Διαχείριση των απορριμμάτων: Οι προκλήσεις για τους Δημάρχους είναι μπροστά!

Mε την ευχή τα συμπεράσματα να βοηθήσουν στην επίλυση του μεγάλου προβλήματος της διαχείρισης των απορριμμάτων που εξακολουθούμε να έχουμε ως χώρα, ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της Πανελλήνιας Συνόδου των ΦοΔΣΑ η οποία πραγματοποιήθηκε στην Καλαμάτα υπό την αιγίδα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, της ΚΕΔΕ (Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας), με την παράλληλη συνδρομή από την Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την Περιφέρεια Πελοποννήσου και τον Δήμο Καλαμάτας. 

Στη σύνοδο αναδείχτηκαν οι καθοριστικές ευθύνες της πολιτείας, πρώτα απ’ όλα, κι ακόμα των διάφορων κομμάτων που κυβέρνησαν όλα τα προηγούμενα χρόνια, καθώς δεν υπήρξε το απαιτούμενο πολιτικό θάρρος προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων.

Αναδείχτηκαν όμως και οι ευθύνες της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης, με δημοτικές και περιφερειακές αρχές διστακτικές να προχωρήσουν μέτρα για την ενίσχυση της ανακύκλωσης και τον περιορισμό στην υγειονομική ταφή των απορριμμάτων.

Ακόμη ηχεί στα αυτιά των Δημάρχων η τοποθέτηση του περιφερειάρχη Πελοποννήσου Παναγιώτη Νίκα:

“Ως αυτοδιοικητικοί που εκπροσωπούμε τις τοπικές κοινωνίες και τα συμφέροντά τους, θα πρέπει να έχουμε την δύναμη να λέμε κάποιες φορές και “όχι” στην κάθε κυβέρνηση, καθώς ενίοτε οι κυβερνητικές επιδιώξεις δεν ταυτίζονται με τις τοπικές -και αυτή η έκφραση εκ μέρους μας δεν μας μετατρέπει σε “αντάρτες” βεβαίως”.

Στη διάρκεια των εργασιών της Συνόδου, τέθηκαν επί τάπητος όλα τα θέματα που απασχολούν, την Αυτοδιοίκηση, αλλά και γενικότερα τους φορείς που έχουν την ευθύνη να διαχειριστούν τα στερεά απόβλητα και να εφαρμόσουν πολιτικές που θα οδηγήσουν στη μείωση του όγκου των απορριμμάτων.

Για όλους τους Δημάρχους οι προκλήσεις είναι μπροστά.

Τα θέματα που αφορούν στη μείωση του όγκου των απορριμμάτων, την ενίσχυση όλων των ρευμάτων της ανακύκλωσης, την εφαρμογή πολιτικών που υπηρετούν την κυκλική οικονομία, είναι ζητήματα που θα βρεθούν στην ατζέντα την επόμενη περίοδο.

Προφανώς μέσα σε όλα αυτά, πέραν της μείωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, οι Δήμαρχοι οφείλουν να εργαστούν και για τη μείωση του κόστους για τη διαχείριση των απορριμμάτων.

Ένα κόστος σημαντικό, ένα κόστος που αποτελεί κυρίως για τους Δήμους, ένα βάρος που καλούνται να διαχειριστούν μέσα σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες.

Πως θα γίνει αυτό είναι ένα μεγάλο ερώτημα, καθώς υπάρχει και η δαμόκλειος σπάθη του τέλους ταφής που θα αρχίσει να καταβάλλεται μετά από μία 12ετία αλλεπάλληλων αναβολών !

Και αυτό θα πληρωθεί φυσικά από τους δημότες με αύξηση δημοτικών τελών.

Ένα ακόμη ερώτημα που περιμένει απάντηση είναι αν οι Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων που λειτουργούν ή κατασκευάζονται θα αναβαθμισθούν σε Μονάδες Ανακύκλωσης Απορριμμάτων.

Αν σταματήσει η κοινοτική χρηματοδότηση μέχρι την έγκριση του ΠΕΣΔΑ θα υπάρξει χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων για να συνεχισθούν τα έργα ;

Την βραδύτητα με την οποία προχωρούν οι διαδικασίες επεσήμανε στην εισήγησή του ο Γενικός Διευθυντής του ΦοΔΣΑ Στερεάς Ελλάδας, Χαράλαμπος Τσοκανής.

«Στην Αλεξανδρούπολη, είπε, διαπιστώσαμε ότι η Ελλάδα έχει κάνει αξιόλογα βήματα, ιδίως ως προς τις υποδομές, και την αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου, με ενσωμάτωση και εναρμόνιση των Οδηγιών της ΕΕ, ότι η μετάβαση στη νέα εποχή της ανάκτησης και της ανακύκλωσης γίνεται με περισσότερα εφόδια, πλην όμως απαιτείται μεγαλύτερη ενίσχυση της προσπάθειας, ιδίως με ικανούς και ευέλικτους ΦοΔΣΑ και με ενδυναμωμένους Δήμους».

