50 χρόνια Νέα Δημοκρατία: Ίδρυση, πρώτες νίκες και το αντίο του Καραμανλή

Η 4η Οκτωβρίου 1974, είναι η επίσημη ημέρα ίδρυσης της Νέας Δημοκρατίας.

Δεν έχουν περάσει παρά λίγες εβδομάδες από την πτώση της Χούντας, στις 24 Ιουλίου 1974 και τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Η Ελλάδα βρισκόταν για 7 χρόνια στον «γύψο» της Δικτατορίας και προκειμένου να ολοκληρωθεί η αποκατάσταση της Δημοκρατίας, μέριμνα όλων των δημοκρατικών πολιτικών δυνάμεων της χώρας είναι η διενέργεια βουλευτικών εκλογών.

Στις 3 Οκτωβρίου, ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής ανακοινώνει ότι οι εκλογές θα γίνουν στις 17 Νοεμβρίου.

Έναν μήνα νωρίτερα, στις 3 Σεπτεμβρίου, ο Ανδρέας Παπανδρέου έχει προχωρήσει στην ίδρυση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος. Έτσι λίγο πριν τις πρώτες δημοκρατικές εκλογές ύστερα από την 7ετή δικτατορία, δημιουργούνται οι δύο κομματικοί πόλοι που θα επηρεάσουν όσο κανείς άλλος τις ελληνικές πολιτικές εξελίξεις των τελευταίων δεκαετιων.

Η ίδρυση της Νέας Δημοκρατίας

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ανακοινώνει την ίδρυση του δικού του νέου πολιτικού σχηματισμού στις 28 Σεπτεμβρίου.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 29.9.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 29ης Σεπτεμβρίου 1974.

«Με τη βέβαιη προοπτική, ότι σε λίγες μέρες θα προκηρυχθούν εκλογές, διαμορφώνονται πλέον οριστικά τα σχήματα, τα οποία θα διεκδικήσουν τη λαϊκή ψήφο. Χθες ο Πρωθυπουργός κ. Κ. Καραμανλής ανήγγειλε, ότι ιδρύει την πολιτική παράταξη “Νέα Δημοκρατία”, “από έμπειρες και υγιείς, αλλά και από νέες προοδευτικές και ριζοσπαστικές πολιτικές δυνάμεις”.

»Αύριο θα δοθή στη δημοσιότητα το Καταστατικό της “Νέας Δημοκρατίας”, πού, όπως ανακοινώθηκε, θα στηρίζεται στις σύγχρονες δημοκρατικές αρχές. Η Διακήρυξη περιλαμβάνει τις γενικές κατευθύνσεις του νέου κόμματος.

»Τις θέσεις της “Νέας Δημοκρατίας” στα συγκεκριμένα προβλήματα της χώρας, θα γνωστοποιήση ο κ. Καραμανλής στους προεκλογικούς του λόγους.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 29.9.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Η διακήρυξη του Καραμανλή

«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 29ης Σεπτεμβρίου δημοσίευσε τα κυριότερα σημεία των λεγομένων του ιδρυτή της Νέας Δημοκρατίας, Κωνσταντίνου Καραμανλή:

«Στη χθεσινή του διακήρυξη για την ίδρυση της “Nέας Δημοκρατίας”, o πρωθυπουργός κ. Καραμανλής, υποστηρίζει:

–       Απαραίτητες προϋποθέσεις για να λειτουργήσει ομαλά η Δημοκρατία είναι το πιο ήπιο πολιτικό κλίμα, τα ήμερα πολιτικά ήθη και θεσμοί που να προσαρμόζωνται στις ιδιαίτερες συνθήκες του τόπου μας.

–       Για να αποτραπούν οι κίνδυνοι, που απειλούν πάντα το ελεύθερο πολίτευμα, δεν αρκεί “η αποδιοργάνωση του μηχανισμού της τυραννίας” που έγινε δυό μήνες από την μεταβολή.

Απαιτείται και επαγρύπνηση και συσπείρωση του λαού σε ισχυρούς πολιτικούς σχηματισμούς, “ικανούς να προστατεύσουν την δημοκρατία, όχι μόνον από τον κομμουνισμό και τον φασισμό, αλλά και από τα αίτια που προκάλεσαν στο παρελθόν την πτώση της.

