Αλλαγές στον εκλογικό νόμο Δήμων και Περιφερειών;

• Πονοκέφαλος για τους Δημάρχους ο αριθμός των υποψηφίων συμβούλων κάθε συνδυασμού

Το θέμα της αλλαγής του εκλογικού νόμου, με αιχμή τη μείωση των εδρών στα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια, καθώς και στα υπόλοιπα όργανα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που επιφέρει ο νόμος Βορίδη (4804/2021) αποτελεί ενα ζήτημα που προβληματίζει τους αιρετούς καθώς διαπιστώνουν ότι η μείωση της εκπροσώπησης στα δημοτικά συμβούλια που επέρχεται έτσι και αλλιώς με βάση το νόμο, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα της τελευταίας απογραφής, σύμφωνα με τα οποία στους περισσότερους Δήμους καταγράφεται μείωση του πληθυσμού, θα οδηγήσει σε αποψίλωση των δημοτικών συμβουλίων και υποεκπροσώπηση δημοτικών ενοτήτων.

Ο εκλογικός νόμος πάντως και οι επιμέρους αλλαγές, οι οποίες όμως θεωρούνται κομβικής σημασίας, είναι γεγονός ότι δεν βγήκε ποτέ από την πολιτική ατζέντα των δημάρχων και όσο ο χρόνος κυλά αντίστροφα για την διεξαγωγή των αυτοδιοικητικών εκλογών τον Οκτώβριο του 2023, τόσο θα αυξάνει η πίεση των αιρετών προς την κυβέρνηση για να κλείσουν οι εκκρεμότητες.

Στα επιτελεία των εν ενεργεία δημάρχων και υποψηφίων που επιθυμούν να μπουν στην κούρσα των εκλογών και συνεχίζουν τις επαφές για τη συγκρότηση των ψηφοδελτίων μετρούν τις απώλειες που θα έχουν, καθώς με βάση τα προσωρινά αποτελέσματα της απογραφής του 2021 θα υπάρξει μείωση στα μέλη των συλλογικών οργάνων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης . Η μείωση αυτή, εξάλλου, συνεπάγεται και μείωση του αριθμού των αντιδημάρχων, αλλά και των ειδικών συμβούλων – συνεργατών των δημάρχων από την 1η Ιανουαρίου του 2024.

Για το θέμα του νέου εκλογικού νόμου που θα ισχύσει στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2023 οι δήμαρχοι έχουν ήδη τοποθετηθεί, δηλώνοντας από την πρώτη στιγμή ότι είναι στη σωστή κατεύθυνση

Ωστόσο προτείνουν να γίνουν κάποιες αλλαγές στον εκλογικό νόμο όπως:

• Να μη μειωθούν οι έδρες των δημοτικών συμβουλίων που ισχύουν σήμερα.

• Ο αριθμός των υποψηφίων συμβούλων κάθε συνδυασμού να είναι ίσος με τον αριθμό των εδρών του δημοτικού συμβουλίου προσαυξημένος κατά 50% και όχι κατά 150% που είναι σήμερα.

• Να διευκρινιστεί στο νόμο ότι ως προς τα τοπικά συμβούλια των κοινοτήτων με πληθυσμό άνω των 300 κατοίκων πρόεδρος θα εκλέγεται ο πλειοψηφών δημοτικός σύμβουλος από το συνδυασμό του δημάρχου.

Οι βασικές αλλαγές

Ο νόμος δίνει τη δυνατότητα εκλογής δημάρχου ή περιφερειάρχη από τον α' γύρο αν έχει συγκεντρώσει ποσοστό 43% +μία ψήφο.

Με το νόμο 4804/2021 που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 90/Α/5-6-2021, τροποποιείται το ποσοστό πλειοψηφίας που απαιτείται για την ανάδειξη του επιτυχόντος συνδυασμού στις εκλογές δημάρχων και δημοτικών συμβουλίων, καθώς και στις εκλογές περιφερειαρχών και περιφερειακών συμβουλίων. Το ποσοστό πλειοψηφίας ορίζεται, εφεξής, μεγαλύτερο του 43% συν μία ψήφο του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων, αντί για 50% συν μία ψήφο.