Αυτά ήταν τα συμπεράσματα της 14ης Συνόδου των ΦοΔΣΑ στην Αλεξανδρούπολη την 1η Ιουλίου 2022.

«16 μήνες μετά έχω την αίσθηση ότι δεν πέρασε ούτε μια ημέρα» υπογράμμισε με εμφαση ο κ. Τσοκανής για να προσθέσει: «Αυτά που συζητήσαμε πριν 16 μήνες, τα ίδια θα συζητήσουμε και στην 15η Σύνοδο». Το ερώτημα είναι γιατί δεν αξιοποιήσαμε το χρόνο που πέρασε.

Την απάντηση την έδωσε ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής του ΦοΔΣΑ Στερεάς: «Από την επόμενη της 14ης Συνόδου πήραμε πρωτοβουλίες και ζητήσαμε από τα συναρμόδια Υπουργεία να εξειδικεύσουμε το νέο πρόγραμμα, ζητήσαμε να δοθεί άμεσα και εμπροσθοβαρώς η Τεχνική Βοήθεια, έτσι ώστε οι δικαιούχοι ΦοΔΣΑ & Δήμοι να ετοιμαστούν έγκαιρα και να ωριμάσουν τις προτάσεις.

Επανήλθαμε πολλές φορές, χωρίς ανταπόκριση.

Το νέο πρόγραμμα προβλέπει Τεχνική βοήθεια 4%, περίπου 30.000.000 € να δοθεί στους δικαιούχους.

Παράδειγμα:

Έχει τονιστεί κατ’ επανάληψη ότι είναι απαραίτητη μια μελέτη σύνθεσης απορριμμάτων για τον σχεδιασμό των έργων με στόχο την άρτια κατασκευή ενός έργου.

Το θέλουν όλοι, οι ΦοΔΣΑ, οι μελετητές, οι ανάδοχοι.

Γιατί δεν γίνεται ;

Ανάλογες μελέτες θα μπορούσαν να γίνουν για το πληρώνω όσο πετάω κ.α.

Και σήμερα που βρισκόμαστε ;

Με ένα νέο πρόγραμμα που δεν το γνωρίζουν οι δικαιούχοι.

Με τα ΠΕΣΔΑ υπό τροποποίηση.

Με άγνωστο το μέλλον δεκάδων ΜΕΑ, λόγω της προσαρμογής τους στα νέα δεδομένα αλλά και την πηγή χρηματοδότησή τους.

Με αυξημένες απαιτήσεις των δικαιούχων (ΦοΔΣΑ & Δήμων) για την ολιστική προσέγγιση στη διαχείριση των απορριμμάτων.

Με τροποποιημένο το ΕΣΔΑ και με νέα δεδομένα που δημιουργούν ακόμη περισσότερα ερωτήματα στα ήδη υπάρχοντα».

Τρία ερωτήματα που απορρέουν από την τροποποίηση του ΕΣΔΑ και που χρήζουν διευκρινίσεων, όπως αυτά τέθηκαν απο τον Γενικό Διευθυντή του ΦοΔΣΑ.

1ο ερώτημα.

Το ΕΣΔΑ του 2020 τροποποιήθηκε τον Απρίλιο του 2023.

Από όλες τις παρεμβάσεις του Δικτύου στο στάδιο της διαβούλευσης, δεν έγινε καμία αποδεκτή.

Σημειώνεται ότι δεν έχει ακόμη παρουσιαστεί στους δικαιούχους (Δήμους & ΦοΔΣΑ).

Ο στόχος ταφής 10% μέχρι το 2030 παραμένει και στο τροποποιημένο ΕΣΔΑ του 2023.

Γνωρίζουμε ότι ο στόχος εκτροπής 55% για το 2025 θα αναθεωρηθεί και για αυτό τον σκοπό η χώρα θα απευθύνει επιστολή για μεταφορά κατά 5 χρόνια, δηλαδή μέχρι το 2030.

Το ερώτημα είναι το εξής :

Θα τροποποιηθεί και πάλι το ΕΣΔΑ ; για να προσαρμόσει τον μεταφερόμενο στόχο του 2025 το 2030 ;

Θα παραμείνει ο στόχος για ταφή κάτω από 10% το 2030, άσχετα με την εξέλιξη κατασκευής των ΜΕΑ/ΜΑΑ και άσχετα με την επίτευξη των στόχων διαλογής στη πηγή.

