50 χρόνια από το θάνατo του Ιωάννη Γρ. Παπασιόπουλου - Ομιλία Κωνσταντίνου Αθαν. Μπαλωμένου στα αποκαλυπτήρια της προτομής του

Έχει λεχθεί ότι“μεγάλος άνθρωπος είναι μονάχα /κείνος που κάτι πιο μεγάλο του αγαπάει.”

Για κάποιους ανθρώπους, στις πρώτες δεκαετίες της ζωής τους, διαμορφώνεται ένα όραμα. Σ’ αυτό συντελούν ο τόπος που ζουν, το οικογενειακό περιβάλλον, οι προσωπικές ευαισθησίες και οι κοινωνικές συνθήκες. Έτσι η ζωή αποκτά συγκεκριμένο προορισμό και όλες οι προσπάθειες πλέον συμβάλλουν στην υλοποίηση του σκοπού ζωής.
Στην περίπτωση του ανθρώπου που τιμούμε σήμερα, η ιστορική συγκυρία του ιατρικού λειτουργήματος, από τη δεκαετία του ’30, στην Κατοχή και μετά στα πέτρινα χρόνια του Εμφυλίου, με την αποκτημένη εμπειρία της αυτοδιοίκησης ατσάλωσαν τη θέληση του ανθρώπου και στις 2 μεταπολεμικές δημαρχιακές του θητείες έκανε πράξη αυτά που ονειρεύτηκε για τη Λαμία.

Κυρίες και κύριοι,

Το καλύτερο βιογραφικό για το Γιάννη Παπασιόπουλο, το έγραψε η κόρη του Καλλιόπη, από το οποίο έμαθα άγνωστες πτυχές της ενδιαφέρουσας ζωής του. Από τη θέση αυτή, την ευχαριστώ.
Ο Ιωάννης Παπασιόπουλος γεννήθηκε στη Λαμία το 1904. Ο πατέρας του λεγόταν Γρηγόριος (1871-1963) και ήταν έμπορος υφασμάτων, με κατάστημα στη Λαμία. Η μητέρα του Ευαγγελία Λάγου καταγόταν από την Άμφισσα.
Ο Ιωάννης μετά τη βασική εκπαίδευση στη Λαμία, επέλεξε να γίνει γιατρός (μια επιθυμία εκφρασμένη από τα εφηβικά του χρόνια). Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και απέκτησε την ειδικότητα του χειρουργού. Στην Αθήνα γνώρισε και την Ανδρονίκη (ή απλά Νίκη) Χουρμουζιάδου, που ήταν από την Κωνσταντινούπολη. Η Νίκη σπούδασε μικροβιολόγος-αιματολόγος.

Το 1933 η Νίκη ήρθε και εγκαταστάθηκε στη Λαμία. Από το 1934 ίδρυσε και λειτούργησε μικροβιολογικό και βιοχημικό εργαστήριο. Το Νοέμβριο 1935 ο Ιωάννης Παπασιόπουλος ίδρυσε Χειρουργική Κλινική στη Λαμία, σε ενοικιασμένο κτίριο που βρισκόταν στη γωνία των οδών Δροσοπούλου και Έσλιν. Το 1935 παντρεύτηκαν. Απέκτησαν δύο παιδιά, το Γρηγόρη (;-2004), που έγινε επίσης γιατρός και την Καλλιόπη, που έγινε αρχιτέκτων-πολεοδόμος.
Η Κλινική Παπασιοπούλου μεταφέρθηκε σε νέα ιδιόκτητη θέση, στη γωνία των οδών Υψηλάντου και Τσιριμώκου, όπου ήταν και η κατοικία του. Σε νεότερη οικοδομή, που έγινε στην ίδια θέση, εγκαινιάστηκε πρόσφατα το κτίριο της Δημοτικής Φιλαρμονικής Λαμίας.
Στο αλβανικό μέτωπο υπηρέτησε ως χειρουργός γιατρός. Με δική του μέθοδο (η οποία γινόταν με ανάρτηση του ποδιού) έσωζε τα κάτω άκρα των στρατιωτών με κρυοπαγήματα, αποφεύγοντας έτσι την αποκοπή τους.
Την περίοδο της Κατοχής υπολειτουργούσε την Κλινική του στη Λαμία, αλλά ταυτόχρονα ήταν και γιατρός του νοσοκομείου Λαμίας (που στεγαζόταν σε διάφορα κτίρια της πόλης). Τότε, τον κατηγόρησαν στους Ιταλούς ότι νοσήλευσε αντάρτες, με αποτέλεσμα να συλληφθεί και να τον στείλουν στη Λάρισα για εκτέλεση (μαζί με το φαρμακοποιό Λαμίας Βασίλη Παπαγεωργίου). Εκεί, ο υπεύθυνος Ιταλός αξιωματικός αναγνώρισε το όνομα του Ιωάννη Παπασιοπούλου, ο οποίος τον είχε σώσει από οξεία περιτονίτιδα στη Λαμία. Η εκτέλεση ακυρώθηκε και ο γιατρός επέστρεψε στη Λαμία

Μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς, η Κλινική έκλεισε. Από τις 30 Μαρτίου 1944 ανέλαβε τη θέση του Διευθυντή της Χειρουργικής Κλινικής του Νέου τότε Γενικού Νοσοκομείου Λαμίας, παραμένοντας στη θέση αυτή για χρόνια.
Τη σύντομη περίοδο από 4 Φεβρουαρίου μέχρι 9 Μαΐου 1946, δηλ. για 4 μήνες, διορίστηκε δήμαρχος Λαμίας (ήταν τότε η περίοδος των διορισμένων δημάρχων).
Στα χρόνια του Εμφυλίου, χωρίς να φταίει για κάτι, κατηγορήθηκε μέσω τρίτων από γνωστό πολιτικό, ότι συνεργάζεται με τους αντάρτες. Οδηγήθηκε στο Έκτακτο Στρατοδικείο Λαμίας και με ψευδομαρτυρίες, καταδικάστηκε από τον πρόεδρο του Στρατοδικείου Γεώργιο Γιαννόπουλο, γνωστό ως “Κινίνο”, σε θάνατο. Ήταν όμως πάλι τυχερός. Το έτος 1949, ανέλαβε ως στρατιωτικός διοικητής Στερεάς Ελλάδος στη Λαμία, ο Παυσανίας Κατσώτας, που ήταν προσωπικός φίλος του. Όπως είχε δικαίωμα από το νόμο, ακύρωσε την απόφαση του Στρατοδικείου. Για μια διετία όμως ο Ιωάννης Παπασιόπουλος διέμενε στην Αθήνα. Μετά τη λήξη του Εμφυλίου επέστρεψε στη Λαμία.

Είναι φανερό ότι για μία δεκαετία περίπου, ο Ιωάννης Παπασιόπουλος είχε περιπέτειες και η οικογένεια στηρίχθηκε από την ακούραστη γυναίκα του Νίκη. Η ενασχόληση με τα κοινά τον γοήτευε, αλλά περιόριζε πολύ το χρόνο για τα ιατρικά περιστατικά της Κλινικής του. Ήταν πολύ καλός χειρουργός και συχνά έρχονταν βαριά περιστατικά, από ασθενείς με περιορισμένα οικονομικά για νοσήλια και για φάρμακα. Σε όλα βοηθούσε, ακόμα και χωρίς χρήματα.
Στο πρώτο μεταπολεμικό δημοτικό συμβούλιο Λαμίας, το 1951, ο Ιωάννης Παπασιόπουλος εξελέγη δημοτικός σύμβουλος, με δήμαρχο το Σπύρο Πετρόπουλο (ή Πετρούλα).

Το Νοέμβριο του 1954 κατήλθε στις δημοτικές εκλογές. Είχε πάντα δίπλα του την ακούραστη γυναίκα του Νίκη. Μάλιστα, όταν ο κόσμος του ευχόταν “και με τη νίκη”, εκείνος απαντούσε “τη Νίκη την έχω στο σπίτι μου”! Εξελέγη και ανέλαβε νέος δήμαρχος στις 18 Ιανουαρίου 1955. Ήξερε πολύ καλά τα προβλήματα της Λαμίας.
Ακολούθησε δεύτερη εκλογή στις 5 Απριλίου 1959. Μέχρι το 1964 απέδωσε πολύ σημαντικό έργο αναμορφώνοντας την πόλη. Πολύ συνοπτικά και αποφεύγοντας τους αριθμούς για να μην κουράσω, θα αναφερθώ επιγραμματικά στο έργο του.

