Βαληνάκης: «Στρατηγική τύφλωση» στα ελληνοτουρκικά - Ευρύτερες οι επιτώσεις της «αποχώρησης» των ΗΠΑ

«Αν πολλοί στην Ελλάδα εφησύχαζαν επί δεκαετίες θεωρώντας ότι οι Αμερικανοί θα παρενέβαιναν αποτρεπτικά ή και κατασταλτικά σε περίπτωση τουρκικής επίθεσης κατά της χώρας μας, θα πρέπει έστω και τώρα να αντιληφθούν την επικίνδυνη πλάνη τους» τονίζει με νόημα ο κ. Βαληνάκης μιλώντας στο CNN Greece.

«Η παταγώδης κατάρρευση του "America is back" και η ουσιαστική επαναφορά του "America First" προκαλεί ρίγος ανασφάλειας στους κάθε λογής εταίρους και συμμάχους των ΗΠΑ στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή και Ασία. Όποτε το επιβάλλουν τα συμφέροντα της Ουάσιγκτον θα αφήνονται, ακόμη κι εν ψυχρώ, φιλικές χώρες μόνες απέναντι σε επιθετικούς γείτονες» σχολιάζει.

Για τη στάση της Αγκυρας, υπό το πρίσμα των εξελίξεων στο Αφγανιστάν, παρατηρεί ότι: «Η Τουρκία για μια ακόμη φορά κινείται πρωταγωνιστικά, θέτοντας με «έξυπνη» ευελιξία τα συμφέροντά της σε πολλά μέτωπα. Στα δέκα θέματα που ανοίγει, κερδίζει τα πέντε και διαπραγματεύεται ανταλλάγματα για τα υπόλοιπα όπου φαινομενικά υποχωρεί. Αυτές οι μεσαίες και επιθετικές δυνάμεις όπως η Τουρκία, είναι οι πρώτες που ευνοούνται από την απόσυρση ενός διεθνούς χωροφύλακα όπως ήταν οι ΗΠΑ». 

Ο καθηγητής Βαληνάκης αναρωτιέται γιατί η χώρα μας όταν βλέπει διορατικούς Ευρωπαίους να κινούνται για να αποκτήσει επιτέλους η ΕΕ δικά της στρατιωτικά μέσα, δεν αντιλαμβάνεται καν τις ευκαιρίες που διανοίγονται για την ασφάλειά της από τις προοπτικές αυτές. Όπως λέει, οι μεταναστευτικές πιέσεις είναι η μόνη επίπτωση που συζητείται.

Αναγνωρίζει ότι η κυβέρνηση κατέγραψε πέρσι «μια επιτυχή διαχείριση της τουρκικής υβριδικής επίθεσης στον Έβρο», αλλά προβλέπει ότι το νέο κύμα θα είναι πιθανότατα πολύ μεγαλύτερο και πολύ πιο δύσκολο. 

«Δεν θα τα βγάλουμε εύκολα πέρα με μερικούς πρόχειρους καταυλισμούς και την ενίσχυση των περιπολιών και των νέων τειχών στον Έβρο» και επανέρχεται στην πρότασή του για ένα μεγάλο καταυλισμό, υψηλών διεθνών προδιαγραφών, με διεθνή χρηματοδότηση και σε ακατοίκητο νησί στο κέντρο του Αιγαίου.

Απαισιόδοξος είναι ο κ. Βαληνάκης, όσον αφορά και τα οφέλη από τις τριμερείς συμμαχίες της χώρας μας στην Ανατολική Μεσόγειο, λέγοντας: «Λόγια πολλά, κάποιες κοινές ασκήσεις που όλοι κάνουν με όλους, αλλά τίποτε που να μοιάζει με αξιόπιστη συμμαχία».

Ο κ. Βαληνάκης επιμένει στη σημασία που έχει η Λιβύη για την Ελλάδα, σημασία την οποία «καθυστερήσαμε τραγικά να καταλάβουμε».

«Από δική μας αδράνεια πρόλαβε η Τουρκία και παρά τις μεγαλοστομίες μας δεν έχουμε ακόμη ούτε καν σκεφτεί τρόπο να ακυρώσουμε το μνημόνιο» επισημαίνει και προτείνει μια συμφωνία για διπλή προσφυγή στη Χάγη, δηλ. ανά ζεύγη (Ελλάδα και Αίγυπτος εναντίον Τουρκίας και Λιβύης) για τη νομιμότητα του τουρκολιβυκού μνημονίου έναντι της εγκυρότατης ελληνοαιγυπτιακής συμφωνίας.

