Ένα δημοτικό όνειρο: Η σχεδίαση της Νέας Αγοράς Λαμίας

Γράφει ο Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

Φυσικός

1. Η παλιά Δημοτική Αγορά Λαμίας

Ήταν περίπου 95 χρόνια πριν, όταν είχε εκλεγεί ο οραματιστής Δήμαρχος Λαμίας Ιωάννης Μακρόπουλος για την τετραετία 1925-29. Το δημοτικό του πρόγραμμα μεταξύ άλλων περιλάμβανε την κατασκευή δημοτικής αγοράς, για τη συγκέντρωση κρεοπωλείων, ιχθυοπωλείων και λαχανοπωλείων και την εξασφάλιση υγιεινής επαγγελματικής στέγης σε πολλούς επαγγελματίες, αποτελώντας απαραίτητο έργο για την εξυγίανση της πόλεως. Τη μελέτη ανέλαβε ο μηχανικός Χρ. Σαδούκας και περιλάμβανε 47 καταστήματα. Εγκρίθηκε στις 27 Αυγούστου 1929 παμψηφεί, από το Δημοτικό Συμβούλιο Λαμίας.

Όμως το έργο υλοποιήθηκε με την κατασκευή 50 μικρών καταστημάτων, τον Ιούνιο του 1936, με δήμαρχο το Σπύρο Πετρόπουλο. Με πράξη του Δημοτικού Συμβουλίου Λαμίας, όλα τα Κρεοπωλεία, Ιχθυοπωλεία και Οπωρολαχανοπωλεία υποχρεώθηκαν να συγκεντρωθούν στη Δημοτική Αγορά όπου στις 19-3-1937 έγιναν τα εγκαίνια αυτής και άρχισε πλέον τη λειτουργία της.

Η παλιά Δημοτική Αγορά Λαμίας λειτούργησε ικανοποιητικά μέχρι στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Όμως, χωρίς ανακαίνιση και βελτιώσεις στα παλιά μικρά καταστήματα, άνοιξαν νέα (κρεοπωλεία, κλπ.) εκτός της Δημοτικής Αγοράς, η δε πληθυσμιακή αύξηση της πόλης με την ανάπτυξη των συνοικιών, δημιούργησε τοπικές αγορές. Η νέα απόφαση του δήμου (δεκαετία του ’60) για υποχρεωτική λειτουργία των κρεοπωλείων μόνο στη δημοτική αγορά δεν απέδωσε. Η πλήρης εγκατάλειψη των κτιρίων της δημοτικής αγοράς στη συνέχεια,, ενός συνόλου χαρακτηριστικού μιας εποχής, που έφερε το δικό της χρώμα στην πόλη, με ευθύνη κυρίως όσων υπηρέτησαν την τοπική αυτοδιοίκηση και πρώτιστα των δημάρχων, έφερε το τέλος.

Η τύχη της Αγοράς είχε κριθεί, εφόσον ξεπεράστηκε στο χρόνο και δεν ήταν χρηστική πλέον. Ακολούθησε η απόφαση στο 2006 για κατεδάφιση στα μεσαία κτίρια και το 2011 τα περιφερειακά. Απέμεινε μέχρι σήμερα ως χώρος στάθμευσης και αισθητικά μια πληγή στον ιστό της πόλης.

2. Η νέα πρόταση

Ο δήμαρχος Λαμίας, στις 20 Ιουλίου παρουσίασε τη νέα πρόταση, σε συνεργασία με τους φορείς της πόλης, η οποία εδράζεται στην ιδέα της ανάπτυξης ενός πολυχώρου πολιτισμού και γαστρονομίας στο κέντρο της πόλης, με περισσότερους από πενήντα διακριτούς χώρους διαφόρων μεγεθών, χρήσεων και θέσεων και 140 θέσεις στάθμευσης.

Ο χώρος της Δημοτικής Αγοράς αποτελεί ένα κύτταρο της πόλης συνυφασμένο με την οικονομία και την ιστορία, αλλά εξαιτίας της κομβικής του θέσης, είναι ένας χώρος που, επηρεάζει άμεσα τη συνοχή και λειτουργία του αστικού ιστού της, καθώς και την ποιότητα ζωής των κατοίκων της.

Δεν αναφέρθηκε η μελετητική ομάδα που πραγματοποίησε αυτή την πρόταση. Είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ότι είναι έργο ζωής ενός σημαντικού αρχιτέκτονα από τη Λαμία, ο οποίος συμμετείχε και στο διαγωνισμό για την Ανάπλαση των τριών πλατειών της Λαμίας, κερδίζοντας έπαινο για την εξαιρετική δουλειά του.

Η σχεδίαση της νέας Δημοτικής Αγοράς έλαβε υπόψη της τα επόμενα κριτήρια :

• Το κομβικό σημείο που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, με σημαντική κυκλοφορία και κίνηση στους γύρω δρόμους.

• Το κτίσμα να ενταχθεί πλήρως στην κλίμακα μεγεθών της πόλης, με κατάλληλο ύψος (ισοϋψές με τα υπάρχοντα κτήρια) και ογκοπλαστική διαμόρφωση.

• Με κεντρική πύλη-είσοδο στην οδό Όθωνος, να επαναφέρει στη μνήμη των δημοτών την προηγούμενη δημοτική αγορά.