–       Η “Nέα Δημοκρατία” υπόσχεται: “Ισότητα των πολιτών απέναντι στους νόμους και τις δυνατότητες, ταχύρρυθμη ανάπτυξη της Ελλάδος, ελεύθερη οικονομία, χωρίς να αποκλείη διεύρυνση του ελεγχομένου από το Κράτος τομέως, αυξημένες επενδύσεις για την Παιδεία, συγχρονισμένες Ένοπλες Δυνάμεις για να κατοχυρωθή η ανεξαρτησία της χώρας, “χωρίς την ανάγκη άλλων προστατών εκτός από τους συλλογικούς οργανισμούς στους οποίους θα μετέχη με την ελεύθερη βούλησή της και σύμφωνα με τα πάγια συμφέροντα του Ελληνισμού, στα οποία περιλαμβάνεται και η μοίρα της Κύπρου”.

–       Tέλος, υπόσχεται να αγωνισθή “για την πλήρη και καθολική κατοχύρωση της λαϊκής κυριαρχίας” και ότι θα επιδιώξη προς τούτο “την προσαρμογή του πολιτεύματος προς τις συνθήκες της ελληνικής πραγματικότητας”.

»Δεν καθορίζεται όμως στην διακήρυξη η θέση της “Nέας Δημοκρατίας” ως προς την μορφή του πολιτεύματος. Ως την στιγμή πάντως, δεν φαίνεται η “Νέα Δημοκρατία” να συμπράττη με άλλες συγκροτημένες ομάδες. Η πιθανώτερη σύμπραξη είναι με τους “αποστάτες” (σ.σ. Πρώην στελέχη της Ενώσεως Κέντρου που είχαν αποχωρήσει από το κόμμα του Γεώργιου Παπανδρέου την περίοδο των Ιουλιανών, το 1965) ».

Τελικά, ύστερα από συνάντηση των δύο ανδρών, ο Στέφανος Στεφανόπουλος δήλωσε:

«Δεν προτίθεμαι να κατέλθω εις τας επικείμενας εκλογάς. Ως προς τους φίλους μου (σ.σ. τα προαναφερθέντα πρώην στελέχη της Ενώσεως Κέντρου) απεφασίσθη ότι όσοι επιθυμούν να συμμετάσχουν εις τους συνδυασμούς της “Νέας Δημοκρατίας” θα κριθούν επί ίσοις όροις ανεξαρτήτως προελεύσεως».

Ο κορμός του νέου κόμματος

Όπως γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» στις 2 Οκτωβρίου 1974: «Από της πλευράς της “Nέας Δημοκρατίας” του κ. Κων. Καραμανλή δεν έχουν παρασχεθή πληροφορίες για την εκλογική εμφάνιση της παρατάξεως.

»Δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι ο κορμός της “Nέας Δημοκρατίας” θα είναι Ε.Ρ.Ε. Άλλες πληροφορίες προσθέτουν, ότι οι εκλογικοί συνδυασμοί της παρατάξεώς του κ. Κων. Καραμανλή είναι ήδη σχεδόν έτοιμοι.

»Όπως έχει ήδη γραφεί από τους συνδυασμούς της “Nέας Δημοκρατίας” έχουν αποκλεισθή για διαφόρους λόγους αρκετοί παλαιοί βουλευταί της Ε.Ρ.Ε.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 20.10.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Στην ομιλία του προς τους υποψήφιους βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας ο Κωνσταντίνος Καραμανλής θέλοντας να προβάλει τον χαρακτήρα του νέου κόμματος που ίδρυε τόνισε:

«Επιδιώκουμε κοινωνική δικαιοσύνη χωρίς κοινωνικές αναταραχές. Και οικονομική πρόοδο χωρίς οικονομικούς ακροβατισμούς».