Για το σχέδιο του αγωγού EastMed λέει δηκτικά ότι «το πουλάκι πέταξε», καθώς δεν έχουμε αντιληφθεί αυτό που από την αρχή έλεγε η λογική: «Πολύ ακριβό σχέδιο, το κατέστρεψε η Τουρκία με τις απειλές της, το αποτέλειωσαν Ισραήλ και Αίγυπτος».

Ερωτηθείς, τέλος, αν το καλοκαίρι ήταν ήσυχο στα ελληνοτουρκικά σχολιάζει: «Τίποτα δεν διαταράσσει την "στρατηγική υπομονή" και τελικά τον αμέριμνο στρατηγικό εφησυχασμό μας… Στρατηγική τύφλωση βλέπω δυστυχώς»…

«Οι νέες συγκυρίες καλούν εδώ και καιρό σε συνολική αναδιάταξη της εθνικής μας στρατηγικής. Αν βέβαια υπάρχει και δεν έχει αντικατασταθεί από διάσπαρτες «ιδέες της στιγμής» καταλήγει ο καθηγητής Γιάννης Βαληνάκης.

Αναλυτικά η συνέντευξη του Γιάννη Βαληνάκη:

- Τι σημαίνουν κατά τη γνώμη σας τα γεγονότα στο Αφγανιστάν; Συμφωνείτε με την εκτίμηση ότι συνιστούν μιά μεγάλη ήττα των ΗΠΑ;

Φοβάμαι ότι η ταπεινωτική αποχώρηση των ΗΠΑ από την Καμπούλ θα μείνει πιθανότατα στα μελλοντικά βιβλία Ιστορίας ως το συμβολικό τέλος της αμερικανικής παντοδυναμίας αλλά και -κι αυτό μάς ενδιαφέρει άμεσα-της αξιοπιστίας των αμερικανικών εγγυήσεων ασφαλείας προς τους συμμάχους τους.

Οι ΗΠΑ κυριάρχησαν ως υπερδύναμη επί πολλές δεκαετίες αλλά πλέον η συνεχής και πολυδιάστατη πτώση τους οδηγεί σε παγκόσμιες ανακατατάξεις που επηρεάζουν όλους, συμπεριλαμβανομένης της γειτονιάς μας αλλά και της χώρας μας. Στο νέο παγκόσμιο σύστημα που σιγά-σιγά ανατέλλει, η Κίνα κυρίως, αλλά και η Ρωσία και αρκετές μεσαίες δυνάμεις όπως η Τουρκία, υποσκάπτουν καθημερινά την δυτική τάξη πραγμάτων που εγκαθιδρύθηκε από τους νικητές του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο νέος εξάλλου θρίαμβος του τζιχαντισμού σε βάρος των δυτικών αξιών προαναγγέλλει και την επιθετική εξάπλωση του Ισλάμ σε όλες του τις μορφές και αναγκαστικούς συμβιβασμούς μιάς παρακμάζουσας Δύσης με τις αντιδυτικές ιδεολογίες και αυταρχικά καθεστώτα. Όλα αυτά είναι εξόχως σημαντικά για την Ελλάδα που εντυπωσιάζομαι από το πόσο «ρηχά» αντιμετωπίζουμε τις εξελίξεις αυτές.

- Τελικά δεν ισχύει δηλαδή το America is back του Προέδρου Μπάιντεν;

Η παταγώδης κατάρρευση του "America is back" και η ουσιαστική επαναφορά του "America First" προκαλεί ρίγος ανασφάλειας στους κάθε λογής εταίρους και συμμάχους των ΗΠΑ στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή και Ασία. Όποτε το επιβάλλουν τα συμφέροντα της Ουάσιγκτον θα αφήνονται, ακόμη κι εν ψυχρώ, φιλικές χώρες μόνες απέναντι σε επιθετικούς γείτονες.

Αν όμως οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν έτσι τους συμμάχους τους, εμείς πιστεύουμε ακόμη ότι έχουμε έξασφαλίσει αξιόπιστες εγγυήσεις ασφάλειας από μάλιστα πολύ πιο ασταθείς «νέους συμμάχους»; Ανησυχώ επίσης όταν βλέπω διορατικούς Ευρωπαίους να κινούνται για να αποκτήσει επιτέλους η ΕΕ δικά της στρατιωτικά μέσα (όπως π.χ. στο Στρατηγικό Φόρουμ στο Μπλεντ), κι εμάς, τη χώρα που τα έχει ζωτική ανάγκη, να μην αντιλαμβάνεται καν τις ευκαιρίες που διανοίγονται για την ασφάλειά της από τις προοπτικές αυτές.

