ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΑ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Γράφει ο
Δημήτρης Βάντσης
Κοινωνικός Λειτουργός στις φυλακές Δομοκού
και Αντιπρόεδρος του Περιφερειακού Τμήματος Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Στερεας Ελλάδας (ΠΤ ΣΚΛΕ- Στερεάς Ελλάδας)

Όπως και κάθε διεθνής ημέρα, η ημέρα αυτή, η 1^η Οκτωβρίου, μάς δίνει τροφή για σκέψη και κίνητρο για δράση. Αναλογιζόμαστε αυτούς τους ανθρώπους που ονομάζουμε, αυθαίρετα, «ηλικιωμένους», αλλά και τους εαυτούς μας. Τους πρώτους τους σκεφτόμαστε γιατί μάς κληροδότησαν την κοινωνία στην οποία ζούμε (το φυσικό, δομημένο και κοινωνικό περιβάλλον) στη σημερινή της μορφή με τα καλά και τα άσχημά της. Τους εαυτούς μας διότι, αναπόφευκτα σχεδόν, θα βρεθούμε στη θέση τους.

Βεβαίως, η μέρα αυτή έρχεται να μάς ενεργοποιήσει και να αναδείξει τόσο τη συμπεριφορά μας προς τα άτομα αυτής της ομάδας όσο και την αντιμετώπιση της πολιτείας προς αυτούς τους ανθρώπους. Από τη μια πλευρά, λοιπόν, έχουμε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε στο σπίτι, στη γειτονιά και σε κάθε άλλη κοινωνική περίσταση και περιβάλλον όσες και όσους είναι το παρελθόν μας, αυτούς και αυτές ετοίμασαν και έκαναν εφικτό το παρόν και το μέλλον μας. Είναι οι άνθρωποι που κυριολεκτικά μάς δημιούργησαν, εμάς, το «προϊόν» της αγάπης τους. Είναι εκείνες και εκείνοι που κλήθηκαν να «αναστήσουν» μια χώρα μετά από δυο πολέμους, που έπρεπε να αντέξουν ιδιαίτερες δυσκολίες και να «στήσουν» μια χώρα στα πόδια της. Είναι όσες και όσοι υπέφεραν και υπέστησαν αυταρχικά καθεστώτα και συνετέλεσαν στην «επανεκκίνηση» της εθνικής μας οικονομίας κατά τη μεταπολίτευση αλλά και όσοι έχασαν τη ζωή τους ή δικούς τους ανθρώπους στην Κυπριακή τραγωδία.

Μα δεν είναι μόνο αυτοί. Είναι και οι άνθρωποι που στήριξαν την ελληνική οικογένεια, που κλήθηκαν (και καλούνται) να καλύψουν τα κενά σε ενίοτε βασικές υπηρεσίες πρόνοιας που πολλές κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν ως «δευτερεύουσας» σημασίας: είναι τα «άτυπα» δίκτυα φροντίδας που, αν απουσιάζουν, άνθρωποι χάνονται από τα μάτια μας κι από την ίδια τη ζωή κυριολεκτικά. Και μην ξεχνάμε: είναι οι βασικοί πυλώνες που υποστήριζαν και ενίσχυαν τις οικογένειες μέσα στην οικονομική κρίση χωρίς να σκεφθούν τις δικές τους στερήσεις και που υπέμειναν στωϊκά και αγόγγυστα τα αυστηρά και ανάλγητα οικονομικά μέτρα που μάς επιβλήθηκαν ως «αντάλλαγμα» μιας οικονομικής βοήθειας που μάς παρασχέθηκε. Αυτοί είναι οι ηλικιωμένοι: οι μανάδες και οι πατεράδες μας, οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας, εμείς οι ίδιοι και οι ίδιες σε λίγα χρόνια, ακόμη και αυτή τη στιγμή.