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 18.11.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

H πρώτη κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας

Στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974, τις πρώτες μετά την πτώση της Χούντας, η Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Καραμανλή θριαμβεύει, με τον αρχηγό της να δηλώνει, μεταξύ άλλων:

«Ο λαός ύστερα από δέκα χρόνια ανωμαλίας, ήσκησε το εκλογικόν του δικαίωμα με πλήρη ελευθερίαν. Και μετέσχε της εκλογικής διαδικασίας με ενθουσιασμόν, αλλά χωρίς τους νοσηρούς φανατισμούς του παρελθόντος.

»Ήδη ο λαός έκαμε την εκλογήν του. Αρχίζει τώρα η περίοδος των ευθυνών για όλους μας. Γιατί τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Έθνος είναι πολλά και κρίσιμα. Νικηταί και ηττημένοι θα πρέπει σεβόμενοι την ετυμηγορίαν του λαού και τους κανόνες της δημοκρατίας, να βοηθήσωμε την ομαλή και ήρεμη εξέλιξι του εθνικού μας βίου».

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 21.11.1977, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Η δεύτερη εκλογική νίκη του 1977

Το 1977, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και η Νέα Δημοκρατία» παρά την εντυπωσιακή άνοδο του Ανδρέα Παπανδρέου και του ΠΑΣΟΚ είναι και πάλι οι νικητές των βουλευτικών εκλογών.

«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 21ης Νοεμβρίου 1977 περιγράφει τις αντιδράσεις των οπαδών Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ.

«Οπαδοί της Νέας Δημοκρατίας αντιπαρατάχθηκαν σε οπαδούς του ΠΑΣΟΚ λίγο πριν από τα μεσάνυχτα χθες έξω από το κέντρο Τύπου που είναι εγκατεστημένο στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία.

»Οι οπαδοί του ΠΑΣΟΚ είχαν συγκεντρωθεί νωρίτερα στο πεζοδρόμιο που βρίσκεται εμπρός από το πρες σέντερ στην Πανεπιστημίου, αλλά απέφευγαν τις εκδηλώσεις.

»Είχε δοθεί η πληροφορία ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κ. Ανδρέας Παπανδρέου θα ερχόταν στο κέντρο Τύπου επί κεφαλής πομπής αυτοκινήτων από οπαδούς του κόμματός του, και θάκανε δηλώσεις σε Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους.

»Στο μεταξύ οι οπαδοί της Νέας Δημοκρατίας και μέλη της ΟΝΝΕΔ περιέτρεχαν με τα αυτοκίνητά τους το κέντρο της Αθήνας και συγκεκριμένα την οδό Πανεπιστημίου, την Ομόνοια, την Σταδίου και το Σύνταγμα, κορνάροντας εκκωφαντικά και κραυγάζοντας συνθήματα υπέρ του κ. Καραμανλή

»Γύρω στα μεσάνυχτα οι οπαδοί του κυβερνητικού κόμματος συγκεντρώθηκαν στο πεζοδρόμιο έξω από το ξενοδοχείο Κίγκς Πάλλας και άρχισαν να κραυγάζουν συνθήματα υπέρ του κ. Καραμανλή και να προκαλούν τους οπαδούς του ΠΑΣΟΚ που βρίσκονταν στο αντικρινό πεζοδρόμιο.

»Ισχυρότατη αστυνομική δύναμη δημιούργησε δύο κλοιούς μεταξύ των διαδηλωτών.

»Οι οπαδοί του ΠΑΣΟΚ στην αρχή άτολμα και στη συνέχεια έντονα, άρχισαν να φωνάζουν συνθήματα απαντώντας στους οπαδούς του κυβερνητικού κόμματος.

»Επηκολούθησε ρυθμικός διάλογος συνθημάτων μεταξύ των δύο παρατάσεων, που διάρκεσε περίπου μία ώρα.

»Οι οπαδοί της Νέας Δημοκρατίας κραύγαζαν συνθήματα όπως: “Καραμανλής, ένας είναι ο αρχηγός και όχι ο μεθύστακας ο Αμερικανός” και “Ζήτω η Νέα Δημοκρατία”.

»Οι οπαδοί του ΠΑΣΟΚ φώναζαν: “ΕΟΚ και ΝΑΤΟ, το ίδιο συνδικάτο”,  “ΠΑΣΟΚ κίνημα λαού”, “ζήτω η Δημοκρατία”.