- Όμως ο πρωθυπουργός μίλησε στο φόρουμ αυτό για τις προσφυγικές πιέσεις προς τα ανατολικά μας σύνορα και η Ελλάδα έχει προετοιμαστεί για ένα νέο προσφυγικό κύμα. Δεν συμφωνείτε;

Η μεταναστευτική πίεση πάνω στα ανατολικά μας σύνορα είναι πράγματι η μόνη επίπτωση που συζητείται. Και πράγματι η κυβέρνηση κατέγραψε πέρσι μιά επιτυχή διαχείριση της τουρκικής υβριδικής επίθεσης στον Έβρο. Εκανε επίσης έκτοτε πολλά βήματα μπροστά

Το νέο όμως κύμα θα είναι πιθανότατα πολύ μεγαλύτερο και πολύ πιο δύσκολο. Δεν θα τα βγαλουμε εύκολα πέρα με μερικούς πρόχειρους καταυλισμούς και την ενίσχυση των περιπολιών και των νέων τειχών στον Έβρο. Προσωπικά είχα προτείνει μεταξύ άλλων την αντικατάσταση των hotspots στα ανατολικά νησιά με ένα μεγάλο καταυλισμό, υψηλών διεθνών προδιαγραφών, με διεθνή χρηματοδότηση και σε ακατοίκητο νησί στο κέντρο του Αιγαίου.

- Μιλήσατε για τις άλλες επιπτώσεις στη γειτονιά μας. Τι εννοείτε;

Ενώ εμείς ασχολούμαστε ρεπορταζιακά με τις πράγματι τραγικές εξελίξεις της Καμπούλ, μας διαφεύγουν φοβάμαι οι κρίσιμες για εμάς αναδιατάξεις δυνάμεων που καταιγιστικά προχωρούν.

Η Τουρκία για μια ακόμη φορά κινείται πρωταγωνιστικά, θέτοντας με «έξυπνη» ευελιξία τα συμφέροντά της σε πολλά μέτωπα. Στα δέκα θέματα που ανοίγει, κερδίζει τα πέντε και διαπραγματεύεται ανταλλάγματα για τα υπόλοιπα όπου φαινομενικά υποχωρεί. Αυτές οι μεσαίες και επιθετικές δυνάμεις όπως η Τουρκία, είναι οι πρώτες που ευνοούνται από την απόσυρση ενός διεθνούς χωροφύλακα όπως ήταν οι ΗΠΑ. Διεκδικούν με κάθε τρόπο, ακόμη και με στρατιωτική βία, ισχυρότερους ρόλους, πρώτα-πρώτα σε βάρος των γειτόνων τους.

Αν πολλοί στην Ελλάδα εφησύχαζαν επί δεκαετίες θεωρώντας ότι οι Αμερικανοί θα παρενέβαιναν αποτρεπτικά ή και κατασταλτικά σε περίπτωση τουρκικής επίθεσης κατά της χώρας μας, θα πρέπει έστω και τώρα να αντιληφθούν την επικίνδυνη πλάνη τους. Αλλά δεν βλέπω να ιδρώνει κανένα αυτί… Δυστυχώς η βολική αναβολή διά της αδράνειας αδυνατίζει καθημερινά τη θέση μας απέναντι σε μιά ολοένα και πιο επιθετική Τουρκία.

- Φοβάστε ένα θερμό επεισόδιο; Δεν είχαμε τελικά ένα ήσυχο καλοκαίρι;

Όπως διδάσκουμε στους φοιτητές μας, η μεγαλύτερη επιτυχία στη στρατηγική είναι να αποσπάσεις από τον αντίπαλό σου αυτό που θέλεις χωρίς να χρειαστεί να ασκήσεις βία. Με άλλα λόγια να υποκύψει αμαχητί στην απειλή σου. Το φετινό καλοκαίρι μπορεί να μην είχε την ένταση του περσινού, όμως για μιά ακόμη φορά η Τουρκία έκανε πολλά βήματα μπροστά σε βάρος Ελλάδας και την Κύπρου. Πήρε σχεδόν όσα ήθελε. Κινείται ανεμπόδιστα σχεδόν στο Κυπριακό. παράλληλα με απίστευτη ταχύτητα για να διεμβολίσει τις «συμμαχίες» μας με Αίγυπτο, ΗΑΕ και Ισραήλ. Ακόμη και τη Γαλλία φαίνεται να μεταπείθει.

