Η «πρώτη φορά Αριστερά» ώριμη ανάγκη ήταν το 2015 και όχι παραφροσύνη

Το 2015 στις 25 Ιανουάριου η ελληνική κοινωνία απαίτησε δημοκρατικά να σταματήσει η κοινωνική καταστροφή

Σύμφωνα με ένα αφήγημα που διακινείται τα τελευταία χρόνια, μετά το 2010 μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας έχασε τα λογικά του, με την παραφροσύνη να φτάνει στο απόγειο της το 2015. Δεν κατάλαβε ότι ήταν συνυπεύθυνο για τη κρίση χρέους της Ελλάδας, αφού «μαζί τα φάγαμε», ούτε συνειδητοποίησε ότι τα αντιδραστικά μνημόνια ήταν αναγκαία για να εκσυγχρονιστεί η χώρα και να γίνουν οι «μεταρρυθμίσεις» που εμπόδιζαν μέχρι τότε οι «συντεχνίες».

Αντιθέτως, πάντα σύμφωνα με αυτό το αφήγημα, αυτό το μεγάλο τμήμα της κοινωνίας παρασύρθηκε από τις σειρήνες ενός ανεύθυνου «λαϊκισμού» και γι’ αυτό όχι μόνο πήρε μέρος σε μεγάλες κινητοποιήσεις, αλλά υποστήριξε τον ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα που θα μπορούσε να αλλάξει τα πράγματα, γυρνώντας την πλάτη στα «υπεύθυνα» κόμματα που «κράτησαν την Ελλάδα όρθια» αποδεχόμενα το ένα μνημονιακό μέτρο μετά το άλλο.

Το αποτέλεσμα αυτή της «ομαδικής παράκρουσης» σημαντικού τμήματος της ελληνικής κοινωνίας ήταν, σύμφωνα με όσους αναπαράγουν αυτό το αφήγημα, να χαθεί η ευκαιρία η χώρα να ολοκληρώσει την έξοδο από τα μνημόνια εγκαίρως, να έχει την περιπέτεια των capital controls και να πληρώσει ένα τεράστιο κόστος πολλών δεκάδων δισεκατομμυρίων.

Το αφήγημα αυτό απλώς παραβλέπει όλες σχεδόν τις κρίσιμες πτυχές της ίδιας της ιστορικής πραγματικότητας.

Η χώρα οδηγήθηκε σε μια βαθιά κρίση χρέους εξαιτίας πολιτικών αποφάσεων και στρατηγικών επιλογών σημαντικού μέρους των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων και του αναπτυξιακού μοντέλου που επέλεξαν και εξαιτίας προβλημάτων στην ίδια την αρχιτεκτονική της ευρωζώνης, τα οποία «ξεσκεπάστηκαν» με τραγικές συνέπειες για τον Νότο, ιδίως στη συγκυρία μετά την κρίση του 2008.

Τα μνημόνια ήταν μια παταγώδης αποτυχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΔΝΤ – όπως άλλωστε εκ των υστέρων παραδέχθηκαν σε μεγάλο βαθμό και οι ίδιοι, με την ασφάλεια προφανώς ότι δικαστήριο εγκλημάτων οικονομικού πολέμου δεν υπάρχει-, γιατί δεν επέβαλαν μόνο υπέρμετρη λιτότητα, αλλά προκάλεσαν καταστροφή παραγωγικών πόρων και πυροδότησαν μια τρομακτική ύφεση, που με τη σειρά της έγινε κοινωνική κρίση χωρίς προηγούμενο. Οι άνθρωποι ένιωσαν κυριολεκτικά να χάνεται το έδαφος κάτω από τα πόδια τους.

Η ελληνική κοινωνία έδειξε με κάθε τρόπο ότι δεν άντεχε άλλο αυτή την πολιτική. Έκανε απεργίες, κατέβηκε μαζικά στις πλατείες, συγκρούστηκε και την ίδια στιγμή έβλεπε να ψηφίζονται όλο και πιο σκληρά μνημόνια και μνημονιακά νομοσχέδια χωρίς καν να τα έχουν διαβάσει όσοι τα ψήφισαν.

Γι’ αυτόν τον λόγο και ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας και του εκλογικού σώματος αποφάσισε ότι έπρεπε να στηρίξει μια πολιτική δύναμη που δεν ανήκε στα παραδοσιακά κόμματα εξουσίας, ερχόταν από τα αριστερά και υποσχόταν ότι θα δοκίμαζε μια ρήξη για να σπάσει τον φαύλο κύκλο της λιτότητας.

Ούτε ισχύει ότι βγαίναμε από τα μνημόνια. Όποιος θυμάται την πραγματική κατάσταση της οικονομίας στα τέλη του 2014 και τον μακρύ κατάλογο προαπαιτούμενων που είχε μπροστά της και η τότε κυβέρνηση, καταλαβαίνει ότι ούτως ή άλλως και να μην είχε υπάρξει πολιτική αλλαγή πάλι θα είχαμε τρίτο μνημόνιο το 2015.