»Σ’ όλη τη διάρκεια των εκδηλώσεων δεν σημειώθηκε σύγκρουση ή άλλο επεισόδιο ανάμεσα στις δύο παρατάξεις, τουλάχιστον μέχρι το χρόνο εκδόσεως των πρωινών εφημερίδων».

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 9.5.1980, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Αποχώρηση Καραμανλή – Προεδρία Ράλλη

Toν Μάιο του 1980 και ενώ στην κυβέρνηση βρίσκεται η Νέα Δημοκρατία, ο ιδρυτής της εκλέγεται πρόεδρος της Δημοκρατίας και ως εκ τούτου παραιτείται από την πρωθυπουργία και την αρχηγία του κόμματος. Ύστερα από εσωκομματικές εκλογές, αρχηγός του κόμματος, αναλαμβάνων και την πρωθυπουργία εκλέγεται έναντι του Ευάγγελου Αβέρωφ, ο Γεώργιος Ράλλης.

Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 9ης Μαΐου 1980:

«Ο κ. Γ. Ράλλης συνδευόμενος από τον κ. Κ. Παπακωνσταντίνου πήγε στο γραφείο του πρωθυπουργού, όπου τον περίμενε ο κ. Κ. Καραμανλής, ο οποίος και τον συνεχάρη.

»’Υστερα από λίγα λεπτά έφθασε εκεί και ο κ. Ε. Αβέρωφ και οι τέσσερις έμειναν μαζί για λίγη ώρα. Λίγο αργότερα ο νέος αρχηγός της “Ν.Δ.” σε συνομιλία του με τους δημοσιογράφους δήλωσε:

“Ότι η νέα κυβέρνηση θα ορκισθεί ή το Σάββατο ή τη Δευτέρα, αφού σήμερα θα λάβει εντολή από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και δεν πρόκειται να μετέχουν εξωκοινοβουλευτικά πρόσωπα»

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 9.5.1980, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Το αντίο του Καραμανλή

Μεταξύ άλλων στην αποχαιρετιστήριά του επιστολή προς τον γενικό γραμματέα της κοινοβουλευτικής ομάδας της Νέας Δημοκρατίας, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ανέφερε:

«Με την ανακοίνωση της παρούσης, παρακαλώ να μεταφέρετε προς όλους τους μέχρι σήμερα συνεργάτες μου, τις θερμές ευχαριστίες μου για την πολύτιμη συμπαράστασή τους στους μακρούς πολιτικούς μου αγώνες.

»Αγώνες που είχαν πάντα ως σκοπό την προαγωγή του Έθνους, σε όλες της εκδηλώσης της ζωής του και σε όλους τους τομείς.

»Θα διατηρώ πάντοτε την ανάμνηση της αγάπης και της σταθεράς εμπιστοσύνης με την οποία με περιέβαλαν κατά τη μακρά σταδιοδρομία μου.

»Τους αποχωρίζομαι με συγκίνηση, αφού η νέα αποστολή, την οποία μου ενεπιστεύθη η Εθνική Αντιπροσωπεία, μου επιβάλλει άλλα καθήκοντα. Και με απομακρύνει από την ενεργό πολιτική και συνεπώς από το Κόμμα.

»Η αλλαγή όμως αυτή στις πολιτικές μας σχέσεις δεν πρόκειται να επηρεάσει το αίσθημα της αγάπης με την οποία τους περιβάλλω.

»Με συγκίνηση επίσης αναλογίζομαι ότι θα στερηθώ της χαράς που μου έδινε η συνεργασία με όλους τους φίλους επώνυμους και ανώνυμους που αγωνίστηκαν για τη δημιουργία της Νέας Δημοκρατίας και τη διάδοση των αρχών της.

»Τους ευχαριστώ όλους γιατί συμμερίστηκαν όλα αυτά τα χρόνια τις αγωνίες και τις ελπίδες μου για το μέλλον της Ελλάδος. Και τους εύχομαι ευτυχία προσωπική και δύναμη στην εκπλήρωση του εθνικού τους χρέους.

Με φιλικούς χαιρετισμούς

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ»