Καθημερινή Αδέσμευτη Εφημερίδα

Οι διάττοντες, η προέλευσή τους, πότε και πού παρατηρούνται (Οδηγός για όλο το έτος. Αφορμή οι Λεοντίδες 14-18 Νοεμβρίου)

Γράφει ο Αθ. Δ. Γκίκας, Μαθηματικός 

 

Πολλοί τρέφουν συμπάθεια προς τον Αστρονομία και δεν εννοώ μόνο τους επιστήμονες αστρονόμους.

Την προτίμησή της οφείλει η Αστρονομία όχι μόνο στην ωραιότητα των αντικειμένων της, αλλά και στο μυστήριο το οποίο κρύβουν, αφού βρίσκονται μακριά μας και δύσκολα παρατηρούνται.

Είναι ωραία επιστήμη η Αστρονομία θα πώ, όχι γιατί την υπηρέτησα με συνέπεια στο Ευγενίδειο Ίδρυμα – Πλανητάριο Αθηνών και έχω δεσμούς μαζί της, αλλά κύρια γιατί είναι η μητέρα φυσικών επιστημών, η αρχή και το τέλος της Μεταφυσικής Φιλοσοφίας.

Οι Αρχαίοι Έλληνες, ζώντες κάτω από το θαυμάσιο έναστρο ουρανό της Ελλάδας, όχι μόνο λαμπρό της κόσμημα, αλλά συγχρόνως και ευρύτατο στάδιο επιστημονικής έρευνας, ασχολήθηκαν σοβαρά με την Αστρονομία, την οποία θα μπορούσαμε να ονομάσουμε κατ’ εξοχήν Ελληνική Επιστήμη, αφού τα ονόματα των Πλανητών, των αστερισμών κλπ είναι σχεδόν όλα Ελληνικά.

Μετά την κάπως μακρά εισαγωγή, ας περιοριστώ σ’ αυτό που αναφέρεται στον τίτλο, τους διάττονες.

Ανάμεσα στους πλανήτες του Ηλιακού μας συστήματος, στο διαπλανητικό χώρο, υπάρχουν μικρά κομμάτια ύλης, τα μετέωρα.

- Όταν τα τεμάχια αυτά της ύλης, λόγω βαρυτικών δυνάμεων εισέρχονται στην ατμόσφαιρα της Γης, τρίβονται, ερυθροπυρούνται και φωτοβολούν γράφοντας στον ουρανό μια φωτεινή γραμμή.

- Ανάλογα με τις διαστάσεις τους τα χωρίζουμε σε:

1. Διάττοντες: Είναι τα μικρότερα σε μέγεθος, με αποτέλεσμα όλη η ύλη τους να εξαερώνεται χωρίς να πέφτει τίποτα στην επιφάνεια της Γης.

Τα παραγόμενα αέρια από την εξαέρωση του διάττοντα προκαλούν ιονισμό της ατμόσφαιρας, που γίνεται αντιληπτός ως ραδιοθόρυβος και συλλαμβάνεται από τα ραδιοτηλεσκόπια.

Πολλές φορές αντί για μεμονωμένους διάττοντες έχουμε πτώση πολλών (βροχή διαττόντων).

Όλοι φαίνεται να ξεκινούν από ένα σημείο του ουρανού, το ακτινοβόλο (βλέπε σχήμα 1).

Στο σχήμα 2 το ακτινοβόλο βρίσκεται στον αστερισμό του Λέοντος και για το λόγο αυτό οι διάττοντες φέρουν το όνομα Λεοντίδες.

2. Οι Βολίδες είναι μετέωρα μεγαλυτέρων διαστάσεων. Η διάπυρη σφαίρα έχει πολλές φορές το μέγεθοςΠανσέληνου.Τηνκίνηση της μέσα στην ατμόσφαιρα της Γης, λόγω τριβών, συνοδεύει φωτεινή ουρά.

Συχνά οι βολίδες διασπώνται με έντονο κρότο και τεμάχια ύλης που δεν πρόλαβαν να «καούν» πέφτουν στη Γη. Αυτά τα κομμάτια είναι οι μετεωρόλιθοι. Το μεγαλύτερο που βρέθηκε, μέχρι σήμερα, ζυγίζει 36 περίπου τόνους.

