Ο εμφύλιος στη Λαμία 1945 -49 μέσα απο το βιβλίο της Βασιλικής Λάζου
Ρεπορτάζ Χρήστος Αλεξανδρής
Ο εμφύλιος πόλεμος στη Λαμία την περίοδο 1945-49 είναι το θέμα που πραγματεύεται το εξαιρετικό βιβλίο της Βασιλικής Λάζου που παρουσιάστηκε χθες το βράδυ σε εκδήλωση στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Λαμιέων . Είναι το πρώτο βιβλίο που εξετάζει την περίοδο του Εμφυλίου από αυτή τη συγκεκριμένη οπτική. Όπως επισημαίνει και η ίδια, η επιλογή δεν είναι τυχαία. Μέσα απο τις σελίδες του βιβλίου φωτίζονται οψεις της καθημερινότητας της πόλης την σκοτεινή εκείνη περίοδο ,τη λειτουργία και τη δράση του εκτακτου στρατοδικείου ,το προσφυγικό ,τις εκλογές και οψεις της κοινωνικής ζωής της πόλης . Η ερευνα της Βασιλικής Λάζου για την ταραγμένη περίοδο του εμφυλίου στηρίχθηκε σε πλούσιο αρχειακό υλικό απο τα Γενικά Αρχεία του Κράτους αλλά και στις τοπικές εφημερίδες και βλέπει πως το κράτος εκείνα τα χρόνια επέβαλε την εξουσία του . Οπως ανέφερε η συγγραφέας η ερευνά της ξεκίνησε το 1998 και ολοκληρώθηκε το 2010 . ''Πρόκειται για τη διδακτορική μου διατριβή που πήρε μια νέα μορφή και σήμερα μας δίνει απαντήσεις για μια περίοδο που σημάδεψε την νεώτερη ελληνική ιστορία '' τόνισε η Βασιλική Λάζου .Το βιβλίο αναδεικνύει την μεγάλη εξουσία του κράτους και την προσπαθειά του να επιβληθεί στους πολίτες σε ανώμαλες περιόδους οπου δεν υπήρχε δημοκρατία και κάθε διαφορετική αποψη μπορεί να οδηγούσε ακόμη και στο εκτελεστικό απόσπασμα .
''Η συγγραφέας εστιάζει τυπικά στη Λαμία, αυτό όμως που προκύπτει από τη μακροχρόνια έρευνα της Βασιλικής Λάζου , είναι μια μικρογραφία της ελληνικής κοινωνίας στη διάρκεια του Εμφυλίου'' τόνισε ο Ηλίας Νικολακόπουλος μιλώντας στη χθεσινή εκδήλωση για το βιβλίο .
Το χαρακτηριστικό αυτής της δεκαετίας, η μετάβαση στον εμφύλιο να διαδέχεται ουσιαστικά την περίοδο κατοχής, έχει ως αποτέλεσμα η ελληνική κοινωνία να αντιμετωπίζει καινούργια περίοδο δοκιμασίας πριν συνέλθει από την προηγούμενη.
Η συμβολή της Βασιλικής Λάζου συνίσταται στο ότι εξετάζει αυτή την πτυχή του Εμφυλίου στο επίπεδο μίας τοπικής κοινωνίας με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Το γεγονός ότι προσεγγίζει το θέμα της μέσα από τη διαδικασία επιβολής του κράτους της επιτρέπει να αναλύει όλο το φάσμα των πρακτικών που αυτό εφαρμόζει σ΄όλη την επικράτεια.
Από την έρευνα της Βασιλικής Λάζου προκύπτει ότι η επιδεικνυόμενη σκληρότητα ήταν απαραίτητο στοιχείο της επιβολής του κράτους και ότι το στρατοδικείο Λαμίας μάλλον κατέχει τα θλιβερά πρωτεία στο πεδίο αυτό εκτελώντας πρώτα τις 2 κόρες 18 και 19 ετών και ύστερα από εννέα ημέρες τη μητέρα τους.Η διεισδυτική μεταφορά των γενικότερων χαρακτηριστικών του Εμφυλίου στο τοπικό επίπεδο, που πραγματοποιεί η Βασιλική Λάζου, υπογραμμίζει ότι η κρατική βία που ασκείται και μέσω των εκτελέσεων είναι χειροπιαστή και άμεσα μετρήσιμη. Το υπόμνημα της ηγεσίας του Στρατού να μην αναστέλλονται οι θανατικές εκτελέσεις προκαλεί συζητήσεις στην Αθήνα, όπου υποβάλλεται το Δεκέμβριο του 1948, σε τοπικό όμως επίπεδο σημαίνει περισσότερα στρατιωτικά φορτηγά να διασχίζουν τη Λαμία και τις άλλες επαρχιακές πρωτεύουσες με Στρατοδικεία, μεταφέροντας μελλοθανάτους για εκτέλεση στις παρυφές της πόλης.
70 χρόνια μετά από τη συγκρότηση του Δημοκρατικού Στρατού το βιβλίο εξιστορεί την πορεία από τη διαφωνία του Άρη Βελουχιώτη με τη Βάρκιζα και την προσπάθεια δημιουργίας ενός νέου ΕΑΜ, ως την έξοδο των πρώτων ομάδων ένοπλων καταδιωκόμενων και τη μετατροπή τους σε Δημοκρατικό Στρατό Ρούμελης ,την αδυναμία του αστικού πολιτικού κόσμου να χρησιμοποιήσει πολιτικά μέσα στην αντιπαράθεσή του με το ΕΑΜ/ΚΚΕ και τη διολίσθηση στην ένοπλη σύγκρουση.
Το βιβλίο προλόγισε ο Ιστορικός Γιάννης Σκαλιδάκης , ενώ την εκδήλωση συντόνισε ο δημοσιογράφος Αρτέμης Ψαρομήλιγκος.
Την όλη εκδήλωση διοργάνωσαν οι Εκδόσεις «Ταξιδευτής», τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και η Βιβλιαγορά «Μπέτσης»
Η Βασιλική Λάζου με περιεκτική αφήγηση αναλύει μέσα απο το βιβλίο της ,πως η πόλη της Λαμίας βιώνει τη διάψευση της ελπίδας που αναπτερώθηκε από την απελευθέρωση και το λόγο του Άρη Βελουχιώτη στην Πλατεία Ελευθερίας. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Θανάσης Μιχελής ,ο πρόεδρος του Δημοτικού συμβουλίου Λαμίας Θανάσης Κλειτσάκης ,ο περιφερειακός σύμβουλος Δημήτρης Κυρίτσης ,η Αντιδήμαρχος Βίβιαν Αργύρη και πλήθος κόσμου .
