Κ. Αγοραστός: Μετεξέλιξη της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης σε Περιφερειακή Διακυβέρνηση
Αναγκαία και εφικτή είναι μια «τολμηρή, ριζοσπαστική αποκέντρωση με πολιτισμική επανάσταση μέσα στο κράτος και μετεξέλιξη της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης σε Περιφερειακή Διακυβέρνηση» τονίζει ο πρόεδρος της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ) και περιφερειάρχης Θεσσαλίας, Κώστας Αγοραστός, σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Στη συνέντευξη που παραχώρησε ενόψει του Συνεδρίου της ΕΝΠΕ, οι εργασίες του οποίου ξεκινούν την Παρασκευή στην Αθήνα, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλου, ο κ. Αγοραστός υπογραμμίζει ότι «όσο πιο ισχυρές είναι οι Περιφέρειες τόσο πιο ισχυρές είναι οι τοπικές κοινωνίες».
Αναφερόμενος στη σχεδιαζόμενη αλλαγή από το υπουργείο Εσωτερικών του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου της Αυτοδιοίκησης, επισημαίνει ότι είναι «επιβεβλημένη η μεταρρύθμιση στην Αυτοδιοίκηση» ωστόσο σημειώνει πρέπει να προηγηθεί η μεταρρύθμιση στο κράτος, «αλλιώς, βάζουμε το κάρο μπροστά απ' το άλογο». Ο πρόεδρος της ΕΝΠΕ κατηγορεί επίσης, την κυβέρνηση ότι δεν κάνει ουσιαστικό διάλογο με τους θεσμικούς φορείς της αυτοδιοίκησης. «Είναι ξεκάθαρο, αναφέρει χαρακτηριστικά, ότι η κυβέρνηση δεν δείχνει να έχει ολοκληρωμένο σχέδιο, δεν δείχνει να έχει καμία επεξεργασμένη πρόταση, δεν δείχνει να έχει ούτε καν την καλώς εννοούμενη φιλοδοξία να αντιμετωπίσει τις στρεβλώσεις και τις παθογένειες. Περιορίζεται μόνο να μιλά για την αλλαγή του εκλογικού συστήματος».
Την Παρασκευή, κύριε πρόεδρε, ξεκινά το ετήσιο συνέδριο σας. Ποιο είναι το διακύβευμα;
Ριζική, τολμηρή, ριζοσπαστική αποκέντρωση. Μια πολιτισμική επανάσταση μέσα στο κράτος. Μετεξέλιξη της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης σε Περιφερειακή Διακυβέρνηση ώστε η δύναμη των περιφερειών να γίνει δύναμη των πολιτών.
Αυτή θέλουμε και αυτή πρέπει να είναι η επόμενη ημέρα του κεντρικού κράτους. Αυτή θέλουμε και πρέπει να είναι η επόμενη ημέρα των αιρετών περιφερειών, ενός θεσμού νέου καθώς μόλις τώρα συμπληρώνει επτά χρόνια ζωής, ενός θεσμού καταξιωμένου στη συνείδηση της κοινωνίας καθώς έχει αποδείξει κατ' επανάληψη την αποτελεσματικότητα και τη χρησιμότητά του για το κοινωνικό σύνολο και την πατρίδα μας.
Το διακύβευμα, συνεπώς, δεν είναι για την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση, είναι για τη χώρα:
-Θα συνεχιστεί αυτή η κατάσταση με τη σύγχυση, αλληλοεπικάλυψη και συχνά αλληλοεξουδετέρωση αρμοδιοτήτων στο τρίγωνο: κεντρικό κράτος - Περιφέρειες - Δήμοι ή κάθε πλευρά του τριγώνου θα αποκτήσει την πλήρη αρμοδιότητα ανά τομέα πολιτικής ώστε να είναι γνωστό ποιος κάνει τι, προκειμένου να μην διαχέονται οι ευθύνες και να μπορούν να βρεθούν όταν αναζητούνται;
-Θα συνεχιστεί αυτή η κατάσταση με το κεντρικό κράτος και τους αδύναμους αυτοδιοικητικούς θεσμούς, αντίθετα δηλαδή απ' ό,τι ισχύει στις ώριμες δημοκρατίες και τις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες, ή η Αυτοδιοίκηση και δη η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση θα αποκτήσει πλήρη διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια;
- Θα συνεχιστεί αυτή η κατάσταση με τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις που από τη μία δεν απελευθερώνουν πολύτιμους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους και από την άλλη, έχουν αρμοδιότητες οι οποίες συμπλέκονται μ' αυτές των Περιφερειών ή θα καταργηθούν οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις με τις αρμοδιότητες, τους εργαζόμενους και τους πόρους τους να μεταφέρονται στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση;
Η δική μας θέση είναι ξεκάθαρη: όσο πιο ισχυρές είναι οι Περιφέρειες τόσο πιο ισχυρές είναι οι τοπικές κοινωνίες.