Μην ανησυχείτε. Η πιθανότητα να πέσει πάνω μας είναι μικρή, αφού το 80% της επιφάνειας της Γης είναι θάλασσα και από την ξηρά ένα μικρό ποσοστό κατοικείται. Η προέλευση των μετεώρων, έχει σχέση με τη διάλυση των κομητών και κυρίως της ουράς τους, λόγω της μικρής συνοχής μεταξύ των μορίων που την απαρτίζουν.

Ορισμένοι κομήτες, οι περιοδικοί (βλέπε σχ.3) περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο. Όταν ο κομήτης πλησιάζει τον Ήλιο (περιήλιο), λόγω έλξεων, αποσπώνται από αυτόν τεμάχια πάγου και σκόνης. Η σκόνη αυτή δημιουργεί ρεύμα που περιφέρεται περί τον Ήλιον, ως ένας μεγάλος ελλειπτικός δακτύλιος (σχ. 3).

Όταν ο δακτύλιος αυτός διασταυρωθεί με τη Γη, οι κόκκοι της σκόνης εισερχόμενοι στην ατμόσφαιρά της τρίβονται και φωτοβολούν, αφήνοντας πίσω τους μια λεπτή κόκκινη γραμμή. Αυτός είναι ένας διάττοντας αστέρας δηλ. διαλυμένος κόκκος προερχόμενος από κομήτη, και όχι πραγματικό αστέρι.

Στο σχήμα 2 βλέπετε σε σχηματική παράσταση τον αστερισμό του Λέοντος και το ακτινοβόλο σημείο, από το οποίο φαίνεται να εκπορεύονται οι διάττονες που παρατηρεί κάποιος από 14-18 Νοεμβρίου.

Οι διάττοντες αυτοί προέρχονται από τη φθορά του κομήτη Tempel-Tatl με χρόνο περιφοράς περί τον Ήλιο 33 χρόνια (βλέπε σχ. 4). Άρα κάθε 33 χρόνια περνά κοντά και από τη Γη. Βλέπουμε όμως Λεοντίδες κάθε χρόνο για τους λόγους που ανέπτυξα παραπάνω. Απλά κάθε 33 χρόνια το φαινόμενο είναι εντονότερο.

Έτσι στη διέλευση του 1966 είχαμε πτώση διαττόντων 144.000 την ώρα ! Οι αστρονόμοι την ονόμασαν αστρική θύελλα.

Στη διέλευση του 1999 είχαμε πτώση 1800 διαττόντων την ώρα. Δηλ. μια αστρική καταιγίδα (πάνω από τα 1000).

Κάθε χρόνος που περνά, το πλήθος των διαττόντων μειώνεται, λόγω των έλξεων που ασκεί ο Δίας με τη μεγάλη του μάζα (έχει μάζα όσο όλοι οι άλλοι 8 Πλανήτες μαζί).

Κάθε έτος συμβαίνουν περίπου 60 μετεωρικές βροχές. Φέρουν τα ονόματα των αστερισμών από τους οποίους φαίνεται να εκπορεύονται.

1. Οι Βοωτίδες μεταξύ 2 και 3 Ιανουαρίου. Ο αριθμός διαττόντων φτάνει τους 7 ανά ώρα. Το ακτινοβόλο σημείο βρίσκεται στον αστερισμό του Βοώτη από τον οποίον πήραν και το όνομά τους. Λαμπρότεροι αστέρες του αστερισμού αυτού είναι ο Αρκτούρος (τον συναντά η προέκταση της ουράς της Μεγάλης Άρκτου.

2. Οι Λυρίδες μεταξύ 19 και 22 Απριλίου. Ο αριθμός διαττόντων φθάνει τους 20 την ώρα. Το όνομά τους πήραν από τον αστερισμό της Λύρας αφού το ακτινοβόλο τους βρίσκεται πολύ κοντά σ’ αυτόν. Λαμπρότερος αστέρας του αστερισμού είναι ο Βέγας.

3. Οι Υδροχοΐδες. Το ακτινοβόλο τους βρίσκεται στον αστερισμό του υδροχόου και παρατηρούνται δυο φορές το χρόνο.

