ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΝΔΗΜΙΑ
Η δημόσια διοίκηση θεωρείται, με την ευρύτερη έννοια, ως υπηρεσία προς τους πολίτες. Τα όργανα του κράτους και των άλλων δημόσιων νομικών προσώπων ασκούν τις δραστηριότητες, που προβλέπονται από κανόνες δικαίου, για την επιδίωξη των σκοπών γενικού ή ειδικού δημοσίου συμφέροντος (ικανοποίηση βασικών αναγκών, όπως εθνική άμυνα, δημόσια τάξη και ασφάλεια, υγεία, παιδεία, συγκοινωνία, οικονομική ανάπτυξη).
Το δημόσιο συμφέρον, που κατευθύνει ουσιαστικά τον τρόπο λειτουργίας και οργάνωσης της δημόσιας διοίκησης, είναι μεταβλητό μέγεθος. Ανάλογα με τις εκάστοτε κοινωνικές και οικονομικές συγκυρίες, ο πυρήνας του δημοσίου συμφέροντος μεταβάλλεται και επαναπροσδιορίζεται σε συνάρτηση με τις αρχές της αναγκαιότητας και αναλογικότητας και για την προστασία του μπορεί να λαμβάνονται μέτρα που στηρίζονται στο «δίκαιο της ανάγκης» ως εγγύηση της συνέχειας και της ισχύος της δημοκρατικής συνταγματικής τάξης.
Το έτος 2020 θα μείνει για πάντα στη μνήμη της παγκόσμιας ιστορίας, ως η χρονιά του κορωνοϊού. Ο πλανήτης συνεχίζει να αντιμετωπίζει μία πανδημία που μετράει ήδη εκατομμύρια νεκρούς και πολλούς περισσότερους μολυσμένους, ειδικά μέσω των διάφορων πιο θανατηφόρων παραλλαγών από τον αρχικό ιό.
Ο κορωνοϊός επηρέασε και μεταμόρφωσε κάθε διάσταση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, από την απλή συνήθεια του χαιρετισμού, τα διοικητικά πλαίσια, τους θεσμούς, τις λειτουργίες του κράτους έως το σύστημα των κανόνων ηθικής και δεοντολογίας, διαμορφώνοντας μία νέα κανονικότητα. Η πανδημία COVID-19 έχει δημιουργήσει μια ασταθή κατάσταση, με απρόβλεπτες διαστάσεις, γεγονός που καθιστά δύσκολα διαχειρίσιμες τις ανθρώπινες δραστηριότητες σε ολόκληρο τον πλανήτη. Οι διαδικασίες lockdown δημιουργούν ιδιαίτερα αυστηρές οικονομικές πραγματικότητες που επηρεάζουν την ανθρώπινη ελευθερία και ευημερία.
Η δημόσια διοίκηση, κατά το πρόσφατο παρελθόν, σε πολλές χώρες του πλανήτη, κλήθηκε να αντιμετωπίσει ταραχώδη γεγονότα που προκάλεσαν κοινωνικές και οικονομικές αναταράξεις (βίαιες τρομοκρατικές επιθέσεις, τεράστιες πλημμύρες και ξηρασία που προκλήθηκαν από την παγκόσμια υπερθέρμανση, παγκόσμια οικονομική κρίση, αντιρατσιστικές διαδηλώσεις, μεγάλα ρεύματα προσφύγων).
Σήμερα, στην εποχή της πανδημίας καλείται και πάλι να επιτελέσει ένα πολύ σημαντικό έργο τόσο ως προς τη διασφάλιση και τήρηση των συνθηκών ασφάλειας και υγείας των πολιτών όσο και ως προς τη συνεχή, καθολική και απρόσκοπτη παροχή υπηρεσιών προς την κοινωνία. Απαιτήθηκαν ευέλικτοι, αποτελεσματικοί μηχανισμοί και καινοτομίες στη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού, ώστε αυτό να συνεχίσει να εργάζεται, με ασφάλεια, σωματική και ψυχική υγεία, αξιοποιώντας τις δυνατότητες της σύγχρονης τεχνολογίας, με νέους καινοτόμους τρόπους (απομακρυσμένη εργασία, αναπροσαρμογή θέσεων εργασίας βάσει της μεταβαλλόμενης ζήτησης, εξειδίκευση, συνεχή μάθηση, απόκτηση ψηφιακών δεξιοτήτων, νέα κανάλια επικοινωνίας, τηλεδιασκέψεις).
Αύριο, μετά την πανδημία, σε μία εποχή συνεχιζόμενων ραγδαίων αλλαγών και σε ένα μεταβλητό, αβέβαιο, πολύπλοκο και ασαφές διοικητικό περιβάλλον -VUCA- ( Volatility, Uncertainty, Complexity, Ambiguity), η δημόσια διοίκηση, αξιοποιώντας την εμπειρία που αποκτήθηκε, θα πρέπει να αξιολογήσει τις νέες προκλήσεις που διαχειρίστηκε και να εκμεταλλευτεί τις νέες ευκαιρίες που θα παρουσιαστούν.
Πέρα από ένα προκαθορισμένο σχέδιο έκτακτης ανάγκης, το οποίο όπως αποδεικνύεται δεν είναι αρκετό από μόνο του, να σχεδιαστούν στρατηγικές διακυβέρνησης που να υποστηρίζουν ευέλικτους, αποδοτικούς, με όρους οικονομικότητας και αποτελεσματικότητας, δημόσιους οργανισμούς, διασυνοριακές συνεργασίες και δίκτυα συνεργασιών τόσο με τον ιδιωτικό τομέα όσο και την κοινωνία των πολιτών.
Όπως επισημαίνεται από τον ΟΟΣΑ, η υγειονομική κρίση, αποτελεί μία μοναδική ευκαιρία για τις δημόσιες διοικήσεις και τις ηγεσίες τους αφενός να επικεντρωθούν στις βασικές αξίες μιας δημόσιας οργάνωσης, όπως η άμεση παροχή υπηρεσιών, η καινοτομία και η παραγωγικότητα και αφετέρου να βελτιώσουν την εικόνα τους ως ελκυστικού χώρου εργασίας και να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών.
Μπερτσιμά Ιωάνννα
Πολιτική-Διοικητική Επιστήμονας, MPA
------------------------------------------------------------------------------------
• Maria Zilincikova & Jana Stofkova (2021), Impact of COVID 19 on the provision of services by public administration, SHS Web of Conferences 92, 010 (2021) Globalization and its Socio-Economic Consequences 2020.
• OECD ( 1-7 April 2020), Public Administration: Responding to the COVID-19 Pandemic.
• Christopher Ansell, Eva Sørensen & Jacob Torfing (2021), The COVID-19 pandemic as a game changer for public administration and leadership? The need for robust governance responses to
turbulent problems, Public Management Review, 23:7, 949-960,
• Tunji Olaopa (2021), COVID-19, managing in crisis times and public administration, GUARDIAN Newspapers.
• Γενική Γραμματεία Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα, Υπουργείο Εσωτερικών Δ/νση Στρατηγικού Σχεδιασμού και Καινοτομίας, Τμήμα Καινοτομίας και Βέλτιστων Πρακτικών (2020), Η εργασία στον Δημόσιο Τομέα μέσα από την διεθνή πρακτική την εποχή του COVID-19.
