Απ’ τη ζωή «Στα νύχια του γάτου»
Είναι χαρακτηριστικός και πολύ επίκαιρος για την ανήσυχη εποχή μας ένας μύθος του Ρώσου Ιβάν Κρίλωφ: Ο γάτος κρατάει στα νύχια του το αηδόνι και του μιλάει με γλυκιά φωνή: «Έχω ακουστά πως κανένας δεν τραγουδάει τόσο γλυκά, όπως εσύ. Δεν θέλω να σε φάω. Αν μου τραγουδήσεις και ευχαριστηθώ θα σε αφήσω λεύτερο. Γιατί ξέρεις κι εγώ τρελαίνομαι για τη μουσική». Μα το άμοιρο αηδόνι στα νύχια του γάτου δεν μπορεί να κελαηδήσει, κόβεται η φωνή του, βγάζει λίγες σπαρακτικές κραυγές. Ο γάτος απογοητεύεται. «Αυτό είναι, λοιπόν, το ξακουστό τραγούδι σου; Μα τα γατάκια μου τραγουδούν πιο γλυκά. Ας δοκιμάσουμε τώρα και το κρέας σου, ίσως αυτό να είναι πιο νόστιμο». Και το τρώει... Και ο Κρίλωφ προσθέτει με πικρία. «Μου επιτρέπεται να σας πω κάτι εμπιστευτικά; Πολύ άσχημα τραγουδάς μέσα στα νύχια του γάτου!...».
Αν το αηδόνι δεν μπορεί να τραγουδήσει στα νύχια του γάτου, πολύ περισσότερο η ανθρώπινη ψυχή δεν μπορεί να ψάλλει τον ύμνο της χαράς και της δημιουργίας στα νύχια οποιωνδήποτε τυράννων. Πως να το κάνουμε, ο φυσιολογικός άνθρωπος δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθεί ομαλά και ισορροπημένα παρά μόνο σ’ ένα κλίμα πνευματικής άνεσης και ελευθερίας.
Είναι φτιαγμένος να είναι ελεύθερος, γι’ αυτό και ο ίδιος ο Δημιουργός του σέβεται την ελευθερία του. Κάτω από την πίεση και τον εξαναγκασμό δεν αναπτύσσονται ελεύθεροι άνθρωποι, αλλά σκλάβοι.
Τι φρόνημα να διαμορφώσει ο άνθρωπος και ποιόν αέρα ελευθερίας να αναπνεύσει και ποιά προσωπικότητα να διαπλάσει όταν βρυχώνται στην ψυχή του τα πάθη και τον κρατούν δέσμιο. Ή γιατί πάνω από το κεφάλι του σφυρίζει το μαστίγιο; Τι χαρούμενα τραγούδια να μας πει και ποιούς ύμνους να μας ψάλλει το αηδόνι στα νύχια του γάτου; Μονάχα θρήνοι και μοιρολόγια μπορούν να ακουσθούν. Οι οποιοιδήποτε τύραννοι, φανεροί ή καμουφλαρισμένοι, όσο κι αν γλυκαίνουν την υποκριτική τους, δεν μπορούν να κρύψουν τα κοφτερά τους δόντια. Όπλο τους δεν είναι ο λόγος, ο διάλογος. Είναι τα γαμψά τους, τα αρπακτικά τους νύχια.
Γι’ αυτό ας μην αυτοαπατώμαστε. Η κατάργηση της βίας δεν γίνεται με ειρηνόφιλα συνέδρια, συνθήματα και διακηρύξεις. Θέλει άλλες προϋποθέσεις, πνευματικές, ειλικρινείς, που πηγάζουν από πραγματικά ελεύθερες και εξαγιασμένες ψυχές. Πρέπει πρώτα να χτυπηθεί το κακό στη ρίζα του. Να λείψει ο εσωτερικός καταπιεστής. Ο καταπιεστής με τις τυραννικές και αρπακτικές διαθέσεις που ο καθένας κρύβει μέσα του. Αν δεν λείψει ο εγωϊστής θα κυβερνάει ο καταπιεστής.
Ο πιο μεγάλος τύραννος είναι η εγωϊστική νοοτροπία που τα θέλει όλα για τον εαυτό της και αγωνίζεται για τον εαυτό της, χωρίς να αναγνωρίζει κανένα δικαίωμα στον άλλον.