2ο ερώτημα

Πως συνάδει η παράλληλη λειτουργία των ιδιωτικών ΜΕΑ με τις ΜΕΑ αρμοδιότητας των ΦοΔΣΑ;

- Εάν ο ΦοΔΣΑ, μέσω των Δήμων που συμμετέχουν σε αυτόν επιθυμούν τη συνέχιση της εξυπηρέτησης από τι ιδιωτικές ΜΕΑ, πιθανόν λόγω διαφοράς τιμής, τι θα γίνουν οι συγχρηματοδοτούμενες ΜΕΑ;

- Γιατί ένας επιχειρηματίας να επενδύσει ένα σημαντικό κεφάλαιο, όταν γνωρίζει ότι σε λίγα χρόνια δεν θα έχει τη δυνατότητα να επεξεργαστεί τα αστικά απορρίμματα, λόγω κατασκευής των σχεδιαζόμενων ΜΕΑ από τους ΦοΔΣΑ.

- Ποιος εγγυάται και ποιος θα επιβλέπει την λειτουργία της μηχανικής επεξεργασίας της ιδιωτικής ΜΕΑ, προκειμένου να μην οδηγούνται πολύτιμα ανακυκλώσιμα υλικά για δημιουργία καλύτερου υλικού προς ενεργειακή αξιοποίηση;

3ο ερώτημα.

Θα μεταφέρουμε μόνο τα σύμμεικτα απορρίμματα (πράσινο κάδο) σε μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης, μέχρι την κατασκευή και λειτουργία των ΜΕΑ/ΜΑΑ και τι θα γίνουν τα άλλα ρεύματα π.χ τα οργανικά, δεν θα τα αναπτύξουμε και εάν τα αναπτύξουμε που θα οδηγούνται, αφού δεν θα υπάρχουν ΜΕΑ/ΜΑΑ;

Υπάρχει όμως και ένα γενικότερο ερώτημα που αφορά τόσο την χρηματοδότηση όλων των έργων όσο και τον συνολικό σχεδιασμό.

Τίθεται ζήτημα ανασχεδιασμού;

Τίθεται ζήτημα κατάργησης κάποιων ΜΕΑ, είτε ενταγμένων είτε ολοκληρωμένων προς ένταξη είτε δημοπρατημένων;»

Όλα αυτά τα ερωτήματα που απασχολούν την τοπική αυτοδιοίκηση υπο κανονικές συνθήκες θα έπρεπε να απασχολούν και τη κεντρική διοίκηση.

Σύμφωνα όμως με τον Γενικό Διευθυντή του ΦοΔΣΑ Στερεάς «η αίσθηση που υπάρχει είναι αυτή των δύο παράλληλων κόσμων, που δεν επικοινωνούν μεταξύ τους, δεν συνδιαλέγονται, δεν συνεργάζονται.

Τα συναρμόδια Υπουργεία που νομοθετούν και διαχειρίζονται το πρόγραμμα και οι δικαιούχοι που θα πρέπει να εφαρμόσουν τις νέες πολιτικές χωρίς ενημέρωση και εργαλεία».

Περιγράφοντας τις δυσκολίες της επόμενης μέρας ο κ. Τσοκανής τόνισε ότι «για να αλλάξουμε σελίδα θα πρέπει να κάνουμε μια οργανωτική επανάσταση αλλά κυρίως κινήσεις για εξορθολογισμό του κόστους.

Η ανάπτυξη της διαλογής στη πηγή και τα διακριτά ρεύματα καθώς και η αποκομιδή έχει κόστος. Κόστος έχει επίσης και η διαχείριση.

Εάν δε σε αυτά προσθέσουμε και το τέλος ταφής και τυχόν ίδια συμμετοχή στις επενδύσεις τότε κατανοεί κανείς το ύψος.

Θα πρέπει λοιπόν να προσεγγίσουμε με πολύ προσοχή και τη δέουσα σοβαρότητα την επόμενη ημέρα.

Ο διαθέσιμος πολιτικός χρόνος που πάντα στη χώρα μας έχει τη σημασία του, την συγκεκριμένη χρονική στιγμή είναι ικανοποιητικός.

Θέλουμε από αυτό το βήμα να απευθύνουν πρόταση προς τα συναρμόδια Υπουργεία για άμεση ενημέρωση και συνεργασία για όλα τα προαναφερόμενα θέματα.

Να συνεργαστούμε και μέσα από ένα οδικό χάρτη να προσεγγίσουμε και αναλύσουμε όλα τα βήματα που πρέπει να κάνουμε το επόμενο διάστημα. Χρονικά το προσδιορίζουμε μέχρι την διεξαγωγή της επόμενης Συνόδου των ΦοΔΣΑ στο τέλος Ιουνίου 2024.

Θα πρέπει λοιπόν να συνομιλήσουμε, να συνεννοηθούμε και να συμφωνήσουμε τα επόμενα βήματα, γιατί μόνο έτσι θα έχουμε αποτέλεσμα.

Σε διαφορετική περίπτωση θα ισχύσει αυτό που λέει η λαϊκή έκφραση «η ζωή δίνει τις λύσεις»».