• Να είναι διαμπερής στους περιπατητές επισκέπτες, αλλά να διαθέτει και οπτική διαπερατότητα σε όσους την όρισαν ως προορισμό.

• Η κίνηση να είναι εφικτή από περισσότερα σημεία με απρόσκοπτο τρόπο. Στην προκείμενη περίπτωση έχει επτά και πλέον σημεία εισόδου.

• Για ενίσχυση της εμπορικότητας των καταστημάτων και των πελατών-επισκεπτών δημιουργήθηκαν εσωτερικοί δρόμοι, με διαμπερή κυκλοφορία. Αυτοί επιτρέπουν τη λειτουργία πολλών και ποικίλων καταστημάτων, που είναι αναγκαία στοιχεία για Αγορά.

• Η χρήση των υλικών της περιοχής Λαμίας, σε δάπεδα και τοιχοποιίες ήταν αναγκαία (πέτρα, γρανιτοκυβόλιθοι), με παράλληλη χρήση νεότερων υλικών (μέταλλο. ξύλο, γυαλί).

• Ενσωμάτωσε για χρήση τα παλαιά γειτονικά καταστήματα στο πεζοδρόμιο της οδού Αιόλου. Αποτελεί σύνολο 41 και πλέον καταστημάτων.

• Στο σχεδιασμό περιλήφθηκε και η ορθή βιοκλιματική συμπεριφορά του κτιρίου για κατάλληλο μικροκλίμα (σκίαση, αερισμό, οικονομία, προστασία, παραγωγή ενέργειας)

• Το μεγαλύτερο μέρος της αναγκαίας ενέργειας για λειτουργία της Νέας Αγοράς θα παράγεται από το φωτοβολταϊκό στέγαστρο (solar pergola).

• Τα στοιχεία που δημιουργούν τη Νέα Αγορά (πέτρινοι τοίχοι, ξύλινα δοκάρια, μεταλλικές κατασκευές) οδηγούν άμεσα στη βιομηχανική αισθητική κτιρίων της ευρύτερης περιοχής.

• Με τα τρία υπόγεια επίπεδα, που παρέχουν 140 θέσεις στάθμευσης περίπου, ικανοποιεί τις σύγχρονες απαιτήσεις για στάθμευση.

• Η αρχιτεκτονική του θα το εντάξει στο σύνολο επιλεγμένων δημοσίων κτιρίων ή τοποσήμων της ταυτότητας της Λαμίας, ώστε να αποτελέσει προορισμό.

Με βάση τα προαναφερθέντα κριτήρια :

Διαμορφώθηκε ένα ανοικτό υπαίθριο σύστημα εσωτερικών δρόμων, πάνω στους οποίους έχουν πρόσωπο τα καταστήματα.

Το κτίριο ενσωματώθηκε στον αστικό ιστό. Οι βασικές στάθμες των καταστημάτων είναι δυο ισόγειες και δύο ισόπεδες με την οδό Αγ. Νικολάου και με την οδό Όθωνος.

Τα καταστήματα που υπάρχουν στο γειτονικό κτήριο, με όψη προς τον πεζόδρομο της οδού Αιόλου, λόγω της πρότασης, μπορούν να συμμετέχουν στη συνολική σύνθεση αυξάνοντας τα διαθέσιμα καταστήματα, εφόσον βέβαια ανακαινισθούν κατάλληλα.

Η προοπτική είναι ευοίωνη, εφόσον η Νέα δημοτική Αγορά δημιουργεί τις προϋποθέσεις περαιτέρω ενσωμάτωσης των γειτονικών στοιχείων. Επιπλέον ενισχύεται η αρμονική συνύπαρξη, μιας και γίνεται ένα πολύ δεκτικό στοιχείο του αστικού ιστού, δημιουργώντας ένας είδος “γειτονιάς”.

Δημιουργήθηκαν χώροι για 40 και πλέον καταστήματα, με αντίστοιχες αποθήκες και 140 και πλέον θέσεις στάθμευσης στα 3 υπόγεια.

Επίλογος

Είναι κοινή θέση πλέον των δημοτών, ότι η Λαμία έχει υστερήσει πολύ σε σχέση με άλλες πόλεις (π.χ. της Θεσσαλίας), σε πρωτότυπες και καινοτόμες ιδέες, σε υλοποίηση πολλών από χρόνια εξαγγελμένων προτάσεων που θα την αναδείκνυαν, σε αξιοποίηση κενών βιομηχανικών κτιρίων και σε συντήρηση με ανάδειξη νεοκλασικών κτιρίων, που είναι συστατικά στοιχεία της ταυτότητας της πόλης. Η ανάπλαση των 3 πλατειών της (να προσθέσω και νέα ανάπλαση της πλατείας Πάρκου) είναι ακόμη στα χαρτιά. Υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση, όταν ο χρόνος τρέχει και η Φθιώτιδα δεν φροντίζει να γίνει τουριστικός προορισμός.

Αναμένοντας να διαμορφωθεί η κριτική των δημοτών και πολιτών, μαζί με τις δημιουργικές προτάσεις τους, εκτιμώ ότι η αρχιτεκτονική πρόταση της Νέας Δημοτικής Αγοράς Λαμίας είναι εξαιρετική, κατά την ταπεινή μας γνώμη και η υλοποίησή της είναι επιβαλλόμενη.

Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος
φυσικός