3° ΜΕΡΟΣ Η Τραγωδία της Κύπρου 1974 Η ευθύνη της Στρατιωτικής Χούντας

Γράφει ο
Παπαϊωάννου Κωνσταντίνος
Πολιτικές και νομικές επιστήμες - Θεσσαλονίκη

Η κυβέρνηση της χούντας ως γνωστόν ήταν διορισμένη από την CIA των Η.Π.Α το 1967 με σκοπό το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και την εισβολή των Τούρκων με απώτερο σκοπό την διχοτόμηση του νησιού το 1974. Η εισβολή των τούρκων και η διχοτόμηση της Κύπρου ήταν προμελετημένη να γίνει και χρονικά προσδιορισμένη. Φυσικοί αυτουργοί οι αξιωματικοί της χούντας με επικεφαλής το ν Ιωαννίδη. Ο λόγος που επέλεξε η CIA τον Ιωαννίδη ήταν ότι ο άνθρωπος αυτός ήταν ο κατάλληλος για το εγχείρημα αυτό, ως συνεργάτης του Αβρακώτου Λάσκαρη απεσταλμένου της CIA, αλλά και αδίστακτος να το πράξει. Ωστόσο και οι άλλοι συνεργάτες του Φαίδων Γκιζίκη ως Πρόεδρος Δημοκρατίας, Γρηγόριος Μπονάνος Α/ΓΕΕΘΑ, Ανδρέας Γαλατσάνος Α/ΓΕΣ, Αλέξανδρος Παπανικολάου Α/ΓΕΑ και Πέτρος Αραπάκης Α/ΓΕΝ. Όλοι αυτοί δεν ήταν άμοιροι ευθυνών όλοι ήταν συνυπεύθυνοι - δεν ήταν απλοί στρατιώτες να εκτελέσουν διαταγές ανωτέρων, ήταν επιτελικά στελέχη των Ε.Δ και μυημένοι στην υπόθεση από πριν, από τον Ιωαννίδη από το Νοέμβριο του 1973 - ούτε θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι εκτελούσαν δεσμευτική εντολή από μια αόρατη υπερεξουσία που λέγεται CIA. Αυτό θα συνέβαινε εάν εντέλλονταν να αμυνθούν για την πατρίδα ή να προστατεύσουν την Κύπρο ως ελληνικό νησί. Αντιθέτως παρέδωσαν την Κύπρο στους Τούρκους αφού γνώριζαν ότι μετά το πραξικόπημα Μακαρίου θα εισέβαλαν οι Τούρκοι για να προστατέψουν τους Τουρκοκύπριους έστω σαν πρόφαση. Η ευθύνη τους όμως δεν περιορίζεται μόνο στο πραξικόπημα, η εγκληματική ευθύνη αρχίζει όταν ξεσπάει ο πόλεμος. Η στρατιωτική ηγεσία και στη Κύπρο και στην Αθήνα αντιμετώπισαν τον πόλεμο με πλήρη αδράνεια. To ΓΕΣ από το 1973 είχε συντάξει ένα Σχέδιο Αμύνης Κύπρου (Σ.Α.Κ) για αντιμετώπιση πιθανής επίθεσης των Τούρκων εναντίον της Κύπρου και το κοινοποίησε προς όλα τα επιτελεία και τις μονάδες της Ε.Φ και στην ΕΛΔΥΚ. Το σχέδιο προέβλεπε :  1) Αποστολή μοίρας 18 αεροσκαφών F-4 Phantom στην Κύπρο για προσβολή των τούρκικων αποβατικών δυνάμεων - τα αεροπλάνα αυτά δεν τα διέθετε η Τουρκία, ήταν πιο σύγχρονα από τα Τούρκικα F-100.  2) Yποβρύχια τύπου 209 για την καταστροφή ναυτικών εχθρικών δυνάμεων τα οποία δεν διέθετε η Τουρκία.  3) Τορπιλάκατοι τύπου ΝΑSTY εξοπλισμένες με τηλεκατευθυνόμενους πυραύλους EXOTEC.  4) Εξουδετέρωση των τούρκικων θυλάκων και εκκαθάριση του εσωτερικού της Κύπρου με επιθετική ενέργεια της Εθνικής Φρουράς.  