Καθημερινή Αδέσμευτη Εφημερίδα

Μουσειο…λόγος : «Μουσεία και δια βίου μάθηση»

Γράφει η Ιλιάνα Ζιώγα, Μουσειολόγος - Σύμβουλος Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

 

Το μουσείο, έπειτα από μία μακραίωνη και εξελικτική πορεία μέσα στον χρόνο, έφτασε στην σημερινή μορφή του πολυδιάστατου σύγχρονου πολιτιστικού οργανισμού.
Η μορφή και οι λειτουργίες του ποικίλουν στο πέρασμα των αιώνων, καθώς τα εκθέματα, ο τρόπος λειτουργίας των μουσείων και η αποστολή τους διαφοροποιούνται ανά χρονικές περιόδους.
Το μουσείο αποτελεί μία δυναμική συνιστώσα της σύγχρονης κοινωνίας, καθότι η επίσκεψη σε αυτό συνιστά μία ποιοτική δραστηριότητα, αρκεί οι άνθρωποι του μουσείου αλλά και το κοινό να είναι ανοιχτοί σε προοδευτικές ιδέες. Δε απουσιάζουν, ωστόσο, οι απόψεις που παρουσιάζουν τα μουσεία ως αποθήκες, καθώς θεωρείται ότι η τοποθέτηση των αντικείμενων δεν ακολουθεί σύγχρονες μουσειολογικές τακτικές, εντός των μουσείων «άγνωστα και ασύνδετα αντικείμενα μεταξύ τους “σκοτώνουν” το ένα το άλλο και όλα μαζί τον επισκέπτη».  
Παρά το γεγονός ότι σήμερα δεν δύναται κανείς με βεβαιότητα να υποστηρίξει πως έχουν ξεπεραστεί απόλυτα οι αντιλήψεις και οι πρακτικές του παραδοσιακού μουσείου, είναι προφανές, ωστόσο, πως διανύουμε μία περίοδο αλλαγών ως προς τον ρόλο, τις λειτουργίες και τον τρόπο ερμηνείας των εκθεμάτων των μουσείων.
Τα ανωτέρω επιχειρούνται στο πλαίσιο της αξιοποίησης κάθε καινοτόμου μέσου μάθησης, με στόχο την μέγιστη απόλαυση και την ψυχαγωγία, την βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων, την προσφορά ποικίλων δράσεων ποιοτικής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου και την εξυπηρέτηση των ιδιαίτερων σε κάθε περίπτωση αναγκών, ώστε το μουσείο να καταστεί μία μοναδική εμπειρία.
Οι πολιτιστικοί οργανισμοί τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό σχεδιάζουν εκπαιδευτικά προγράμματα για τις ομάδες κοινού και για τους ενήλικες, και, χρησιμοποιώντας τις εκπαιδευτικές θεωρίες, συμβάλλουν στην κατανόηση του τρόπου οργάνωσης και εφαρμογής της εκπαιδευτικής λειτουργίας του σύγχρονου μουσείου, το οποίο, βασιζόμενο στις εν λόγω θεωρίες, έχει ως σκοπό να ικανοποιήσει μαθησιακά όσο το δυνατόν περισσότερους επισκέπτες.
Αυτό σημαίνει ότι η βασική τους επιδίωξη είναι η κατανόηση των αναγκών και των προσδοκιών των επισκεπτών, η εξέταση των κινήτρων μάθησης, ώστε να εξασφαλίζεται η παροχή πολλαπλών εμπειριών, καθώς και η κάλυψη των διαφορετικών αναγκών των ενηλίκων, με άμεση απόρροια τα μαθησιακά αποτελέσματα να είναι ουσιαστικά.
Στη βιομηχανία του ελεύθερου χρόνου τα μουσεία, στην προσπάθειά τους να αναπτύξουν αμφίδρομες σχέσεις με την κοινωνία, μπορούν να αποτελέσουν τον χώρο στον οποίο οι ενήλικες θα αναπτύξουν τις δεξιότητές τους μέσα από δημιουργικές δράσεις, θα ενισχύσουν την επαφή τους με τον πολιτισμό και θα αυτοπροσδιορισθούν μέσα από την συλλογική μνήμη, την ιστορία και την κοινή κουλτούρα.
Αυτό επιτυγχάνεται μέσω των εκπαιδευτικών προγραμμάτων ειδικά για ενήλικες, μέσω της οργάνωσης εκδηλώσεων υψηλής αισθητικής και επιστημονικής υποστήριξης, καθώς και δράσεων προσαρμοσμένων στις ανάγκες τους.
Με αυτόν τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα στον ενήλικα να αλληλεπιδράσει κοινωνικά και πνευματικά, να συζητήσει, να αισθανθεί την ομορφιά των εκθεμάτων και να ψυχαγωγηθεί.