Κι η χώρα μας αντί να κινητοποιηθεί πυρετωδώς με σοβαρές πρωτοβουλίες ενοψει των νέων κρίσεων που έρχονται, συνεχίζει ράθυμα στο ιδεολόγημα του «ήσυχου καλοκαιριού», των (επικίνδυνων) διερευνητικών, των (ανύπαρκτων) ευρωπαικών κυρώσεων, των παλαιών και νέων «συμμαχιών» και της «ισχυρής αποτροπής» που έχουν «εξασφαλιστεί». Τίποτα δεν διαταράσσει την «στρατηγική υπομονή» και τελικά τον αμέριμνο στρατηγικό εφησυχασμό μας… «Στρατηγική τύφλωση» βλέπω δυστυχώς…

- Δεν πιστεύετε δηλαδή στα τριμερή συμμαχικά σχήματα με Αίγυπτο, Ισραήλ και ΗΑΕ;

Τα τελευταία δέκα χρόνια των συχνών τριμερών συναντήσεων είχα πάντα την απορία για τα πρακτικά τους αποτελέσματα. Λόγια πολλά, κάποιες κοινές ασκήσεις που όλοι κάνουν με όλους, αλλά τίποτε που να μοιάζει με αξιόπιστη συμμαχία.

Εξασφαλίσαμε πχ. ισχυρή συνδρομή για τη δύσκολη στιγμή; Μήπως δεν ξέραμε πώς να την ζητήσουμε; Μήπως δεν καταλάβαμε ότι τίποτε δεν δίνεται δωρεάν και κανείς δεν θα έρθει να σκοτωθεί για σένα αν εσύ πρώτος δεν είσαι διατεθειμένος να το κάνεις; Κι αν πράγματι πετύχαμε «συμμαχίες» γιατί δεν είδαμε και τα ελάχιστα δείγματά τους στην πράξη; Είδατε έστω κανένα αιγυπτιακό ή ισραηλινό σκάφος να επισκέπτεται πχ τα (κατά την Τουρκία προς αποστρατικοποίηση) Δωδεκάνησα;

Είδατε κανένα εμιρατινό ή γαλλικό αεροσκάφος να μετασταθμεύει ή έστω να προσγειώνεται στη Ρόδο ενισχύοντας τις θέσεις μας; Μας συνέδραμαν οικονομικά τα ΗΑΕ και η Σαουδική Αραβία ώστε να αποκτήσουμε άμεσα με λίζινγκ μερικά σημαντικά οπλικά συστήματα που χρειαζόμαστε;

Ευκαιρίες χάνονται δυστυχώς καθημερινά, ακόμη και με την περισσότερα υποσχόμενη Γαλλία..

- Η συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ με την Αίγυπτο δεν ήταν μιά επιτυχία;

Πράγματι, αλλά τα πράγματα με την Αίγυπτο εξελίσσονται δυστυχώς πολύ επικίνδυνα. Πάλαιψα χρόνια για τη συμφωνία αυτή και την στήριξα όταν την πέτυχε ο Ν.Δένδιας ως ένα θετικότατο βήμα μπροστά. Όμως είχα πεί ότι έπρεπε να συνοδευθεί κι από άλλες κινήσεις που δυστυχώς δεν έγιναν. Πρέπει άμεσα να ξεκαθαρίσουμε με το Κάιρο αν προτίθενται ή όχι να ολοκληρωθεί η συμφωνία οριοθέτησης μέχρι και το σύμπλεγμα Καστελορίζου. Για μένα είναι προφανές ότι η Αίγυπτος προτιμά να συνάψει συμφωνία με την Τουρκία, αλλά διαπραγματεύεται σκληρά για να εκμαιεύσει περισσότερα ανταλλάγματα, ιδίως σε σχέση με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τη Λιβύη. Πλησιάζουν μάλιστα επικίνδυνα στο να τα βρούν ανατρέποντας όλα μας τα σχέδια. Θα έπρεπε να πείσουμε—χθές!—το Κάιρο για προσφυγή στη Χάγη με διμερές «φιλικό» συνυποσχετικό για το ανατολικότερο τμήμα της ΑΟΖ μας. Και σε περίπτωση που δούμε ότι αρνούνται και μας εμπαίζουν, να τους προλάβουμε κλείνοντας «έξυπνη» συμφωνία οριοθέτησης με την Κυπριακή Δημοκρατία. Φυσικά η Τουρκία θα αντιδράσει, αλλά αν δεν κάνουμε τίποτε, έτσι κι αλλιώς όλη η ΑΟΖ μας στην Αν.Μεσόγειο θα χαθεί.

- Στη Λιβύη και για τουρκολιβυκό μνημόνιο τι βλέπετε;

Καθυστερήσαμε τραγικά να καταλάβουμε τη σημασία της Λιβύης για μας. Σ’ολη τη θητεία μου στο ΥΠΕΞ αγωνίστηκα για την οριοθέτηση των ΑΟΖ μας και φτάσαμε πολύ κοντά σε συμφωνία. Από δική μας αδράνεια πρόλαβε η Τουρκία και παρά τις μεγαλοστομίες μας δεν έχουμε ακόμη ούτε κάν σκεφτεί τρόπο να ακυρώσουμε το μνημόνιο.