Πώς εννοείτε την Περιφερειακή Διακυβέρνηση; Και σήμερα με τη δομή που έχει το ελληνικό κράτος, κατά πόσο είναι εφικτό;
Και εφικτό είναι και - το κυριότερο - επιβεβλημένο.
Συνοπτικά, Περιφερειακή Διακυβέρνηση σημαίνει Περιφέρειες
-με ουσιαστικές αρμοδιότητες που να μην αλληλοεξουδετερώνονται μ' αυτές άλλου επιπέδου διοίκησης,
-με κανονιστική αυτονομία, να αποκτήσουν την αρμοδιότητα να θεσπίζουν κανόνες δικαίου, για τα θέματα αρμοδιότητάς τους, ιδίως στον τομέα της περιφερειακής ανάπτυξης και σε όποιους άλλους τομείς συνδέονται με την προώθησή του, όπως είναι θέματα περιφερειακής χωροταξίας, προώθησης έργων και υποδομών και, τελικά, προώθησης των περιφερειακών επενδύσεων,
-με σταθερές και δυναμικές πηγές ίδιων εσόδων - είναι γνωστό ότι σήμερα ο βαθμός οικονομικής εξάρτησης των Περιφερειών από το κεντρικό κράτος παραμένει εξαιρετικά υψηλός: 95%.
- και φυσικά πρωταγωνιστικό ρόλο στην παραγωγική ανασυγκρότηση βασιζόμενη σε καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία και υποστηριζόμενη από εξειδικευμένο προσωπικό.
Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι το κεντρικό κράτος θα έχει αποκεντρωμένες δομές μόνο γι' αυτές που αφορούν τις συνταγματικά προβλεπόμενες αρμοδιότητές του, συνεπώς πρέπει να καταργηθούν οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις.
Πάντως, η επιβεβλημένη μεταρρύθμιση στην Αυτοδιοίκηση δεν έχει νόημα αν δεν συνδυαστεί με την εξίσου αν όχι περισσότερο επιβεβλημένη μεταρρύθμιση στο κράτος. Κατά την άποψή μου, η μεταρρύθμιση στο κράτος πρέπει να προηγηθεί. Αλλιώς, βάζουμε το κάρο μπροστά απ' το άλογο. Η χώρα μας πρέπει να αποκτήσει ένα πραγματικά επιτελικό κράτος, που να λειτουργεί με διαφάνεια, ταχύτητα και αποτελεσματικότητα.
Πέραν αυτών, θεωρείτε ότι υπάρχει η πολιτική βούληση για τη θέσπισή της;
Αφού όλες οι πολιτικές δυνάμεις συμφωνούν να καταργηθούν οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, όπως επισήμανα ήδη, γιατί δεν το κάνουν πράξη; Μήπως τελικά αυτό είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της ηθικής κρίσης της σύγχρονης πολιτικής;
Η θέση μας είναι ξεκάθαρη: η μεταρρύθμιση στην αυτοδιοίκηση είναι στην ουσία της μια αναμέτρηση του κεντρικού κράτους με τον κακό εαυτό του, τις παθογένειες και τις στρεβλώσεις του. Επιπρόσθετα, είναι μια αναμέτρηση με την κεντρική γραφειοκρατία και τις ανασφάλειές της.