 Σύμφωνα με τις νέες μουσειολογικές θεωρίες, η μάθηση μπορεί να επιτευχθεί μέσω της «διαδραστικής εμπειρίας», κατά την οποία οι επισκέπτες συμμετέχουν ενεργά με νοητικό, φυσικό, συναισθηματικό και κοινωνικό τρόπο ενεργοποιώντας εσωτερικές, πνευματικές και νοητικές διεργασίες.
Τα ανωτέρω επηρεάζουν στον μέγιστο βαθμό την μουσειακή εμπειρία στο σύνολό της. Κατά κύριο λόγο αφορούν σε προϋπάρχουσες γνώσεις, συμπεριφορές και κίνητρα, στην γενικότερη ατμόσφαιρα του μουσειακού χώρου και στον μουσειογραφικό σχεδιασμό της έκθεσης, στα άτομα που συνοδεύουν κατά την επίσκεψη, αλλά και στα άτομα τα οποία εργάζονται στο μουσείο.
Λόγω της ραγδαίας ανάπτυξης των νέων τεχνολογιών και της δημιουργίας του ψηφιακού κόσμου, η σύγχρονη μουσειολογία δεν επιδιώκει την μονοδιάστατη πληροφόρηση, αλλά εστιάζει στην αλληλεπίδραση των εκθεμάτων με το κοινό μέσω της διάδρασης, μετατρέποντας τους επισκέπτες από παθητικούς σε ενεργητικούς εμπλεκόμενους στην διαδικασία επισκέπτες.
Η χρήση της νέας τεχνολογίας στους πολιτιστικούς οργανισμούς δεν θα πρέπει να αποτελεί αυτοσκοπό ή τον μόνο τρόπο παρουσίασης της πληροφορίας, αλλά συνοδευτικό επεξηγηματικό μέσο και μέρος των ενοτήτων της μουσειολογικής αφήγησης.
Σημαντικό παράδειγμα χρήσης νέας τεχνολογίας και διαδραστικότητας της έκθεσης με το κοινό εντοπίζεται στον γειτονικό μας νομό, την Ευρυτανία, στο Κέντρο Ιστορίας Πολιτισμού Ευρυτανίας, όπου η μουσειολογική αφήγηση παρουσιάζει την ιστορία της Ευρυτανίας διαχρονικά και χρησιμοποιεί την επαυξημένη πραγματικότητα για να «μεταφέρει» τον επισκέπτη σε χώρο και χρόνο που δεν μπορεί να επισκεφθεί.
Οι ψηφιακές παραγωγές επαυξημένης πραγματικότητας που παρουσιάζονται αφορούν στο βυθισμένο μνημείο «Παναγία της Επισκοπής» στην τεχνική λίμνη των Κρεμαστών.
Το θέμα της ψηφιακής παραγωγής επιλέχθηκε διότι υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Ελλάδας και η πρόσβαση στη λίμνη δεν είναι εφικτή στο κοινό παρά μόνο από εξειδικευμένους δύτες.
Ο επισκέπτης στο Κέντρο Ιστορίας Πολιτισμού έχει την δυνατότητα να βιώσει μία μοναδική εμπειρία μέσα στην λίμνη αλλά και να ζωντανέψει αναμνήσεις του παρελθόντος.
Η δεύτερη παραγωγή επαυξημένης πραγματικότητας VR «Η Μάχη στο Κεφαλόβρυσο» παρουσιάζει το ιστορικό πλαίσιο της μάχης πριν, κατά τη διάρκεια και μετά, τον οπλισμό των Ελλήνων και Τούρκων πολεμιστών και αποτελεί την πρώτη VR παραγωγή στην Ελλάδα που έχει τεθεί σε λειτουργία ήδη το 2021.
Οι ψηφιακές παραγωγές σε συνδυασμό με τα ειδικά σχεδιασμένα εκπαιδευτικά προγράμματα για ενήλικες που υλοποιούνται από τις πρώτες μέρες λειτουργίας του Κέντρου, δημιουργούν στους επισκέπτες μια μοναδική μουσειακή εμπειρία.
Η επικοινωνιακή στρατηγική, στην οποία εντάσσονται και τα παραπάνω, είναι μια δυναμική διαδικασία, η οποία απαιτεί συνεχή σχεδιασμό για να εκπληρωθούν οι στόχοι των πολιτιστικών οργανισμών, οι οποίοι κατά κύριο λόγο πηγάζουν από τις ανάγκες του κοινού. 

    

 

Απόψεις

Το ταξίδι στον  Νομό Έβρου είχε και δυσάρεστα απρόοπτα. Συνάντησα στην Ορεστιάδα τον ιντερνετικό μου φίλο Χρήστο. Η χαρά μεγάλη και από τις δύο πλευρές, μέχρι την...

Ενημερωτικά δελτία

Ενημερωθείτε άμεσα από την εφημερίδα μας για τις τελευταίες ειδήσεις μέσα από την ηλεκτρονική σας διεύθυνση.