Ειδικότερα, εξασφαλίζεται εκλογή δημάρχου και περιφερειάρχη από τον πρώτο γύρο, με όριο εκλογής το 43%. Εάν ο πρώτος συνδυασμός λάβει ποσοστό έως και 60%, εκλέγει τα 3/5 των εδρών του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου, ενώ για άνω του 60%, οι έδρες κάθε συνδυασμού κατανέμονται αναλογικά.

- Επαναφορά της 5ετούς θητείας [από τέσσερα (4) που ισχύει σήμερα]. Οι δήμαρχοι και οι περιφερειάρχες που θα αναδειχθούν από τις εκλογές της 8ης Οκτωβρίου 2023, θα έχουν πλήρη πενταετή θητεία, η οποία θα ξεκινήσει την 1η Ιανουαρίου 2024.

- Το όριο εκλογής από τον πρώτο γύρο τίθεται σε ποσοστό 43% συν μία ψήφο.

- Τίθεται όριο 3% για το δικαίωμα εκλογής δημοτικού ή περιφερειακού συμβούλου, το οποίο είναι ανεξάρτητο από τον αριθμό των μελών του οικείου συμβουλίου και ευθυγραμμισμένο με το ισχύον όριο στις εθνικές εκλογές.

- Εξασφαλίζεται η εκλογή των 3/5 των μελών του συμβουλίου στον νικητή των εκλογών.

- Η υποβολή των υποψηφιοτήτων γίνεται μόνο μέσω συνδυασμών και με δήλωση που υποβάλλεται στην ηλεκτρονική πύλη gov.gr, κατ’ επιλογή του υποψηφίου με το πατρώνυμο ή το μητρώνυμό του.

- Τίθεται καταληκτική ημερομηνία η 31η Αυγούστου του έτους των εκλογών, για την κατάρτιση και δήλωση των συνδυασμών και η 10η Σεπτεμβρίου για την ανακήρυξη αυτών από το αρμόδιο δικαστήριο, ώστε να υπάρχει πλήρης έλεγχος των εκλογικών δαπανών και οι υποψήφιοι να είναι εγκαίρως γνωστοί στο εκλογικό σώμα.

- Ο αριθμός των μελών των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων, καθώς και των συμβουλίων δημοτικών κοινοτήτων καθορίζεται με βάση συγκεκριμένες πληθυσμιακές κλίμακες. Προβλέπεται λελογισμένη μείωση του αριθμού των μελών τους, με στόχο τον εξορθολογισμό, χωρίς να δημιουργείται πρόβλημα στην ομαλή λειτουργία των ΟΤΑ. Στο πλαίσιο αυτό, Δήμος που αποτελείται από περισσότερες από έξι (6) δημοτικές ενότητες και έχει πληθυσμό από 10.001 έως 50.000 κατοίκους, δικαιούται αυξημένου αριθμού μελών δημοτικού συμβουλίου.

- Εξορθολογίζεται και συστηματικοποιείται το πλαίσιο κωλυμάτων εκλογιμότητας και ασυμβιβάστων, λαμβανομένων υπόψιν και παρατηρήσεων που διατυπώθηκαν στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης.

- Επαναδιατυπώνονται με σαφήνεια και πληρότητα δικονομικές διατάξεις που αφορούν στην εκδίκαση διαφορών που σχετίζονται με τις εκλογές ΟΤΑ.

- Για τη διεξαγωγή των εκλογών δημοτικών και περιφερειακών αρχών λαμβάνεται υπόψιν ο μόνιμος πληθυσμός, όπως αποτυπώνεται στα αποτελέσματα της τελευταίας απογραφής.

- Τέλος και σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα ισχύοντα, ο εκλεγμένος περιφερειάρχης, κατά τη διάρκεια της θητείας του, τελεί σε αναστολή της επαγγελματικής του δραστηριότητας.