Και μην ξεχνάμε: όλοι και όλες που εντάσσονται στην πληθυσμιακή αυτή ομάδα δεν ζούνε απαραίτητα ανάμεσά μας. Αρκετοί ζούνε κοντά ή μαζί με τις οικογένειες και τους φίλους τους, ένας ολοένα αυξανόμενος αριθμός σε κλειστές δομές και ακόμη κάποιοι και κάποιες αφημένοι, εγκαταλειμμένοι στη μοίρα τους. Αν αναλογιστούμε, τώρα, τη διετία που μάς επιβλήθηκαν μέτρα αποφυγής εξάπλωσης του κορωναϊού, δημιουργήθηκαν αποστάσεις ανάμεσα στους ανθρώπους, αποστάσεις και προστατευτικά τείχη με φρουρούς (κάθε μορφής) που θα απέτρεπαν τη μετάδοση του ιού που κόστισε τη ζωή σε χιλιάδες. Οι αποστάσεις και τα μέτρα προφύλαξης –παρά τις δυνατότητες της τεχνολογίας (έξυπνα τηλέφωνα, ταμπλέτες, υπολογιστές)- απομάκρυναν σε πολλές περιπτώσεις τους ανθρώπους και ιδιαίτερα τους ηλικιωμένους από τους αγαπημένους τους και διατάραξαν τις σχέσεις τους. Όσο κι αν προσπαθούσαν τα μέλη του προσωπικού των κλειστών δομών, οι αποστάσεις δεν γεφυρώνονται, η λύπη και η στεναχώρια δεν αποφεύγονται, η ίδια η κατάθλιψη δεν αποτρέπεται. Κι όταν γυρίσαμε στην κανονικότητα, χρειάστηκε χρόνος για να επανέλθουμε εκεί που ήμασταν προ covid-19, όταν το καταφέρναμε. Στις μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων –και όχι μόνο- ο ακούσιος και αναγκαστικός αποκλεισμός των ηλικιωμένων από την καθημερινότητά τους, από την επαφή τους (τουλάχιστον τη σωματική) με τους αγαπημένους τους, από τη σύνδεσή τους με την κοινότητα όπου διέμεναν άφησε σημάδια: πόσο βαθιά είναι και αν επουλώνονται είναι μια άλλη ιστορία…

Αυτή η διεθνής μέρα, λοιπόν, πρέπει να μάς κάνει να σκεφτούμε τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για αυτούς είτε ως άτομα, είτε μέσα από συλλογικές προσπάθειες, είτε ως οργανωμένη πολιτεία. Η βάση, ίσως, της περισυλλογής και της δράσης πρέπει να είναι η αναγνώριση, από τη μια πλευρά, της προσφοράς τους σε κάθε ένα και κάθε μια από εμάς, στις τοπικές κοινότητες και στην ίδια τη χώρα. Από την άλλη, η αναγνώριση και διασφάλιση στην πράξη των δικαιωμάτων τους σε κάθε έκφανση της οικονομικής, πολιτικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής είναι κρίσιμης σημασίας. Εκτός αυτού, η βέλτιστη ανταπόκριση των κυβερνήσεων μέσα από νομικές προβλέψεις, θεσμικές παρεμβάσεις, δίκτυα υποστήριξης και πολλαπλή στήριξη αυτής της πληθυσμιακής ομάδας αποτελεί μέτρο πολιτισμού, έκφραση ηθικών αξιών και συμμόρφωση στην εθνική, κοινοτική και διεθνή νομοθεσία, θεμέλια που ισχυρίζονται οι περισσότερες κυβερνήσεις ότι επιδιώκουν να βασίζουν το έργο τους. Τέλος, η μέρα αυτή αποτελεί έναυσμα και έμπνευση για δράση. Κάθε δράση που θα βελτίωνε την καθημερινότητα και την πραγματικότητα αυτών των ανθρώπων, που θα καθιστούσε εφικτή την απόλαυση και την ικανοποίηση από τη ζωή του σήμερα και τη ρεαλιστική ελπίδα για το αύριο (το δικό τους και όσων αγαπούν), δεν αποτελεί μόνο άμεση αναγνώριση της προσφοράς τους: συνιστά προσωπική και κρατική υποχρέωση, αλλά και καθήκον.