Η λύση είναι κατά τη γνώμη μου μιά συμφωνία για διπλή προσφυγή στη Χάγη, δηλ. ανά ζεύγη (Ελλάδα και Αίγυπτος εναντίον Τουρκίας και Λιβύης) για τη νομιμότητα του τουρκολιβυκού μνημονίου έναντι της εγκυρότατης ελληνοαιγυπτιακής συμφωνίας. Δεν βλέπω γενικά να έχουμε σαφή πολιτική για την Λιβύη και περιοριζόμαστε να τρέχουμε κάθε φορά παρακαλώντας να μας καλέσουν.

Το τραγικότερο ήταν όμως όταν «σφυρίξαμε αδιάφορα» όταν η Τουρκία παρενοχλούσε και εκδίωξε γαλλικό ερευνητικό από την οριοθετημένη ΑΟΖ μας νοτιοανατολικά της Κρήτης. Ποιός αντίπαλος ή σύμμαχος θα μας πάρει στα σοβαρά όταν ακόμη και τις διεθνώς οριοθετημένες θαλάσσιες ζώνες μας δεν τις υπερασπιζόμαστε στοιχειωδώς;

- Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι ο EastMed προχωράει. Συμφωνείτε;

Δυστυχώς κι εδώ, «το πουλάκι πέταξε». Φοβάμαι ότι ακόμη και σήμερα δεν έχουμε αντιληφθεί αυτό που από την αρχή έλεγε η λογική: Πολύ ακριβό σχέδιο, το κατέστρεψε η Τουρκία με τις απειλές της, το αποτέλειωσαν Ισραήλ και Αίγυπτος προτιμώντας διαφορετική όδευση προς ένα από τα τερματικά της Αιγύπτου και από εκεί είτε προς την Κρήτη (το μελέτησαμε άραγε εμείς ως όδευση;), ή , το πιθανότερο μέσω LNG οπουδήποτε στον κόσμο. Ακυρώνονται έτσι πιθανότατα η Ελλάδα και η Κύπρος.

- Γενικά υποστηρίζετε μιά αλλαγή στρατηγικής για την Ελλάδα;

Κυττάξτε. Από το τέλος της ελληνοτουρκικής κρίσης τον παρελθόντα Οκτώβριο μέχρι σήμερα χάθηκαν σημαντικές ευκαιρίες από έλλειψη συνεκτικής στρατηγικής και από τον κακό μας δαίμονα των τελευταίων δεκαετιών: την αναβλητική μας συνήθεια και τον επικίνδυνο εφησυχασμό μας.

Ο χρόνος δουλεύει γι αυτόν που τον εκμεταλλεύεται και βλέπει μακρυά, όχι μέχρι τα δελτία ειδήσεων. Αν οι ΗΠΑ έχουν κάποια περιθώρια απωλειών στα μακρυνά μέτωπα, η Ελλάδα δεν έχει σε κανένα από όσα προανέφερα γιατί οι εξελίξεις τρέχουν επικίνδυνα σε βάρος μας. Οι νέες συγκυρίες καλούν εδώ και καιρό σε συνολική αναδιάταξη της εθνικής μας στρατηγικής. Αν βέβαια υπάρχει και δεν έχει αντικατασταθεί από διάσπαρτες «ιδέες της στιγμής»…

ότι ορισμένες λανθασμένες αναλύσεις οδηγούν σε έναν «βολικό», αλλά επικίνδυνο εφησυχασμό, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για το «χειρότερο σενάριο» σε σχέση με την Τουρκία.

Ο κ. Βαληνάκης προβλέπει ότι «η Γερμανία και η ΕΕ οπωσδήποτε τρέμουν και γι' αυτό και θα υποκύψουν στον τουρκικό εκβιασμό με όπλο το μεταναστευτικό». Υποστηρίζει ότι «η επικείμενη Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ φαίνεται να χαρίζει με την μία ή την άλλη διατύπωση στον Ερντογάν -πέρα από όσα ανέφερα ήδη- όλα σχεδόν όσα ζήτησε ως θετική ατζέντα» και αναλύει τα κέρδη που αποκομίζει η Αγκυρα από αυτή τη στάση.

Σύμφωνα με τον κ. Βαληνάκη, ως προς τη διαδικασία ο κ. Ερντογάν πέτυχε ο όσα ακριβώς ζήτησε απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο, ενώ και ως προς την ουσία τονίζει ότι δεν υπήρξε διάψευση στο γεγονός ότι η Αγκυρα έθεσε τα δικά της θέματα στο τραπέζι των διερευνητικών.