Το «Εγώ», το «μου», «το δικό μου», το στενόκαρδο συμφέρον μου είναι η αιωνία αιτία της διαμάχης και των ανταγωνισμών. Δημιουργεί πνευματική τύφλωση. Χρησιμοποιεί δύο μέτρα και δύο σταθμά. Προκαλεί και αδιαφορεί. Έτσι και οι πιο μεγάλοι Διεθνείς Οργανισμοί, ειρηνόφιλοι στα λόγια, αποδεικνύονται ειρηνοκάπηλοι στα έργα, ακριβώς γιατί δεν έχουν το ηθικό ανάστημα, τις πνευματικές προϋποθέσεις, δεν διαθέτουν αναγεννημένους ανθρώπους για το ιερό αυτό έργο.
Και όλα αυτά γιατί οι άνθρωποι δεν θέλουν να αναγνωρίσουν την πηγή της ειρήνης. Και όχι μόνο να την αναγνωρίσουν. Να τη βάλουν ρυθμιστή της ζωής τους. Κάτι χειρότερο. Αρνούνται τον Αρχηγό της ειρήνης. Αυτόν που έδωσε τις προϋποθέσεις, γιατί θεμελίωσε την αξία και τον σεβασμό στον άνθρωπο. Αυτόν που διεκήρυξε το «Ει τις θέλει». Όποιος θέλει, ας με ακολουθήσει. Κανένα δεν εξαναγκάζω. Και αυτό απαιτεί και από όλους όσοι τον ακολουθούν.
Την αλήθεια αυτή μας την παρουσίασε ο Ιερός Χρυσόστομος. Και την βίωσε ο ίδιος. Και την διεκήρυξε προς πάσαν κατεύθυνση: «Ου Θέμις Χριστιανοίς ανάγκη και βία καταστρέφειν την πλάνη, αλλά και πειθοί και λόγω και προσηνεία την των ανθρώπων εργάζεσθαι σωτηρίας».
Τι μας λέει; Δεν επιτρέπεται στους Χριστιανούς ούτε την πλάνην να την διορθώνουν αναγκαστικά και με την βία, αλλά με τον λόγο και με πειστικά επιχειρήματα. Κάτι ακόμα περισσότερο. Με πραότητα και γλυκύτητα να εργάζονται για τη σωτηρία των ανθρώπων. Να γιατί ο Χριστιανισμός, ως ειλικρινής κήρυκας και ο αγωνιστής της ειρήνης, είναι αντίθετος σε κάθε καταπίεση, επειδή σέβεται το θεόσδοτο δώρο της ελευθερίας του κάθε ανθρώπου. Θέλει το αηδόνι στα χέρια του Θεού, όχι στα νύχια του γάτου.
Επομένως, αν θέλουμε να οικοδομήσουμε μια αληθινά ελεύθερη κοινωνία, όπου θα βασιλεύσει η ειρήνη, πρέπει να προσέξουμε τα πνευματικά της θεμέλια. Και αυτά μονάχα ο Χριστιανισμός μπορεί να τα προσφέρει. Η μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα σήμερα δεν είναι η ατομική βόμβα. Είναι ο ατομισμός. Είναι ο υλισμός.
Το πρόβλημα, δηλαδή, είναι πνευματικό. Και η λύση για τη Δύση και την Ανατολή είναι να γυρίσουν στις πηγές τους. Εκεί από όπου άντλησαν τον πνευματικό τους πολιτισμό, στον Χριστιανισμό. Αυτό που τόσο τόνιζε, ανάμεσα στους άλλους, ο Σολζενίτσιν: Η υλιστική νοοτροπία που κυβερνά σήμερα τον Δυτικό κόσμο, αυτή η ίδια πρέπει να τον κάνει να αφυπνισθεί και να προχωρήσει σε μετάνοια. Ας μη λησμονούμε τα λόγια του Κυρίου: «Εάν μη μετανοήτε, πάντες ωσαύτως απολλείσθε» (Λουκ. ιγ΄3). Να γιατί έχουμε ανάγκη από αγνούς μαχητές, όχι ερεθισμένους από τα πάθη, αλλά εμπνευσμένους από την αγάπη.
