυσομαντηλό σου.

Κι’ αν έχεις γρόσια, δος μας τα, φλουριά μην τα λυπάσαι.

Κι’ αν τα λυπάσαι τα φλουριά, δος μας δεκαπεντάρια.

Δος μας τα, αφέντη, δος μας τα, να πούμε για την υγειά σου.

Για την υγειά σ’, αφέντη μου, για την καλή χρονιά σου.

v  

Να ζήσεις χρόνους εκατό και να τους ξεπεράσεις.

Κι’ από τους διακόσιους κι’ εμπροστά, ν’ ασπρίσεις, να γεράσεις.

Ν’ ασπρίσεις, σαν τον Όλυμπο, σαν τ’ άσπρο περιστέρι.

Και του χρόνου !!!

ΧΙ. ΚΑΙ ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΩΝ ΟΛΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ !!!

Α΄. Η Πρωτομαγιά είναι εορτή πανεργατική. Εορτή της εργατικής τάξης όλου του κόσμου.

Β΄. Εορτή όλων των εργατών, των εργατών  όλων των Ηπείρων.

ΧΙΙ. ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ !!!

Α΄. Την Πρωτομαγιά γίνονται παντού εκδηλώσεις μνήμης και τιμής !!!

Β΄. Μνημονεύονται οι αγώνες, που έγιναν από το εργατικό κίνημα και αποδίδονται τιμές στους πρωτεργάτες και τους πρωταγωνιστές !!!

Γ΄. Εξαίρεται το δικαίωμα εργασίας και το δικαίωμα κάθε εργάτης να εργάζεται σε περιβάλλον υγιεινό και ασφαλές !!!