“Οι νταήδες των σχολείων και της γειτονιάς...”

Γράφει η Ευμορφία Ρουποτιά
Αντιδήμαρχος 

Όλο και πιο συχνά γινόμαστε μάρτυρες περιστατικών βίας στα σχολεία και στις γειτονιές από ανήλικους και μάλιστα συχνά και σε ακραίες μορφές. Που; Στα σχολεία και στις αλάνες την γειτονιάς, εκεί όπου οι έφηβοι έπρεπε να χαίρονται, να επικοινωνούν, να αλληλεπιδρούν, να συμμαθαίνουν και να συναγωνίζονται, να κραταιωνουν το ήθος τους και να δημιουργούν σχέσεις ανεξίτηλες στον χρόνο που θα τις αναπολούν με τα πιο τρυφερά συναισθήματα.

Ωστόσο, η βία σε αυτούς τους χώρους είναι δυστυχώς παρούσα: μπουνιές, κλωτσιές, χαστούκια, εκβιασμοί, απειλές, εκφοβισμοι, περιφρόνηση και αποκλεισμός μαθητών, άγριοι ξυλοδραμοι... Όλες αυτές οι εκφάνσεις της μας προβληματίζουν βαθιά και μας κινητοποιούν να σκεφθούμε ποιο είναι το φανερό η σιωπηλό υπόβαθρο της. Σιγουρα σε κάθε μορφή βίας υφέρπει ένας ψυχολογικός παράγοντας που δημιουργεί διάφορες ψυχοπαθητικες καταστάσεις.

Συναισθήματα ανωτερότητας έναντι του άλλου, τάσεις αυτοπροβολης και επίδειξης ισχύος από τη μια, σύνδρομα κατωτερότητας και μειονεξιας από την άλλη δημιουργούν εύκολα θύτες και θύματα αντίστοιχα. Πίσω, όμως από αυτόν τον παράγοντα υποκρύπτεται συνήθως ένα οικογενειακό περιβάλλον νοσηρό. Ως γονείς κάνουμε πολλά λάθη, διότι συχνά είτε ανατρέφουμε τα παιδιά μας με εγωκεντρισμό και μεταγγίζουμε αυτόν στις αλωτές ψυχές τους, ώστε να θεωρούν τον εαυτό τους το κέντρο του κόσμου και να γίνονται υπερφίαλοι χαρακτήρες, είτε με χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, ώστε να εξελίσσονται σε παθητικούς χαρακτήρες. Ετσι τα παιδιά των οποίων ο κόσμος τους περιστρέφεται γύρω από το "εγώ" τους δε θα διστάσουν προασπίζοντας αυτόν να απομονώνουν άλλα παιδιά, να τα ειρωνεύονται και να τα παραγκωνιζουν, αφού δεν πληρούν τα δικά τους πρότυπα ζωής και δράσης.

Τα αλλά παιδιά φωλιάζουν σε μια γωνιά και είτε αποδέχονται παθητικά τους αυτοοριζόμενους αρχηγούς είτε γίνονται θήραμα στα χέρια τους βιώνοντας από την απλή απόρριψη έως και τη συναισθηματική και συχνά σωματική βία.

Αρκετές φορές, επίσης, μεταφέρουμε ως γονείς - συνειδητά η ασυνείδητα - στερεότυπα που δηλητηριάζουν τις άδολες ακόμα ψυχές των εφήβων: είναι από “κακή” οικογένεια, είναι μετανάστης, είναι πρόσφυγας, είναι ρομά, είναι "εξώγαμο", είναι "ψηλολέλεκας", είναι "κοντοστούπης ή τάπας" είναι "χοντρός η καχεκτικός" είναι άσχημος, είναι ομοφυλόφιλος, είναι "κακός" μαθητής, είναι κουτσός, είναι.. είναι... και δεν έχουν τελειωμό οι "ευφυείς" γνώμες μας και οι "ταμπέλες" που βάζουμε με αποτέλεσμα οι ευπλαστοι νέοι να τα υιοθετούν, να τα θέτουν ως κριτήριο στις καθημερινές σχέσεις τους, αλλά και ως μηχανισμό επίθεσης προς τα άλλα παιδιά που τάχα υστερούν σε κάτι, και τότε το πέρασμα στη βία προλειαίνεται.