5) Η ΕΛΔΥΚ θα παρέμενε σε εφεδρεία με αποστολή την αντεπίθεση για εξάλειψη πιθανού προγεφυρώματος του εχθρού - Δυστυχώς τίποτα απολύτως από όσα προέβλεπε το ανωτέρω σχέδιο δεν δόθηκε διαταγή να εφαρμοστεί στις 20/07/1974 Ενώ εάν εφαρμοζόταν το σχέδιο αυτό η Τούρκικη απόβαση θα αποτύχανε από τα ξημερώματα ακόμη της 20/07/1974και ο πόλεμος θα έληγε εντός  λίγων ωρών λόγω του σύγχρονου οπλισμού που διέθεταν η ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις έναντι των τουρκικών, αλλά και λόγω του αξιόμαχου του ελληνικού στρατού. Λίγες ώρες πριν ξεκινήσει η απόβαση του Αττίλα στην Κύπρο στις 23:10 ώρα η πρεσβεία της Ελλάδος στη Λευκωσία στέλνει ΕΠΕΙΓΟΝ ΣΗΜΑ ΑΜΕΣΟΥ ΕΠΙΔΟΣΕΩΣ ΑΚΡΩΣ ΑΠΟΡΡΗΤΟΝ ΕΙΔΙΚΟΥ ΧΕΙΡΙΣΜΟΥ το οποίο απευθύνεται στο ΥΠ.ΕΞ Ελλάδος και αναφέρει ότι κλιμάκιο ΚΥΠ μας γνωρίζει πληροφορηθέν από το Γ.Ε.Ε.Φ ότι Τούρκικα πλοία πλέουν πολύ κοντά προς Κυπριακό ακρωτήριο <<Απόστολος Ανδρέας>> ακολουθούμενα από 10 ακόμη σκάφη αποβατικά με την επισήμανση ότι το Γ.Ε.Ε.Φ δεν ανησυχεί - Το ΥΠ.ΕΞ Ελλάδος καθώς και η στρατιωτική ηγεσία ( Ιωαννίδης και όλα τα επιτελεία στρατού παρ'όλο που είχαν την πληροφορία από την Ελληνική πρεσβεία στο Λονδίνο που τους ενημέρωσε στις 19/07-1974 ότι το BBC αναφέρει στα δελτία ειδήσεων επίκειται τούρκικη απόβαση στην Κύπρο) αντέδρασαν με τη σιωπή τους, άλλωστε την πληροφορία τη γνώριζαν από τότε που σχεδιάστηκε. Αντί να εκδώσουν διαταγές προς τους εν Κύπρου

Επιτελείς τους για ακαριαία εφαρμογή το Σχεδίου Αμύνης Κύπρου και να αλλάξουν την πορεία της ιστορίας της Ελλάδος και της Κύπρου, αντιθέτως ενεργοποιήθηκαν να εκδώσουν διαταγές προς την στρατιωτική ηγεσία της Κύπρου που πρόσκειται στην Ελληνική χούντα τέτοιες που να διευκολύνουν την εισβολή - Ο αρχηγός ΓΕΕΦ Μιχαήλ Γεωργίτσης ως που όφειλε και μπορούσε να αγνοήσει την εσκεμμένη αδράνεια των Ιωαννίδικων της Αθήνας και να εκδώσει διαταγή αντίστασης κατά της εισβολής για να αναχαιτίσει την επέλαση των Τούρκων ακολουθώντας τον τίμιο δρόμο που επιτάσσει το εθνικό καθήκον και όχι της ντροπής, αφού γνώριζε τι θα επακολουθούσε εισβολή των βαρβάρων: σφαγές, αιχμαλωσίες, βιασμοί και εθνική μειοδοσία - Δυστυχώς καθησύχαζε τους Αξιωματικούς διαβεβαιώνοντας τους ότι: πρόκειται για Τούρκικες ασκήσεις λέγοντας <<κύριοι πάτε για ύπνο>> Ευτυχώς αρκετοί Έλληνες αξιωματικοί και στρατιώτες αγνόησαν τη συμβουλές του Γεωργίτση έκαναν το καθήκον τους στο ακέραιο με την ηρωική τους αντίσταση και τις θυσίες τους διατήρησαν ελεύθερο το 63% της Κυπριακής γης - Στην Αθήνα η χουντική στρατιωτική ηγεσία συγκαλεί πολεμικό συμβούλιο την πρώτη μέρα της εισβολής χωρίς σχεδιασμό και καμιά διάθεση στρατιωτική ενίσχυση στην άμυνα της Κύπρου. Ο Α/ΓΕΕΘΑ Μπονάνος κήρυξε γενική επιστράτευση, η προτάσεις που συζητούνταν στο συμβούλιο τις διέκρινε τέτοια προχειρότητα και ανευθυνότητα που αποκαλύπτεται ότι η