Έχει την πολιτική βούληση η κυβέρνηση να «σπάσει αυγά»; Έχει την πολιτική βούληση να προχωρήσει σε μια τολμηρή μεταρρύθμιση μακράς πνοής και να μην αρκεστεί σε ημίμετρα και αποσπασματικά μέτρα; Έχει την πολιτική βούληση να φέρει τα πάνω κάτω στο κράτος και να μην εξαντλήσει το μεταρρυθμιστικό της οίστρο σ' ένα νομοσχέδιο που θα μοιάζει σαν ένα μεγάλο χριστουγεννιάτικο κουτί με ωραίο περιτύλιγμα -την αλλαγή του «Καλλικράτη» - που όμως στο εσωτερικό του θα βρίσκεται μόνο η αλλαγή του εκλογικού συστήματος;
Ψηλά στην ατζέντα των συζητήσεων που έχετε με την κυβέρνηση ποια θέματα είναι;
Δυστυχώς, η κυβέρνηση δεν κάνει ουσιαστικό διάλογο με τους θεσμικούς φορείς της αυτοδιοίκησης. Διότι για να γίνει διάλογος, πρέπει η κυβέρνηση να παρουσιάσει συγκεκριμένες θέσεις και να μην εξαντλεί τον δημόσιο λόγο της σε διαπιστώσεις, σε αόριστες γενικές αρχές ή σε ιδέες που επικαιρικά «γυαλίζουν», χωρίς όμως σοβαρή επεξεργασία.
Είναι ξεκάθαρο, λοιπόν, ότι η κυβέρνηση δεν δείχνει να έχει ολοκληρωμένο σχέδιο, δεν δείχνει να έχει καμία επεξεργασμένη πρόταση, δεν δείχνει να έχει ούτε καν την καλώς εννοούμενη φιλοδοξία να αντιμετωπίσει τις στρεβλώσεις και τις παθογένειες.
Περιορίζεται μόνο να μιλά για την αλλαγή του εκλογικού συστήματος σαν να έχουν επιλυθεί όλα τα άλλα θέματα της αυτοδιοίκησης και να έχει απομείνει μόνο αυτό, το οποίο, πρέπει να επισημάνουμε, δεν το προσεγγίζει από μια αυτοδιοικητική οπτική αλλά είναι ηλίου φαεινότερο πλέον ότι το εντάσσεται στο γενικότερο πολιτικό - εκλογικό σχεδιασμό του κυβερνώντος κόμματος. Πάντως, και την απλή αναλογική τη χρησιμοποιεί προσχηματικά για να δημιουργήσει συναλλακτικές συμμαχίες.
Είναι ξεκάθαρο επίσης ότι η κυβέρνηση σκοπεύει να αιφνιδιάσει. Εμείς έχουμε καταστήσει σαφές ότι ως θεσμικοί φορείς της αυτοδιοίκησης ούτε θα δεχτούμε ούτε θα δώσουμε πολιτική νομιμοποίηση σε διαδικασίες - εξπρές. Επιμένουμε στην αναγκαιότητα ενός ανοιχτού διαλόγου με «ανοιχτά χαρτιά» απ' όλους, ενός διαλόγου στη βάση των θέσεων των θεσμικών φορέων της Αυτοδιοίκησης.
Συνεχής είναι η παρουσία της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας στα ευρωπαϊκά αυτοδιοικητικά όργανα. Ποιο είναι το ευρωπαϊκό αυτοδιοικητικό πλαίσιο που διαμορφώνεται; Προς ποια κατεύθυνση οδηγείται η ΕΕ;
Η κατεύθυνση της Ευρώπης είναι μία: αποκεντρωμένο σύστημα για να λειτουργεί ως θεσμικό αντίβαρο στον έλεγχο της κοινωνίας από το κεντρικό κράτος και την ίδια στιγμή να απελευθερώνει δυνάμεις για περισσότερο και ουσιαστικότερο έργο.
Ως Ένωση Περιφερειών μετέχουμε ενεργά και ουσιαστικά στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και μάλιστα τα αποτελέσματα των παρεμβάσεών μας είναι απτά και μετρήσιμα: πιέσαμε και αλλάξαμε την αρχιτεκτονική της χρηματοδότησης του ΕΣΠΑ, αναδείξαμε το προσφυγικό - μεταναστευτικό και τα ζητήματα που ανακύπτουν ιδίως στα νησιά μας, πιέσαμε για να εισρεύσουν στη χώρα μας 975 εκατομμύρια ευρώ από τη ρήτρα αναθεώρησης του ΕΣΠΑ, φέρνουμε τη φωνή των περιφερειών και των τοπικών κοινωνιών στα κέντρα λήψης αποφάσεων.
