Το ποιημα του Σαββατου - Ανθη της γραφης : ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ

Ανθολόγηση Mαρία Σκουρολιάκου

ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ

Μια ιδιαίτερη φωνή στον χώρο της ποίησης, η διακεκριμένη και πολυβραβευμένη ποιήτρια Κική Δημουλά(1931-2020). Εντάσσεται στη δεύτερη μεταπολεμική γενιά. Η γραφή της ωστόσο, μολονότι εστιάζεται σε θέματα υπαρξιακού προβληματισμού, διαφοροποιείται όσον αφορά τη σύνταξη, τους γλωσσικούς πειραματισμούς, τους τολμηρούς συνδυασμούς αντίθετων εννοιών, δημιουργώντας ένα ποιητικό ιδίωμα ιδιότυπο. Μια γραφή στοχαστική με ειρωνική θεώρηση πάνω στο εφήμερο του ανθρώπινου βίου. Αφηγηματική, βιωματική, σε διαρκή διάλογο με το είναι, τους ζωντανούς και τους νεκρούς υπό το πρίσμα του υπαρξιακού πυρήνα, της φθοράς, του θανάτου.

Την ποιητική της πορεία διατρέχει από την αρχή μέχρι το τέλος η περιγραφή και καταγραφή της απώλειας μέσ’ από διαμαρτυρία, στοχασμό, θλίψη, σαρκασμό, ειρωνική απορία ή αφορισματική απόγνωση, για να υπερασπιστεί το συντελεσμένο τέλος του χρόνου, του έρωτα, των αγαπημένων, της ζώσας ουσίας του ανθρώπου.

Η ποιήτρια προβληματίζεται πάνω σε θεμελιώδη ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης και διαλέγεται με τις έννοιες αποφθεγματικά, αμφισβητώντας τις βεβαιότητες, ενώ λιτά, συμπυκνωμένα, φωτογραφικά, αποφαίνεται για τη φθορά, το αναπότρεπτο και την αδυναμία να το υπερβεί ο άνθρωπος. Η αναζήτησή της ακολουθεί διαδρομές στον εσωτερικό της κόσμο, καταδύεται εκεί και σπουδάζει το ον και το μη ον καθώς και το πέρασμά του από την μια διάσταση στην άλλη. Άλλωστε η ίδια ονομάζει τον ποιητή «αχθοφόρο μελαγχολίας» προορισμένο να εκφράσει το λίγο του ανθρώπου μπροστά στη μοίρα του. Διατυπώνει εξ ονόματός του, το παράπονο και τον θυμό της για τον μάταιο αγώνα, ζητώντας μιαν απόκριση για το άλυτο κάθε Γολγοθά. Καταθέτει μια ειδική ελεγειακή ποίηση, για κάθε μορφής απώλεια, καθώς αρνείται την παρηγορία και εξοικειώνει τη ζωή με το πένθος.

Το ποιητικό της σύμπαν περιέχει κορυφώσεις ξεχωριστής δημιουργίας, πέρα από τη γλωσσική πραγματικότητα και μια αισθητική που απογυμνώνει τον λόγο από το συναισθηματικό του στοιχείο. Είναι ένας λόγος οντολογικός, στεγνός τις περισσότερες φορές, που αναγκάζει τον αναγνώστη να ψάξει μέσα του, πέρα από την αισθητική τής επιφάνειας και να φιλτράρει τον αυτοσαρκασμό ή την ειρωνεία για να αποκαλύψει το κρυμμένο βαθιά πολύτιμο μετάλλευμα.

Η Κική Δημουλά χρησιμοποιεί τις λέξεις με διανοητική συσχέτιση, αποδίδοντας τα μηνύματα που φέρουν, τόσο ευρηματικά και δυναμικά αλλά και με αυστηρή οργάνωση, με γλώσσα, μικτή, λιτή που κινείται ανάμεσα στη δημοτική και την καθαρεύουσα. Αναπτύσσει διαλεκτικά το κάθε ποίημα και ξεκινά από το εξωτερικό και υλικό για να καταλήξει στο εσωτερικό, το αφηρημένο.

Όλα τα ποιητικά της ευρήματα, η άρθρωση του λόγου, η παιγνιώδης σύνταξη, η αφηρημένη χρήση των εννοιών και διάφορα άναρχα γλωσσικά στοιχεία που παρατηρούν οι κριτικοί, προκάλεσαν δυνατές συγκινήσεις αλλά και ενστάσεις. Στοιχεία ωστόσο ισχυρής προσωπικής έμπνευσης και ευρηματικότητας που καθιστούν την ποιήτρια εξαιρετική παρουσία στα ελληνικά γράμματα.


Ο ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ὁ ἔρωτας,
ὄνομα οὐσιαστικόν,
πολὺ οὐσιαστικόν,
ἑνικοῦ ἀριθμοῦ,
γένους οὔτε θηλυκοῦ, οὔτε ἀρσενικοῦ,
γένους ἀνυπεράσπιστου.
Πληθυντικὸς ἀριθμὸς
οἱ ἀνυπεράσπιστοι ἔρωτες.
Ὁ φόβος,
ὄνομα οὐσιαστικὸν
στὴν ἀρχὴ ἑνικὸς ἀριθμὸς
καὶ μετὰ πληθυντικὸς
οἱ φόβοι.
Οἱ φόβοι
γιὰ ὅλα ἀπὸ δῶ καὶ πέρα.
Ἡ μνήμη,
κύριο ὄνομα τῶν θλίψεων,
ἑνικοῦ ἀριθμοῦ
μόνον ἑνικοῦ ἀριθμοῦ
καὶ ἄκλιτη.
Ἡ μνήμη, ἡ μνήμη, ἡ μνήμη.
Ἡ νύχτα,
Ὄνομα οὐσιαστικόν,
Γένους θηλυκοῦ,
Ἑνικὸς ἀριθμός.
Πληθυντικὸς ἀριθμὸς
Οἱ νύχτες.
Οἱ νύχτες ἀπὸ δῶ καὶ πέρα.

(ἀπὸ τὰ Ποιήματα, Ἴκαρος 1998)


Η Βασιλική Ράδου, όπως ήταν το πατρικό της όνομα, γεννήθηκε στην Αθήνα στις 6 Ιουνίου του 1931. Εργάστηκε στην Τράπεζα της Ελλάδος. Το 1954 παντρεύτηκε τον ποιητή Άθω Δημουλά. Εξέδωσε δεκατέσσερις ποιητικές συλλογές:

Τιμήθηκε το 1988 με το Α΄ Κρατικό Βραβείο. Έλαβε πολλές σημαντικές βραβεύσεις όπως Β΄ Κρατικό βραβείο ποίησης για τη συλλογή Το λίγο του κόσμου (1972), Α΄ Κρατικό βραβείο ποίησης για τη συλλογή Χαίρε ποτέ (1989), το βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη για τη συλλογή Η εφηβεία της λήθης (1995), το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της (2001). Στις 28 Φεβρουαρίου 2002 εκλέχτηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην Τάξη των Γραμμάτων. Το 2010 της απονεμήθηκε το κρατικό Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας, καθώς και το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας.

Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες του κόσμου (Αγγλικά Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά, Πολωνικά, Βουλγαρικά, Γερμανικά, Σουηδικά κ.ά.).