χουντική στρατιωτική ηγεσία αποσκοπούσε μόνο στην διασφάλιση του προδιαγραμμένου σχεδίου αφού οι εντολές προς το ΓΕΕΦ της Κύπρου είχαν δοθεί πριν την εισβολή και είχαν σκοπό την χαλαρή αντιμετώπιση του πολέμου, ακόμη και υποχωρητικότητα. Αυτό φάνηκε στην διάρκεια τις εκεχειρίας που ενώ οι Ελληνοκυπριακές επιχειρήσεις σταμάτησαν, οι Τούρκοι συνέχιζαν αποβιβάζουν στρατό και να επεκτείνουν τις εδαφικές κατακτήσεις - Ο Μπονάνος εκφράστηκε φανερά με τη δήλωση: << Η Τουρκία κήρυξε τον πόλεμο κατά της Κύπρου άλλα εμείς είμεθα Ελλάς>>.

Η ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας την εποχή εκείνη

Υπάρχουν ισχυρά ντοκουμέντα που επιβεβαιώνουν την ευθύνη της. Τον Μάιο του 1974 ο εκδότης της εφημερίδας ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Πάνος Κόκκας διέθεσε το σπίτι του προάστιο Μάρνη των Παρισίων για να πραγματοποιηθεί μυστική συνάντηση στην οποία παραβρέθηκαν ο Κων/νος Καραμανλής, ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Μπουλέν Ετσεβίτ και ο υπουργός εξωτερικών των Η.Π.Α Χένρι Κίσινγκερ. Την πληροφορία αυτή δημοσίευσε στις 13 Ιουνίου 1978 η αγγλική εφημερίδα Daily Telegraph και στις 4 Δεκεμβρίου 1984 η Τimes του Λονδίνου χωρίς ποτέ να διαψευσθούν - Το αντικείμενο της συναντήσεως και ο πιο αφελής αντιλαμβάνεται από τα πρόσωπα που συμμετείχαν και από τα γεγονότα που επακολούθησαν - Επίσης είχε προηγηθεί άλλη μια συνάντηση μυστική τον Αύγουστο του1973 με τον Κων/νο Καραμανλή και Χένρι Κίσινγκερ στο σπίτι του δημοσιογράφου Σαϊρους Σούλτσμπεργκερ όταν επέστρεψε από την Γαλλία ο Καραμανλής και σχημάτισε πολιτική κυβέρνηση πρώτη πράξη του ήταν να συγκαλέσει πολεμικό συμβούλιο στο οποίο συμμετείχαν οι υπαίτιοι του πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου και της εισβολής των Τούρκων: Γκιζίκης και οι αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων Μπονάνος, Γαλατσάνος, Παπανικολάου και Αραπάκης. Αυτούς δηλαδή τους οποίους όλες οι κυβερνήσεις και τα κόμματα της αντιπολίτευσης στιγμάτισαν ως προδότες, αντί να τους παραπέμψει στη δικαιοσύνη να δικαστούν τους κράτησε στις θέσεις τους μέχρι τέλους του 1974 καθώς και τον Ιωαννίδη ο οποίος δικάστηκε μόνο για το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967 και όχι για το Κυπριακό. Στο πολεμικό συμβούλιο είχε πει ο Καραμανλής το περιβόητο <<Η ΚΥΠΡΟΣ ΚΕΙΤΑΙ ΜΑΚΡΑΝ>> αποκλείοντας την βοήθεια προς την Κύπρο ενώ γνώριζε ότι ήμασταν εγγυήτρια δύναμη και έπρεπε να την υπερασπιστούμε - επίσης διέπραξε το εθνικό ατόπημα της αποχώρησης της Ελλάδος από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ που μας έδινε το προνόμιο του ελέγχου στο Αιγαίο το οποίο εκμεταλλεύονται τώρα οι Τούρκοι με όλες τις γνωστές συνέπειες.