Το 1957, παρά τα ελλειμματικά οικονομικά που βρήκε,

•    σύντομα ολοκλήρωσε το εσωτερικό δίκτυο ύδρευσης της πόλης, εν μέρει των συνοικισμών και τις δεξαμενές νερού. Με δάνειο 1,5 εκατ. δρχ. οι δημότες απέκτησαν ιδιωτικές παροχές νερού σε οικίες και καταστήματα.
•    επιπλέον συμπληρώθηκε το δίκτυο αποχέτευσης βόρεια της σιδηρ. γραμμής.
•    επίσης έγιναν έργα οδοποιίας (κράσπεδα, ρείθρα και νέοι δρόμοι κυρίως συνοικιακοί) νότια της σιδηρ. γραμμής.
•    εφαρμόστηκε το ρυμοτομικό σχέδιο πόλης, στην οδό Υψηλάντου και την πλατεία Αγ. Λουκά.
•    επιλέχθηκε και αγοράστηκε έκταση 50 στρεμμάτων για τα νέα δημοτικά σφαγεία, στην περιοχή Αγίας Παρασκευής Μεγάλης Βρύσης. Με δανεισμό 3 εκατ. δρχ. ακολούθησε η κατασκευή τους.

Στον ηλεκτροφωτισμό της πόλης, που πλέον ανέλαβε η ΔΕΗ, προηγήθηκε ο συνοικισμός Καλυβίων (που δεν είχε ρεύμα) και ο ηλεκτροφωτισμός πλατειών και δημοτικών καταστημάτων.
•    Άρχισε και προχώρησε η κατασκευή του εσωτερικού δικτύου διανομής και ακολούθησε η σύνδεση με το εθνικό δίκτυο της ΔΕΗ.

Άλλα έργα :
•    Άρχισε η κατασκευή παιδικών χαρών.
•    Στην πλατεία των Αγ. Θεοδώρων άρχισε η κατασκευή νέων δημοτικών λουτρών.
•    Βελτιώθηκε η καθαριότητα της πόλης με την αγορά νέου απορριμματοφόρου και με αναδιοργάνωση της υπηρεσίας.
•    Διαμορφώθηκαν πάρκα σε πλατείες συνοικισμών και συντηρήθηκε το πράσινο των κεντρικών πλατειών, με επιπλέον αναδασώσεις.
•    Με ανακαίνιση της βόρειας πτέρυγας του δημαρχιακού μεγάρου έγινε η στέγαση του Δημοτικού Ωδείου και της Δημοτικής Φιλαρμονικής. Σειρά εκδηλώσεων έγινε από το Ωδείο και τη Φιλαρμονική, η οποία απέκτησε νέο αρχιμουσικό και 25 νέα μουσικά όργανα.

Για το νέο Δημοτικό Θέατρο συντάχθηκε μελέτη από το αρχιτέκτονα Κίμωνα Λάσκαρη. Αγοράστηκε το οικόπεδο από τον Σερ. Ιωσήφ και στις 2 Ιανουαρίου 1959 θεμελιώθηκε, με την παρουσία του τότε υπουργού Ασφαλείας Ευαγ. Καλαντζή, των άλλων τριών βουλευτών της Φθιώτιδας (Γεωρ. Πλατή, Στέφ. Μακροπούλου, Δημ. Κωστή) και άλλων. Το έργο κατασκευάστηκε από τον ντόπιο εργολάβο Αθαν. Κούτλα και εγκαινιάστηκε στις 2 Δεκεμβρίου 1961, με το θεατρικό έργο του Γρηγ. Ξενοπούλου “Το μυστικό της κοντέσας Βαλέραινας”, από θίασο του Εθνικού Θεάτρου, με πρωταγωνίστρια την Κυβέλη Ανδριανού.

Με λίγα λόγια, η Λαμία για 60 χρόνια δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει το “Πάνειο” Θέατρο, ενώ ο Ιωάννης Παπασιόπουλος σε 2 χρόνια και με σχετικά μικρό κόστος έφτιαξε το πιο μοντέρνο μεταπολεμικό θέατρο της Ελλάδας!

