Κοινωνικές Επενδύσεις: Και όμως μπορεί και πρέπει να αξιολογούνται
Γράφει ο Κωνσταντίνος Παν. Τσαμαδιάς,
Ομότ. Καθηγητής Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών
Πριν από λίγες ημέρες ο κ. Δήμαρχος κατέθεσε πρόταση, με μελέτη στο επίπεδο της μακέτας, για αξιοποίηση του χώρου της «Έκθεσης Λαμίας», των 200 περίπου στρεμμάτων.
Ζήτησε και ορθώς συμμετοχή των Πολιτών επί της πρότασης, σε ανοικτή συζήτηση.
Ανταποκρινόμενος, κατέθεσα με άρθρο μου στο «ΛΑΜΙΑΚΟ» μια αρχική άποψή μου.
Μεταξύ άλλων διατύπωσα τη θέση ότι είναι απαραίτητη η εκπόνηση επιστημονικής αξιολόγησης, αφού πρόκειται για σημαντική κοινωνική επένδυση στην περιοχή.
«Ηρακλής», γράφει για «ετσιθελικά καμώματα».
Προφανώς, θα προτιμούσε η συμμετοχή μου να γίνει δια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, με like.
Ζητώ την κατανόηση, που δεν είμαι επαρκώς τεχνολογικά – ψηφιακά εγγράμματος, για να συμμετάσχω σε τόσο ουσιαστικό διάλογο.
Κυρίως, όμως, διατυπώνει τη θέση ότι είναι «πρωτόγνωρο να απαιτώ κρησάρα σχέσεων κόστους – οφέλους, αφού πρόκειται περί κοινωνικής επένδυσης».
Δηλαδή, για το σχεδιασμό και την λήψη της απόφασης επί κοινωνικών επενδύσεων και πολιτικών δεν χρειάζεται επιστημονική ανάλυση.
Αρκούν οι επιθυμίες, οι συμφωνίες των εκάστοτε κρατούντων και οι άτυποι μυστικοσύμβουλοι.
Διαφωνώ πλήρως με αυτή τη λογική και την πρακτική.
Συνεπώς, πρέπει να προεκτείνω τη θέση που έχω καταθέσει, μην τυχόν και κατανοηθεί η αλήθεια των πραγμάτων.
Οι κοινωνικές επενδύσεις, οι πολιτικές, τα προγράμματα και τα έργα, δύνανται να αξιολογηθούν και πρέπει να αξιολογούνται.
Πρωτίστως δε, αφού αυτά, χρησιμοποιούν κοινωνικούς πόρους που είναι κοινοί, περιορισμένοι και ανταγωνιστικά διεκδικούμενοι.
Η επιστήμη διαθέτει τις μεθοδολογίες και τεχνικές, με στέρεο επιστημονικό υπόβαθρο.
Δύναται να μελετήσει αναλυτικά τις κοινωνικές επενδύσεις, τις πολιτικές, τα προγράμματα, τα έργα και να εκτιμήσει την αποδοτικότητά τους.
Και να προβεί σε συγκριτικές αξιολογήσεις μεταξύ εναλλακτικών σχεδίων.
Η αξιοποίηση των συστάσεών της, εναπόκειται στις κοινωνίες και τις πολιτικές εκφράσεις τους.
Η επιστήμη αναλύει και τεκμηριώνει, οι πολίτες ενημερώνονται αναλυτικά και οι πολιτικοί θεσμοί λαμβάνουν τις τελικές αποφάσεις.
Αυτή είναι η ορθή και πλήρης διαδικασία.
Η άγνοια ή η σκοπιμότητα δεν δικαιολογεί τη διαστρέβλωση.
Έγραφα στο πρώτο σημείωμα ότι στην περίπτωση της οικονομικής - κοινωνικής αξιολόγησης πρέπει να συνεκτιμώνται τα μη αγοραία οφέλη, οι εξωτερικότητες (θετικές και αρνητικές) και οι διαχυτικές επιδράσεις.
Η ποσοτικοποίηση, όσων εξ αυτών είναι δυνατόν, είναι υπόθεση των αναλυτών.
Οι μεθοδολογίες δίνουν αυτή τη δυνατότητα.
Επισημαίνω και πάλι ότι σε αρκετές προηγμένες χώρες, ακόμη και δια νόμων επιβάλλεται, εδώ και αρκετές δεκαετίες, η οικονομική και κοινωνική αξιολόγηση των κοινωνικών επενδύσεων, πολιτικών, προγραμμάτων και έργων (διαθέσιμα τα αποδεικτικά στοιχεία)..
Ενδιαφέρον θα έχει να ερευνηθεί αν οι χώρες αυτές έγιναν προηγμένες επειδή εφαρμόζουν τις συστάσεις της επιστήμης ή τις εφαρμόζουν επειδή είναι προηγμένες. Αυτό δίνεται ως άσκηση.
Συνεπώς, οι κοινωνικές επενδύσεις, οι πολιτικές, τα προγράμματα, τα έργα, δύνανται να αξιολογηθούν και επιβάλλεται να αξιολογούνται, εκ των προτέρων, κατά τη διάρκεια και εκ των υστέρων.
Και τούτο γιατί από την αξιολόγηση θα προκύψει αν η επένδυση, το έργο, κλπ δύναται να αποτελέσει παράγοντα μεγέθυνσης της οικονομίας και προώθησης της ανάπτυξης και της κοινωνικής ευημερίας (Πιο συγκεκριμένα, αν η διαφορά των καθαρών παρουσών αξιών του διαχρονικού οφέλους μείον του κόστους είναι θετική, ο κοινωνικός πλούτος αυξάνει κατά το ποσό αυτό. Αν είναι αρνητική ο κοινωνικός πλούτος μειώνεται. Επιβαρύνεται το ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος. Δηλαδή, αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα και πρέπει να αποφευχθεί).
Άρα, αν ένα έργο είναι «ωραίο» δεν σημαίνει ότι είναι και κοινωνικά συμφέρον.
Συστήνω λοιπόν, ακόμη και σε έναν «Ηρακλή», αφού δεν γνωρίζει το θέμα, να μην αναλαμβάνει αποστολές, που δεν προσιδιάζουν στον παραδοσιακό θεσμικό ρόλο του, γιατί είναι βέβαιο ότι θα αποτύχει.
Ας ακολουθήσει τον υπογράφοντα, ο οποίος ομολογεί ότι δεν γνωρίζει να συζητεί με like.