Η  ευθύνη του Μακαρίου

Η Κυπριακή Κ.Υ.Π  παρακολουθούσε άγρυπνα τις κινήσεις των Τούρκων και διαπίστωσε από τον Απρίλιο του 1974 τις προετοιμασίες του Τούρκικου στρατού στην περιοχή της Μερσίνας και τις είχε αναφέρει στις κυβερνήσεις των Αθηνών και Λευκωσίας - Ο επικεφαλής του κλιμακίου Κυρήνειας Κ.Υ.Π  Σχης Αλέξανδρος Σημαιοφορίδης σε συνέντευξή του στον ραδιοφωνικό σταθμό Κύπρου το 2018 αναφέρει τα εξής: Γνωρίζαμε  τα πάντα για την εισβολή από τον Απρίλιο του 1974 και ενημερώσαμε  τους  πάντες ( Αθήνα, Λευκωσία). Αν ήθελε η Ελληνική  ηγεσία οι Τούρκοι θα πάθαιναν  πανωλεθρία.  Η κυβέρνηση Μακαρίου γιατί δεν αντέδρασε? Άρα δεν ήθελε. Ειδήσεις στις 8 Ιουνίου 1974 ή 39η Μεραρχία του Τούρκικου στρατού η οποία έκανε την εισβολή στην Κύπρο τέθηκε σε επιφυλακή ανακλήθηκαν οι άδειες κ.λ.π ώστε όλα να δείχνουν ότι <<πάμε για πόλεμο>>. Η Κ.Υ.Π ενημερώνει τις ηγεσίες των Αθηνών και Λευκωσίας για την κρίσιμη εξέλιξη.  Η απάντηση του Μακαρίου όταν ενημερώθηκε ήταν να μειώσει τη στρατιωτική θητεία από 24 μήνες σε 14 μήνες από 1/07/74 αποδιοργανώνοντας την Ε.Φ. Αυτή η αιφνιδιαστική χωρίς προγραμματισμό μείωση της στρατιωτικής θητείας σήμαινε απόλυση αμέσως όλων όσων είχαν συμπληρώσει 14 μήνες θητείας και είχαν συμπληρώσει την εκπαίδευση δηλαδή έμπειρους στο χειρισμό των όπλων και αλλοίωση της σύνθεση των μονάδων της Ε.Φ οι οποίες αποδεκατίζονται και αποδιοργανώνονται.  Δεύτερη απάντηση στις Τούρκικες προετοιμασίες ήλθε στις 2/07/74 όταν ο Μακάριος έστειλε επιστολή στον πρόεδρο Ελλάδος Φαίδων Γκιζίκη που του ζητούσε να ανακληθούν και να επιστρέψουν στην Ελλάδα όλοι οι εξ Ελλάδος Αξιωματικοί της Εθνικής Φρουράς. Η αφορμή ήταν ένα ασήμαντο θέμα τελείως αδικαιολόγητο. Ο Μακάριος επειδή γνώριζε εκ των προτέρων για το πραξικόπημα, την ίδια μέρα 15/07/74 πολύ πριν τις 8 πρωινή ώρα πριν την επέμβαση καταφεύγει στις ειρηνευτικές στρατιωτικές δυνάμεις του O.H.E στην Πάφο όπου διανυκτέρευσε. Από εκεί μεταφέρεται με ελικόπτερο στην Αγγλική βάση του ακρωτηρίου και από εκεί με αεροπλάνο μέσω Μάλτας στο Λονδίνο. Όταν ο Μακάριος στο Λονδίνο συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό της Αγγλίας  Wilson στις 17/07/74 του δήλωσε ότι η ομιλία του στο συμβούλιο ασφαλείας του Ο.Η.