Η εφ. ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ (στις 6-12-1961, σε κριτική του Αλέξη Διαμαντόπουλου) έγραψε τότε:
“… Το θέατρο είναι ένα κατόρθωμα. Με πολύ λίγα χρήματα – το τονίζουμε – με επτά εκατομμύρια, το Δημοτικό Συμβούλιο Λαμίας, ένας δραστήριος και προοδευτικός δήμαρχος ο κ. Ιωάννης Παπασιόπουλος, ένας αρχιτέκτων που μελετά και που σέβεται τις συνθήκες του τόπου του ο Κίμων Λάσκαρης, δημιούργησαν μέσα σε 2 χρόνια, ένα θέατρο, χωρίς καμιά περιττή πολυτέλεια, ένα τέλεια εξοπλισμένο θέατρο… ”
Στην πρώτη θητεία του δημάρχου Ιωάννη Παπασιοπούλου, η Δημοτική Φιλαρμονική αναδιοργανώθηκε ριζικά, με νέο αρχιμουσικό, με την προμήθεια ειδικών στολών και 25 νέων μουσικών οργάνων από την Τσεχοσλοβακία έκανε αξιόλογες εμφανίσεις.

Το 1959, τη Διεύθυνση του Δημοτικού Ωδείου ανέλαβε ο Αλέξανδρος Αινιάν, αναβαθμίζοντάς το σημαντικά, ιδιαίτερα με τη προβολή της Δημοτικής Χορωδίας Λαμίας, η οποία απέσπασε βραβεία και διακρίσεις στον Ευρωπαϊκό χώρο. Η Δημοτική Χορωδία Λαμίας, το 1960, στο Διαγωνισμό Χορωδιών στο Αρέτζο της Ιταλίας, πήρε το 2ο βραβείο αποδίδοντας εκπληκτικά το τραγούδι “Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά” (ή Μαρία Πενταγιώτισσα)!

Το 1964 σχεδίασε τη δημιουργία Μουσικής Ακαδημίας στη Λαμία (με τη σύμφωνη γνώμη του Αλέξ. Αινιάν). Όμως, μετά τις εκλογές του 1964, που έχασε, η πρότασή του δεν έγινε δεκτή από το Δημοτικό Συμβούλιο. Τότε ο Αινιάν έφυγε.

Ο Ιωάννης Παπασιόπουλος ήταν χαρισματικός άνθρωπος και τελειομανής. Έθετε στόχους και διεκδικούσε με επιμονή την επιτυχία τους. Καθημερινά από το πρωί έως το βράδυ έκανε έλεγχο της πορείας των έργων. Τα δημοτικά συνεργεία δούλευαν και είχαν το φόβο, ότι “έρχεται ο δήμαρχος”, όταν έβλεπαν το αυτοκίνητό του.

Ήταν διεκδικητικός για τα συμφέροντα του Δήμου και τα υποστήριζε και με προσωπική παρουσία στα δικαστήρια. Έτσι πέτυχε τα έργα των δικτύων της ΔΕΗ και του ΟΤΕ να γίνουν ανέξοδα για το Δήμο και με τη μικρότερη δυνατή όχληση των δημοτών.

Το 1956 ζήτησε από τους δημότες να μην πληρώσουν λογαριασμούς στην Ηλεκτρική Εταιρία Λαμίας, η οποία επέβαλε αύξηση 15 % στο τιμολόγιό της. Από τη ΔΕΗ που ανέλαβε την ηλεκτροδότηση μετά (το 1958) ζήτησε το νέο εσωτερικό δίκτυο να είναι υπόγειο ή επιτοίχιο. Αντίθετα η ΔΕΗ ήθελε να βάλει κολόνες στην πόλη. Ο δήμαρχος το σταμάτησε. Η ΔΕΗ ζήτησε οικονομική συμμετοχή του Δήμου για να γίνει υπόγειο δίκτυο! Κορύφωση ήταν η απειλή προς το δήμαρχο ότι η ΔΕΗ θα αποχωρήσει από τη Λαμία! Η οικονομική διαφορά μεταξύ ΔΕΗ και Δήμου Λαμίας λύθηκε τελικά με συμφωνία το 1961, με οικονομικό όφελος της πόλης.

Η πόλη μας ομόρφυνε στις πλατείες της με τις προτομές του Σπύρου Ματσούκα (από το 1956) και του ανδριάντα του Τσολιά (έργο του γλύπτη Νικ. Περαντινού) στην πλατεία Πάρκου. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν στις 4 Οκτωβρίου 1964, όμως με δήμαρχο Λαμίας τον Απόστ. Κουνούπη.
Στις 6 Μαΐου 1963 έγινε αδελφοποίηση των πόλεων Λαμίας και Ντόβερ, της πρωτεύουσας της πολιτείας Ντελαγουέαρ των ΗΠΑ. Αντιπροσωπείες των δύο πόλεων αντάλλαξαν επισκέψεις. Στη Λαμία, ο δήμαρχος Ιωάν. Παπασιόπουλος υποδέχθηκε το ζεύγος του δημάρχου Κρις Κάρολ με τη σύζυγό του, σε σειρά τιμητικών εκδηλώσεων. 