«Ακούμε λοιπόν για πρόοδο και για επιτυχίες αλλά ειλικρινά δεν βλέπω πώς θα πεισθεί η Τουρκία να παραιτηθεί από όλα αυτά, ούτε και με ποιές τελικά θέσεις και διεκδικήσεις προσερχόμαστε σε όλα τα παράλληλα τραπέζια» σχολιάζει με νόημα, τονίζοντας πως μια εθνική στρατηγική απαιτεί πολύ περισσότερα από όσα κάνει η κυβέρνηση.

Αναλυτικά η συνέντευξη του Γιάννη Βαληνάκη:

- Έχετε ασκήσει κριτική για τους κυβερνητικούς χειρισμούς στα ελληνο-τουρκικά. Πού διαφωνείτε με τα όσα έχουν γίνει;

Προσπαθώ, με την πείρα δεκαετιών ενασχόλησης (επιστημονικής αλλά και «επί του πεδίου») με τα ελληνο-τουρκικά, να είμαι εποικοδομητικός. Μοναδικός στόχος μου είναι να συμβάλω σε έναν ευρύτερο και σοβαρότερο δημόσιο διάλογο για τη σχέση μας με την Τουρκία που δυστυχώς εξελίσσεται σε έναν ολοένα και πιο επικίνδυνο γείτονα.

Ορισμένες δηλ. λανθασμένες αναλύσεις που κατά τη γνώμη μου οδηγούν σ’ έναν «βολικό», αλλά επικίνδυνο εφησυχασμό: Ότι όλα πάνε καλά, η Τουρκία δεν θα αποτολμήσει μια επίθεση εναντίον μας κι ότι η όλη εξωφρενική συμπεριφορά της οφείλεται σε εσωτερικά της προβλήματα. Άρα και ότι όλα θα λυθούν με ψυχραιμία και υπομονή, και οι ευρωπαϊκές -φραστικές συνήθως- καταδίκες και οι πρόσφατες αμερικανικές κυρώσεις -αμφίβολης πιστεύω για εμάς αποτελεσματικότητας- θα την οδηγήσουν τελικά στη Χάγη. Προσθέστε και τον αυτο-κομπασμό μας για την «αναμφισβήτητη αποτρεπτική μας ισχύ», τις (εγγενώς ασταθείς) «στρατηγικές συμμαχίες» και τα «αυστηρά μηνύματα» με τις επισκέψεις ξένων αεροπλανοφόρων και τις κοινές ασκήσεις.

Όχι ότι όλα αυτά δεν βοηθούν. Όμως επειδή στα μάτια της Τουρκίας στερούνται δυστυχώς -όπως φαίνεται- πραγματικής αποτρεπτικής ισχύος, δημιουργούν σε εμάς έναν επικίνδυνο εφησυχασμό κι ελπίζω να μην ξυπνήσουμε μια μέρα όπως εκείνο το πρωινό των Ιμίων. Μια εθνική στρατηγική απαιτεί πολύ περισσότερα.

- Τι εννοείτε; Πώς προσδιορίζετε μια τέτοια εθνική στρατηγική;

Εδώ και πολύ καιρό γράφω για την ανάγκη μιας νέας στρατηγικής που θα έχει προσαρμοστεί στα πολλά νέα δεδομένα και θα έχει ως στόχο τη «διεκδικητική εξομάλυνση» με την Τουρκία. Ούτε συνεχή αναβολή κρίσιμων αποφάσεων για τον επόμενο χειριστή υπό χειρότερους όρους, αλλά ούτε και άρον-άρον διάλογο με μινιμαλιστικές διεκδικήσεις.

Για να είναι σοβαρή και υπεύθυνη μιά τέτοια στρατηγική, πρέπει πρώτα-πρώτα να οδηγεί σε βελτίωση της θέσης μας, σε εθνικά κέρδη σε σχέση με τη σημερινή κατάσταση. Και ταυτόχρονα να έχει προετοιμάσει τη χώρα και για το χειρότερο σενάριο, όχι για το πιο ...ευχάριστο. Γιατί αν κάποτε το χειρότερο σενάριο ήταν κάπως θεωρητικό, τώρα πια δεν είναι.

Η Τουρκία ασκώντας στρατιωτική βία έχει de facto αλλάξει τα σύνορά της με τρεις γείτονές της κι επιδιώκει να κάνει το ίδιο και με εμάς και την Κυπριακή Δημοκρατία, σε ξηρά, θάλασσα και αέρα. Μας το φωνάζει καθημερινά. Φυσικά, επειδή η Ελλάδα δεν είναι Λιβύη, η Άγκυρα προτιμά να το πετύχει με την απειλή χρήσης βίας. Κι είναι γι αυτό επικίνδυνο και καταθλιπτικό να εκπέμπονται δημόσια μηνύματα «έντρομης ανακούφισης» για κάθε -προσωρινή βέβαια- αποκλιμάκωση. Γιατί στόχος μας δεν είναι ή δεν πρέπει να είναι μόνο να αποκλιμακώνουμε, αλλά να βγαίνουμε και κερδισμένοι, ή εστω «ισόπαλοι» σε κάθε στρατηγικό μπρα-ντε-φερ με τη γείτονα. Όταν για την αποκλιμάκωση καταβάλεις «λύτρα», οδηγείσαι σε ακόμη μεγαλύτερους εκβιασμούς.