Αυτό σημαίνει ότι αυτό που έκανε η ελληνική κοινωνία το 2015 δεν ήταν παραφροσύνη, αλλά ώριμη ανάγκη και επιλογή. Άλλωστε, είχε ήδη προηγηθεί η «εκλογική εξέγερση» του 2012.

Ήταν προετοιμασμένος ο Αλέξης Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ για τις προκλήσεις; Όχι, και το παραδέχονται και οι ίδιοι πια, υπογραμμίζοντας όμως και τον τρόπο που η Ευρώπη αρνήθηκε τότε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, να ακούσει την αγωνία της κοινωνίας – με αποκορύφωμα την αντιμετώπιση του δημοψηφίσματος – και να προσφέρει έναν έντιμο συμβιβασμό.

Ήταν λάθος η συνεργασία με τους ΑΝΕΛ; Πιθανώς, αλλά θυμηθείτε ότι άλλες δυνάμεις τότε αρνήθηκαν να προσφέρουν την αναγκαία υποστήριξη σε μια κυβέρνηση ρήξης με τα μνημόνια.

Μπορεί κανείς να αποτιμήσει λάθη στη διαδρομή; Προφανώς, ακριβώς γιατί δεν υπήρχε εκείνη η προετοιμασία για το είδος της βίαιης αντιμετώπισης που θα είχαν από την Ευρώπη, με αποκορύφωμα την εκδικητική στάση της ΕΕ μετά το Δημοψήφισμα όταν ήρθε σε ευθεία σύγκρουση όχι απλώς με τη δημοκρατική εκπεφρασμένη θέση της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και με το μεγάλο πανευρωπαϊκό κίνημα αλληλεγγύης, με το #thisisacoup (αυτό είναι πραξικόπημα) να έχει κατακλύσει το διαδίκτυο.

Ναι, αλλά στο τέλος ήρθε η «κωλοτούμπα», θα πει κάποιος. Μόνο που και αυτό είναι πολύ σχηματικό και απλουστευτικό. Γιατί η τότε ελληνική κυβέρνηση προσπάθησε να διαπραγματευτεί αξιοποιώντας και το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για να συναντήσει, όμως, και πάλι την εμμονική άρνηση των Ευρωπαίων σε κάθε συμβιβασμό. Ωστόσο κάποια πράγματα τα κέρδισε, ενώ πήρε ζωτικής σημασίας κοινωνικά μέτρα, όπως την παροχή ιατροφαρμακευτικής κάλυψης σε όλους τους ανασφάλιστους, σε μια περίοδο που η ανεργία είχε εκτοξευτεί. Και μπορεί όντως να εφάρμοσε μνημόνιο, αλλά το έφερε σε πέρας, πιστώνεται, αντικειμενικά, ότι «έβγαλε τη χώρα από τα μνημόνια», και επιπλέον άφησε το «χρηματοδοτικό μαξιλάρι» που μετά σε μεγάλο βαθμό αξιοποίησε η επόμενη κυβέρνηση για να παρουσιάσει «κοινωνικό πρόσωπο», σε μια περίοδο που άλλαξε και η αντίληψη της ΕΕ εγκαταλείποντας -γιατί έτσι την συνέφερε τώρα- τον δογματισμό για τους δημοσιονομικούς κανόνες, όπως φάνηκε από τη στάση της στην περίοδο της πανδημίας.

Σε τελική ανάλυση κάτι λέει ότι ακόμη και μετά την «κωλοτούμπα», είχαμε το αποτέλεσμα των εκλογών του Σεπτεμβρίου του 2015.

Όμως, εάν παρ’ όλα αυτά εξακολουθούμε να βλέπουμε την αναπαραγωγή του ίδιου αφηγήματος, είναι γιατί σε κάποιους δεν άρεσε καθόλου ότι η ελληνική κοινωνία αποφάσισε να αξιοποιήσει ένα δημοκρατικό θεσμό, όπως οι εκλογές, για να αλλάξει τα πράγματα.

Αυτό είναι κάτι πιο βαθύ και αναδεικνύει μια διαιρετική γραμμή που ακόμη και σήμερα είναι ενεργή.

Είναι η διαιρετική γραμμή ανάμεσα σε όσους πιστεύουν ότι η δημοκρατία είναι μια τελετουργία όπου οι πολίτες απλώς επικυρώνουν αποφάσεις προειλημμένες από τις αγορές ή τα εθνικά και υπερεθνικά κέντρα εξουσίας και σε όσους επιμένουν ότι η δημοκρατία είναι ο θεσμός μέσα από τον οποίο η κοινωνική πλειοψηφία αποφασίζει πώς θέλει να ζει στον τόπο της. Ανάμεσα σε όσους θεωρούν νομοτελειακό -αν δεν ανήκουν σε όσους το επιδιώκουν- την μετατροπή σε κοινωνία χαμηλών προσδοκιών και όσους πιστεύουν ότι ο μόνος πραγματικά χαμένος αγώνας είναι μόνο ο αγώνας που δεν δόθηκε.

Με αυτή την έννοια η 25^η Ιανουαρίου 2015 ήταν όντως μια γιορτή της Δημοκρατίας.

ΠΗΓΗ ΙΝ.GR