Γι’ αυτό είναι αδήριτη ανάγκη των ημερών μας ως γονείς να μεγαλώνουμε παιδιά με έντονη ενσυναίσθηση, αγάπη και ανεκτικότητα και να "μαλλιαζει" κυριολεκτικά η γλώσσα μας όχι με την αιώνια φράση "παιδί μου διάβασε και κοίτα τη δουλειά σου", αλλά με τη φράση: "παιδί μου αγαπά τον συμμαθητή σου και τον φίλο σου και ανακάλυψε μαζί του τον κόσμο της γνώσης και των αξιών".

Βέβαια, το ανάθεμα δεν αφορά μόνο τους γονείς, αλλά και το ίδιο το σχολείο και τους μηχανισμούς που καταφέρνουν η όχι να προλάβουν τέτοια φαινόμενα. Ποικίλοι παράγοντες μπορούν να προσδιορίσουν τις προβληματικές συμπεριφορές.

Πιστεύω ότι ο μηχανισμός αποτίμησης της γνώσης και μόνο στο σχολείο αυτόματα διαμορφώνει και ένα είδος άτυπου ρατσισμού του "καλού" και του "κακού" μαθητή που εύκολα ανοίγει τον ασκό του Αιόλου για ανεπίτρεπτους χαρακτηρισμούς: "χαζό", "καθυστερημένο" ή "φυτό"... Έτσι η ίδια η γνωσεoκεντρική εκπαίδευση δίνει εφαλτήριο για παραγκωνισμό, ειρωνείες προς τους δύο τύπους μαθητών με μη προβλεπόμενα ψυχολογικά προβλήματα στα παιδιά.

Όταν μάλιστα υπάρχουν και γονείς που δεν μπορούν να αποδεχτούν ότι το παιδί τους δεν ανήκει στους "καλούς" μαθητές, τότε και η πίεση που ασκείται από το οικογενειακό περιβαλλον - και πολύ συχνά και η βία - είναι ασφυκτική και το παιδί από αντίδραση επιλέγει συχνά τη βία ως αντίποινα στη στάση των άλλων απέναντι του. Έπειτα και η ατιμωρησία μπορεί να ενισχύει τη βία, καθώς ο μαθητής γνωρίζει ότι λόγω του νεαρού της ηλικίας του θα έχει επιεική αντιμετώπιση. Γι’ αυτό ήρθε η στιγμή που ο βαθμός πρέπει να θεωρείται προσωπικό δεδομένο και να αποδίδεται προσωπικά ή ηλεκτρονικά σε μαθητές, γονείς και κηδεμόνες, ώστε να πάψει να αποτελεί πεδίο κοινωνικής κριτικής, κοινώς κουτσομπολιού, εντός και εκτός σχολείου.

Ήρθε η στιγμή που πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα παιδιά ως μοναδικές, ξεχωριστές προσωπικότητες που δεν μπορούν να θυσιάζονται στο βωμό του νοσηρού "εγώ" μας ή στο βωμό ενός γνωσεοκεντρικου συστήματος εκπαίδευσης που αποτιμά μόνο τη γνώση και όχι το σύνολο των δεξιοτήτων ενός παιδιού.

Τέλος, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι ζούμε σε μια εποχή υλοκρατουμενη σε μια εποχή κατά την οποία τα πρότυπα που προβάλλονται απάγουν την ψυχή από την ισορροπία: βία, χυδαιότητες, ύβρεις, πλούτος, χλιδή, θεάματα πια καταξιώνουν ανθρώπους της ήσσονος προσπάθειας και του ελάχιστου μόχθου, σειρές και ταινίες αμφιβόλου ποιότητας... Όταν αυτά εισέρχονται στις εύπλαστες νεανικές ψυχές που μη έτοιμες να κρίνουν και να αξιολογήσουν την ουσία της ζωής και να διακρίνουν το πραγματικό από το μη και θεωρώντας αυτή στην επιφάνεια της, τα μιμούνται και εκδηλώνουν πανομοιότυπες συμπεριφορές.

Ο Γκαίτε έλεγε: "Δύο πράγματα πρέπει να παίρνουν τα παιδιά από τους γονείς: ρίζες και φτερά."

Ας φυτέψουμε τις ρίζες της αγάπης, της καλοσύνης και της ευγένειας στις ψυχές των παιδιών μας από τη στιγμή που θα αρχίσουν να κατανοούν τον κόσμο, ώστε τα φτερά τους να μην καίγονται, όπως του Ικάρου λόγω της απειρίας η απρονοησίας του πατέρα του και λιώνουν στην επέλαση της αγένειας,της κακίας, της βίας που θυτοποιούν και θυματοποιούν (γιατί ο θύτης υπήρξε και θύμα)με δυσμενή αποτελεσματα εκατέρωθεν!