α) Από 1-3 Μαΐου με 6 περίπου διάττοντες την ώρα.

β) Από 25-30 Ιουλίου με 24 περίπου διάττοντες την ώρα.

4. Οι Περσίδες. Το ακτινοβόλο τους βρίσκεται στον αστερισμό του Περσέα.

Παρατηρούνται μεταξύ 9-14 Αυγούστου. Μέγιστος αριθμός διαττόντων 46. Στον αστερισμό του Περσέα βρίσκεται ένας μεταβλητής λαμπρότητας αστέρας. Επειδή δεν έχει σταθερή λαμπρότητα οι Άραβες τον ονόμασαν Αλγόλ δηλ. δαίμονα, με φωτεινή διακύμανση κάθε 2 περίπου ημέρες.

5. Οι Λεοντίδες παρατηρούνται μεταξύ 14-18 Νοεμβρίου. Το ακτινοβόλο τους βρίσκεται στον αστερισμό του Λέοντος με λαμπρότερο αστέρι του τον Βασιλίσκο. Παρατηρούνται περίπου 19 την ώρα.  

Αναφέρθηκα προηγουμένως εκτενέστερα σ’ αυτούς για να ερμηνεύσω την προέλευση γενικά των διαττόντων.

6. Οι Ωριωνίδες παρατηρούνται από 16-22 Οκτωβρίου με ακτινοβόλο στον αστερισμό του Ωρίωνα, με λαμπρούς αστέρες τους Ρίτζελ και Βελτεγκέζ.

Η προέκταση της ευθείας της «ζώνης» συναντά του λαμπρότερο αστέρα απλανών, τον Σείριο. Την πλήθος των διαττόντων Ωριωνιδών φτάνει τους 21 ανά ώρα.

7. Οι Ανδρομεδίδες παρατηρούνται από 17-27 Νοεμβρίου με ακτινοβόλο στον αστερισμό της Ανδρομέδας με πτώσεις 15 ανά ώρα. Στον αστερισμό της Ανδρομέδας παρατηρείται Γαλαξίας όμοιος με αυτόν στον οποίο ανήκει και η Γη.

8. Οι Διδυμίδες παρατηρούνται μεταξύ 9-12 Δεκεμβρίου με πτώσεις 12 ανά ώρα. Το ακτινοβόλο τους σημείο βρίσκεται στον αστερισμό των Διδύμων. Λαμπρότερα αστέρια του αστερισμού αυτού είναι ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης.

Το χρώμα των διαττόντων και η ταχύτητά τους, εξαρτώνται από την διεύθυνση κατά την οποία συναντούν τη Γη. Οι ταχείς και υποκύανοι έως πράσινοι έρχονται από το μέρος προς το οποίο προχωρεί η Γη και την προσβάλλουν κατά μέτωπο. Οι βραδείς και ερυθροί φθάνουν εκ των όπισθεν. Την ερμηνεία δίνει το φαινόμενο Ντόμπλερ – Φυζώ. Πάρτε ως παράδειγμα ένα τρένο που μας πλησιάζει σφυρίζοντας. Ακούμε το σφύριγμα οξύτερο στο πλησίασμα και αμβλυμμένο στην απομάκρυνση. Το σχήμα 5 θα σας βοηθήσει ν’ αναγνωρίσετε μερικούς αστερισμούς που θα σας διευκολύνουν στην παρατήρηση διαττόντων.

Σχ. 5. Μερικοί από τους σπουδαιότερους αστερισμούς. Η γραμμοδαισία οδηγεί στην αναγνώρισή τους.

 

 

 

    

 

Απόψεις

# Οι εργαζόμενοι της ΛΑΡΚΟ έκαναν χθες κατάληψη στο ήδη κλειστό εργοστάσιο της ΛΑΡΚΟ !  Αντιδράσεις@ Όλοι οι εργαζόμενοι στα δημόσια νοσοκομεία της Περιφέρειας...

Ελλάδα

Ενημερωτικά δελτία

Ενημερωθείτε άμεσα από την εφημερίδα μας για τις τελευταίες ειδήσεις μέσα από την ηλεκτρονική σας διεύθυνση.
randomness