- Τι περιμένετε από την Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, ανήμερα της εθνικής εορτής;

Η καγκελάριος Μέρκελ που μεσολάβησε για την αποκλιμάκωση (αφού ουσιαστικά σε αυτόν τον στόχο επικεντρώσαμε) εργάστηκε όπως κάθε μεσολαβητής (αφού αυτόν τον ρόλο της αποδεχθήκαμε) και φαίνεται να εξασφάλισε τα ανταλλάγματα που ζήτησε ο Ερντογάν, καταγοητευμένη επιπλέον από την επίθεση γοητείας του.

Ζητώντας του να αποσύρει απλώς τα ερευνητικά σκάφη, φαίνεται να του εξασφαλίζει μέσω της επιρροής της στην επικείμενη σύνοδο της ΕΕ αλλά και γενικότερα:

α) το «ξεδόντιασμα» της «αρνητικής ατζέντας», δηλ. οποιωνδήποτε κυρώσεων που μόνο θεωρητικά θα αχνοφαίνονται στον ορίζοντα,

β) μια πολύ «θετική ατζέντα» για την Τουρκία δηλ. μια σειρά από σημαντικά πολιτικά και οικονομικά οφέλη που θα εξηγήσω σε λίγο αναλυτικότερα,

γ) ότι πείστηκε ήδη η Ελλάδα ουσιαστικά χωρίς όρους να προσέλθει διμερώς σε συνομιλίες επίλυσης «διαφορών»,

δ) η αποχή από «προκλήσεις» να αφορά και την Αθήνα, δηλ. όχι 12 ν.μ. και ΑΟΖ στο Αιγαίο ή στην Ανατολική Μεσόγειο κ.ά. , ε) συνομιλίες για επίλυση του Κυπριακού στα μέτρα της Τουρκίας,

στ) να μην υποστηριχθούν από την ΕΕ ο (ήδη εκτελεσθείς από την Αίγυπτο) EastMed και η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, ζ) να μην αποτελεί η ακύρωση του τουρκο-λιβυκού μνημονίου προϋπόθεση για ευρωπαϊκή ενίσχυση της νέας λιβυκής κυβέρνησης.

- Τι πιστεύετε δηλαδή ότι θα περιλαμβάνει η «θετική ατζέντα» της ΕΕ για την Τουρκία;

Εξηγούμαι. Η Γερμανία και η ΕΕ οπωσδήποτε τρέμουν και γι' αυτό και θα υποκύψουν στον τουρκικό εκβιασμό με όπλο το μεταναστευτικό.

Από εκεί και πέρα, με μόνη «παραχώρηση» για εμάς μια μάλλον προσωρινή αποχή, από το κατά τα άλλα καταδικασθέν ως παράνομο και προκλητικό τουρκικό «όργωμα» της Ανατολικής Μεσογείου, η επικείμενη Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ φαίνεται να χαρίζει με την μία ή την άλλη διατύπωση στον Ερντογάν -πέρα από όσα ανέφερα ήδη- όλα σχεδόν όσα ζήτησε ως «θετική ατζέντα».

Ποια είναι αυτά που ζήτησε και παίρνει; α) Θετικά σήματα από την ΕΕ στις αγορές για τη χειμαζόμενη τουρκική οικονομία (όχι κυρώσεις, δρομολόγηση επικαιροποίησης της Τελωνειακής Ένωσης, δισεκατομμύρια ευρώ για τους πρόσφυγες και με διαχείριση του τουρκικού κράτους κ.λπ.), β) δρομολόγηση του απεγκλωβισμού της Άγκυρας από τους αυστηρούς όρους της ενταξιακής πορείας και διαμόρφωσης μιάς νέας και εξαιρετικά επικίνδυνης για εμάς «ειδικής σχέσης αλά-τούρκα» μόνο με οφέλη για την ίδια, γ) όχι σκληρή κριτική για τις παντοειδείς καθημερινές παρασπονδίες της (όπως ποιότητα Δημοκρατίας και Κράτους Δικαίου -βλ. διώξεις κάθε αντιφρονούντος και του κουρδικού κόμματος, δικαιώματα γυναικών- τις στρατιωτικές εισβολές σε ξένα κράτη κ.λπ.), δ) αναβάθμιση του πολιτικού διαλόγου ΕΕ-Τουρκίας ως επιπλέον επιβράβευση και το κυριότερο, ε) τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό να ξαναγίνουν διμερής υπόθεση του Ελληνισμού με την Άγκυρα κι όχι ευρω-τουρκική: με ανώδυνους και γενικόλογους δήθεν «όρους» και με ελάχιστα αποκρυπτόμενη πίεση σε Αθήνα και Λευκωσία για γρήγορα αποτελέσματα γιατί «δεν θα μπορέσουν να συγκρατήσουν για πολύ ακόμη τον απασφαλίσαντα Ερντογάν».

- Από αυτά που μας λέτε συμπεραίνουμε ότι οι «διευκολύνσεις» που παρέχει η ΕΕ στον κ. Ερντογάν σε συνδυασμό με τη στάση της Αθήνας, προσφέρουν έδαφος στην Αγκυρα για να προωθήσει τη δική της ατζέντα.

Θυμίζω ότι πέρσι η Τουρκία ζήτησε διάλογο σε τρία επίπεδα: πολιτικές διαβουλεύσεις, διερευνητικές επαφές και στρατιωτικό διάλογο. Η ελληνική κυβέρνηση τον απέρριψε μετά βδελυγμίας διαβεβαιώνοντας ότι θα συζητούσαμε μόνο για την υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Και τώρα βλέπουμε ότι τελικά αποδεχθήκαμε και τα τρία επίπεδα. Πολιτικές διαβουλεύσεις σε υψηλό επίπεδο (ίσως ακόμη και ηγετών), διερευνητικές (ήδη δύο γύρους), αλλά και στρατιωτικά θέματα μέσω ΝΑΤΟ.

Δηλαδή, ως προς τη διαδικασία, πέτυχε ο Ερντογάν όσα ακριβώς ζήτησε απέναντι στην Ελλάδα, όπως ανάλογα κέρδισε και ως προς τη διαδικασία «επίλυσης» που προωθεί απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία. Άλλαξε τη βάση των διαπραγματεύσεων και παρ’ όλα αυτά προσέρχονται «για να συνδράμουν σε μια δίκαιη και βιώσιμη λύση» σαν να μην άλλαξε τίποτε ο ΟΗΕ, η ΕΕ, αλλά και ο Ελληνισμός...

- Όμως η Ελλάδα δεν έχει προσέλθει σε συνομιλίες εφ’ όλης της ύλης με την Τουρκία. Ως προς την ουσία συζητάει μόνο για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών.

Πάμε και στην ουσία.

Δεν θυμάμαι να διάβασα καμιά επίσημη διάψευση ότι στο τραπέζι των διερευνητικών δεν έθεσε η Άγκυρα τη «Γαλάζια Πατρίδα» , τις «γκρίζες ζώνες», την αποστρατικοποίηση του Ανατολικού Αιγαίου και την απόλυτη άρνησή της στα 12ν.μ. αιγιαλίτιδας, στον εναέριο χώρο των 10ν.μ., σε ελληνική ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο και στις διεθνείς δικαιοδοσίες μας στην έρευνα και διάσωση στις περιοχές αυτές.

Το αντίθετο, δυστυχώς, φαίνεται να συμβαίνει. Ούτε και έχουμε μάθει τι συνεπάγεται ο «μηχανισμός αποσυμπίεσης» που ανακοίνωσε ως ήδη συμφωνηθέντα ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ. Όσο για τις πολιτικές διαβουλεύσεις, πληροφορούμαστε από δημοσιογραφικές διαρροές ότι θα συζητηθούν και μειονοτικά θέματα...

Ακούμε λοιπόν για πρόοδο και για επιτυχίες αλλά ειλικρινά δεν βλέπω πώς θα πεισθεί η Τουρκία να παραιτηθεί από όλα αυτά, ούτε και με ποιές τελικά θέσεις και διεκδικήσεις προσερχόμαστε σε όλα αυτά τα παράλληλα τραπέζια.

Στη «Γαλάζια Πατρίδα» εμείς ποιόν χάρτη αντιπαρατάσσουμε; Φαίνεται δηλαδή να παίρνει η Τουρκία όλα όσα ζήτησε, έστω και σε επίπεδο διαδικασίας, τουλάχιστον μέχρι σήμερα.

Ας ελπίσουμε ότι αφού η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ θα γίνει διαδικτυακά και άρα δεν θα υπάρξουν τα συνήθη επίσημα Συμπεράσματα, ίσως δοθεί μια θετική για εμάς αναβολή που θα αξιοποιήσουμε επιτέλους κατάλληλα προς όφελός μας.

ΠΗΓΗ:CNN