Η απόφαση του SPD στη Γερμανία διαψεύδει τον μύθο ότι τα μαζικά πολιτικά κόμματα ανήκουν στο παρελθόν
του Angello Bolaffi (*)
Η δύσκολη απόφαση που έλαβε το συνέδριο του SPD στη Βόννη να δεχθεί στο όνομα της Ευρώπης την πρόκληση να συγκροτηθεί μια κυβέρνηση συνασπισμού αποτελεί την οριστική επιβεβαίωση της αμετάκλητης πραγματικότητας μιας ευρωπαϊκής Γερμανίας. Όπως ακριβώς το είχε ευχηθεί ο Τόμας Μαν στις πιο ζοφερές ώρες του Β’Παγκοσμίου Πολέμου, όταν φαινόταν ότι το πεπρωμένο της Γηραιάς Ηπείρου ήταν να μετατραπεί σε μια γερμανική Ευρώπη. Αλλωστε, αν το SPD ήθελε να παραμείνει πιστό στην ιστορική του παράδοση δεν είχε άλλη επιλογή από το να δεχθεί τον σκληρό ρεαλισμό που επιβάλλει σε ένα κόμμα η ηθική της ευθύνης όταν βρίσκεται μπροστά σε ένα υπαρξιακό δίλημμα. Και δεν μπορούσε, ή δεν θέλησε, να αποδεχθεί τον εύκολο δρόμο της φυγής προς μια εύκολη και αναποτελεσματική προπαγάνδα, όπως φάνηκε να κάνει μετά το ατυχές εκλογικό αποτέλεσμα του περασμένου Σεπτεμβρίου.
Εκτός του ότι για άλλη μια φορά στη Γερμανία τα μεγάλα λαϊκά κόμματα, έστω κι αν δεν περνούν τις καλύτερες ημέρες τους, δείχνουν ικανά να διαχειριστούν μια σύνθετη κατάσταση, διαψεύδεται και ο μύθος ότι τα μαζικά πολιτικά κόμματα ανήκουν στο παρελθόν. Ισχύει ακριβώς το αντίθετο: μια καλή πολιτική δημοκρατία δεν μπορεί να λειτουργήσει στο φιλελεύθερο συνταγματικό πλαίσιο αν δεν στηρίζεται σε κόμματα με αρχές και επίγνωση της πραγματικότητας.
Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι ο δρόμος προς τη συγκρότηση μιας τέταρτης κυβέρνησης Μέρκελ, με τους σοσιαλδημοκράτες να είναι για τρίτη φορά τη δεκαετία του 2000 εταίροι των χριστιανοδημοκρατών και των χριστιανοκοινωνιστών, θα είναι λείος. Αυτό που θα ωθήσει όμως τελικά τις πολιτικές δυνάμεις να προσφέρουν μια κυβέρνηση στη χώρα είναι η επίγνωση της ιστορικής ευθύνης της Γερμανίας η οποία, ως «δύναμη του κέντρου», πρέπει να αποκαταστήσει το αφήγημα που η χρηματοπιστωτική κρίση και το φαινόμενο της μετανάστευσης έχουν διακόψει. Η εξέλιξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα τη διασπορά ξενόφοβων λαϊκισμών, που εκμεταλλεύονταν τις ταυτοτικές εντάσεις και τους φόβους μιας ρευστής κοινωνίας όπου κυριαρχούσαν τα fake news.
Από τη «γερμανική καρδιά» έρχεται έτσι ένα σήμα που πηγαίνει στην ίδια κατεύθυνση με τη Γαλλία του Μακρόν. Η επίγνωση ότι έχει ανοίξει για το μέλλον της Ευρώπης ένα «παράθυρο ευκαιρίας» που θα ήταν ανεύθυνο να μην αξιοποιηθεί ήταν εκείνη που οδήγησε τους ηγέτες του SPD να αποφύγουν το μεγάλο ΟΧΙ που θα οδηγούσε το κόμμα στο χάος, τη Γερμανία σε μια ατμόσφαιρα τύπου Βαϊμάρης και την Ευρώπη σε παράλυση.
Η υπευθυνότητα που έδειξε το SPD, αλλά και η Μέρκελ όπως και οι βαυαροί χριστιανοκοινωνιστές, που δεν είναι και το πιο φιλοευρωπαϊκό κόμμα, έρχεται σε αντίθεση με τη μιζέρια της πολιτικής συζήτησης στην Ιταλία, όπου όλα τα κόμματα υπόσχονται στους πολίτες να τους οδηγήσουν δωρεάν στη Χώρα της Αφθονίας. Σήμερα δεν γνωρίζουμε ποιος θα νικήσει, ή ακόμη κι αν θα βγει κάποιος νικητής, στις εκλογές του ερχόμενου Μαρτίου. Ένα είναι βέβαιο: μια Ευρώπη που θα διοικείται από το γαλλογερμανικό δίδυμο δεν θα κάνει εκπτώσεις σε κανέναν. Και δεν θα περιμένει εκείνους που, αντί «να κάνουν τα μαθήματά τους» όπως έχει πει η Μέρκελ, προσπαθούν να κερδίσουν ψήφους κάνοντας λογαριασμούς χωρίς τον ξενοδόχο.
(*) O Αντζελο Μπολάφι είναι φιλόσοφος της πολιτικής και ειδικός για τα γερμανικά πράγματα. Εχει διευθύνει το ιταλικό Ινστιτούτο Πολιτισμού του Βερολίνου. Το τελευταίο του βιβλίο έχει τίτλο «Δύο απόψεις για τις ευκαιρίες και τους κινδύνους της γερμανικής ηγεμονίας».
(ΑΠΕ)
