Αριθμός Πιστοποίησης: Μ.Η.Τ. 242014
Κική Δημουλά: Πτήσεις μαγείας
Ένα είδος υπερρεαλισμού της γραμματικής και του συντακτικού
Η ποίηση πλουτίζει τη γλώσσα. Πρώτα την εξαρθρώνει και μετά την αναδιαρθρώνει. Υπονομεύει τις δομές της για να τις ανασυντάξει πτητικότερες, πιο κατάλληλες ν’ αποδώσουν τις απογειώσεις της φαντασίας. Μια τέτοια διαδικασία επιτελείται στο τελευταίο βιβλίο της Κικής Δημουλά «Χαίρε ποτέ». Το βίωμα του προσωπικού πένθους για την απώλεια του συντρόφου της ποιητή Άθου Δημουλά γίνεται η σκαπάνη, για να εξορυχθεί το άπεφθο (σ.σ. καθαρό, ανόθευτο, χωρίς προσμείξεις) μέταλλο της ποίησης. Η γλώσσα πειραματίζεται, πάντα μ’ απροσδόκητη επιτυχία, πάνω στον εαυτό της, ανακαλύπτει συνεχώς καινούργιους καθρέφτες, που τα είδωλά τους είναι κάθε φορά λαμπρότερα.
Η συχνή χρήση του ουσιαστικού στη θέση επιθέτου, ρήματα μ’ αιφνιδιαστικό αντικείμενο, μεταφορές που ξαφνιάζουν κι αστραπιαία σε συνεπαίρνουν σε απόγειες τροχιές, ιδού τα ποιητικά εργαλεία της Κ. Δημουλά. Το αποτέλεσμα είναι δραστικό. Επικοινωνείς άμεσα με το προσωπικό της άλγος, που σου υποβάλλεται υπόγεια. Ο τρόπος, ιδιότυπος και απόλυτα δικός της, αναπαλαιώνει τη φθαρμένη θεματική του πένθους. Η μέθεξη του αναγνώστη πραγματοποιείται μέσα από λεπτομέρειες «ασήμαντες», όπου η ποιητική μνήμη της ποιήτριας αρέσκεται να μονάζει και να συλλογίζεται. Το αίσθημα δεν ολισθαίνει στην αισθηματολογία. Μεταμφιέζεται σε «δήθεν» παρατηρήσεις καθημερινότητας, εκπορθεί τη συγκίνησή μας διά μέσου της δαιδαλώδους ποιητικής μυθολογίας της, που αναμφισβήτητα ανανεώνει το λυρισμό μας.
Μοναδική ίσως επιφύλαξή μας είναι ότι το βιβλίο ρέπει, ενδεχομένως αυτάρεσκα, προς την κατάχρηση των τρόπων του. Μερικές φορές η ποιητική πρόθεση καθιζάνει. Αυτό όμως —ελάχιστο εξάλλου— δε μειώνει την τελευταία προσφορά της Κικής Δημουλά, που ορισμένα σημεία της ανήκουν πλέον στις κορυφογραμμές της σύγχρονης ποίησής μας.
*Κριτικό κείμενο του Τάσου Ρούσσου (1934-2015), διακεκριμένου φιλολόγου, ποιητή και μεταφραστή, που έφερε τον τίτλο «Δραστικό αποτέλεσμα» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» στις 12 Μαρτίου 1989.
Ο Τάσος Ρούσσος
Η ποιητική συλλογή της Κικής Δημουλά «Χαίρε ποτέ» είχε κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις «Στιγμή» το 1988.
Η ποιήτρια και ακαδημαϊκός Κική Δημουλά (Βασιλική Ράδου το πατρικό της) γεννήθηκε στις 6 Ιουνίου 1931 και απεβίωσε στις 22 Φεβρουαρίου 2020.
Οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο προέρχονται από την ηλεκτρονική έκδοση του αναλυτικού καταλόγου της έκθεσης με τίτλο «Αίνιγμα δανείστηκα, αίνιγμα επέστρεψα», που διοργάνωσε το 2022 η Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων εις μνήμην και προς τιμήν της Κικής Δημουλά.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 12.3.1989, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Η ποιήτρια, μια από τις πρώτες πλέον φωνές του τόπου μας, δουλεύει με το πιο δύσκολο, το πιο άχαρο υλικό: με τις γραμματικές, τις αμυθοποιημένες πια σημασίες των λέξεων. Ανοίγει αυτά τα νεκρωμένα όστρακα και μας αποκαλύπτει το κρυμμένο βαθιά τους απαστράπτον μαργαριτάρι. Πρόκειται, τολμώ να πω, για ένα είδος υπερρεαλισμού της γραμματικής και του συντακτικού. Οι τόσο θανάσιμα επικίνδυνες για την ποίηση αφηρημένες έννοιες μεταμορφώνονται σε παλλόμενα από ζωή ευαίσθητα όντα και μας ταξιδεύουν με πτήσεις μαγείας: Ξέφυγα μια μέρα που η τύψη/πήγε να πιει αμέριμνο νερό/τρεχούμενο υπάρχω υπάρχω/ξεχνώντας με ανοιχτή. Ή Φυσάει άδειο δωμάτιο. Ή Καλώ τη στάχτη/με το συνθηματικό της όνομα: Όλα. Ή χαίρε συνέπεια του ανεπίστρεπτου/τήρησες κατά γράμμα τους νεκρούς. Τα παραδείγματα είναι επιλεγμένα στην τύχη από το μέγα πλήθος που υπάρχουν στο βιβλίο.
ΠΗΓΗ ΙΝ.GR