Υποδοχή του δημάρχου του Ντόβερ, πρωτεύουσας της πολιτείας Ντελαγουέαρ των ΗΠΑ, στη Λαμία.

Η μετακίνηση πληθυσμού προς τα αστικά κέντρα, έφερε το πρόβλημα της αυθαίρετης δόμησης και στη Λαμία. Ο δήμαρχος Παπασιόπουλος ανέθεσε σε γνωστό πολεοδόμο τη μελέτη επέκτασης του σχεδίου πόλης. Δυστυχώς η έγκριση αυτού του σχεδίου μπλοκαρίστηκε από τον ίδιο ντόπιο γνωστό πολιτικό και ο “υπόγειος πόλεμος” ήταν ένας από τους λόγους που έχασε τις εκλογές στις 5 Ιουλίου 1964, μετά από πολλές παρασκηνιακές πολιτικές ζυμώσεις και παρεμβάσεις. Η πικρία του από την αγνωμοσύνη , σε συνδυασμό με την επισφαλή υγεία του ήταν οι λόγοι που έφυγε από τη ζωή στις 24 Μαΐου 1967, σε ηλικία μόλις 63 ετών!

Κυρίες και κύριοι,

Ο Ιωάννης Παπασιόπουλος σε 2 μόνο θητείες έκανε τεράστιο και ποιοτικό έργο για την πόλη της Λαμίας. Αντιστρέφοντας την πρόταση, έχουμε το ερώτημα : η Λαμία τι έκανε για τον Ιωάννη Παπασιόπουλο;

Εκτός του τάφου, στο Κοιμητήριο Ξηριώτισσας, όπου έγινε το λιτό ταφικό μνημείο του σε σχέδιο του αρχιτέκτονα Κίμωνα Λάσκαρη και της καλλιτέχνιδας Έλλης Βοΐλα, η πόλη της Λαμίας έδωσε το όνομά του στην οδό από την “Άνοιξη” μέχρι τα Γαλανέικα. Θεωρούσα πάντα ότι έχρηζε μεγαλύτερης τιμής.
Φέτος που κλείνουν 50 χρόνια από το θάνατό του, παρά τη μεγάλη χρονικά καθυστέρηση, η γνωστή απόφαση του δημάρχου κ. Σταυρογιάννη και του Δημοτικού Συμβουλίου Λαμίας θεωρώ ότι εκφράζει ομόθυμα την πόλη. Η προτομή του Ιωάννη Παπασιοπούλου μπροστά στο μεγάλο έργο του, το όμορφο κτίριο του Δημοτικού Θεάτρου Λαμίας, θα αναδεικνύει ως πρότυπο τον άνθρωπο, το γιατρό και τον εμπνευσμένο δήμαρχο, που αναμόρφωσε ριζικά την πόλη μας.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος
φυσικός

----------------------------------------------------------------

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ-ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

1.    εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, εφ. ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ, εφ. ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ, Λαμίας.
2.    Καλλιόπης Παπασιοπούλου - Λουκέρη : “Γιάννης Γρηγορίου Παπασιόπουλος”, στο www.amfictyon.blogspot.gr
3.    Κωνστ. Αθ. Μπαλωμένος : Μουσικός Σύλλογος και Δημοτική Φιλαρμονική Ορχήστρα Λαμίας
4.    Νίκος Τ. Δαβανέλλος : “Λαμία, τα πρόσωπα (1760-1930)”, έκδοση ιδίου, 2003, Λαμία.
5.    Έκθεση πεπραγμένων 1957, δημάρχου Ι. Παπασιοπούλου (εφ. ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ, 23-3-1958, Λαμία)
6.    Κωνστ. Αθ. Μπαλωμένος : “Σύνδεση πόλεων και χωριών της Φθιώτιδας με το δίκτυο της ΔΕΗ”, εφ. ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ, φ. 20668, Τετάρτη 6 Αυγ. 2014, σελ. 3-4, Λαμία.
7.    Μαρτυρία αειμνήστου Γεωργίου Γεωργουλοπούλου, πρώην υπαλλήλου ΔΕΗ.