Ε στις 19/07/74 θα υποστήριζε με πάθος ότι η Ελλάδα σχεδίασε και προκάλεσε το πραξικόπημα εναντίον του. Πράγματι όταν πήγε στον Ο.Η.Ε και μίλησε για το πραξικόπημα επανέλαβε τη λέξη <<εισβολή της Ελλάδος>> 8 φορές. Ανέφερε επίσης στον Ο.Η.Ε ότι ο Τούρκικος κίνδυνος είναι πιο ασήμαντος από τον Ελληνικό και για αυτό μείωνε το στρατό της Ε.Φ της Κύπρου και την επιστροφή των Ελλήνων Αξιωματικών στην Ελλάδα. Οι τούρκοι περίμεναν το Μακάριο να διαβάσει την ομιλία για να κατηγορήσει την Ελλάδα ότι προκάλεσε την εισβολή. Ο Wilson ενημέρωσε τον Εντζεβίτ όταν τον είδε την ίδια μέρα μετά τον πρόεδρο Μακάριο και έτσι ξεκίνησε η επιχείρηση εισβολής. Αυτά προκύπτουν από έγγραφα κρατικών αρχείων της Αγγλίας. Σε ένα από αυτά που σου αποδέσμευσε το Foreign Office της Αγγλίας αποκαλύπτεται συμφωνία Άγγλων και Τούρκων που ελήφθη σε σύσκεψη στην πρωθυπουργική κατοικία στο Λονδίνο την 17/07/74 εναντίον της Κύπρου και Ελλάδας. Στη σύσκεψη αυτή συμμετείχαν ο πρωθυπουργός Wilson ο υπουργός εξωτερικών Kάλαχαν και 5-6 άλλοι αξιωματούχοι. Από πλευράς δε Τούρκων ο πρωθυπουργός Ετσεβίτ, οι υπουργοί εξωτερικών, αμύνης, εσωτερικών, πρέσβεις και Στρατηγοί Γενικών Επιτελείων. Στη σύσκεψη αυτή ο Wilson υποσχέθηκε να μην εμποδίσει την Τουρκία να εισβάλει. Δεσμεύτηκε δε να μπλοκάρει την Ελλάδα από το να επιχειρήσει βοήθεια στην Κύπρο. Την επόμενη μέρα 18/07/74 ο υπουργός εξωτερικών της τότε κυβερνήσεως Καραμανλή σε συνέντευξή του στο BBC ζήτησε να επέμβουν οι εγγυήτριες δυνάμεις για να αποκαταστήσουν την συνταγματική νομιμότητα στην Κύπρο. Σε ερώτηση δημοσιογράφου: εγγυήτρια δύναμη είναι και η Τουρκία. Λέτε δηλαδή να επέμβει η Τουρκία? Και η απάντηση του υπουργού ήταν: <<είπον>> και τέλος στις 30/07/74 στην διάσκεψη της Γενεύης (υπό τριών χωρών) - Έλληνας υπουργός εξωτερικών ήταν της κυβερνήσεως Καραμανλή - συμφώνησαν και δημοσίευσαν την επαίσχυντη (για Ελλάδα και Κύπρο) Διακήρυξη της Γενεύης που προβλέπει: 1) Oι Tούρκικες δυνάμεις εισβολής διατηρούν  τα εδάφη που είχαν κατακτήσει.  2) H E.Φ Κύπρου υποχρεώνεται να αποχωρήσει από τους Τουρκικούς θύλακες που είχε καταλάβει.  3) Δημιουργήθηκε <<Ζώνη Ασφαλείας>> δηλαδή γραμμή Διχοτόμησης της Κύπρου. Ο Μακάριος επίσης στην ομιλία του στο συμβούλιο ασφαλείας του Ο.Η.Ε αναγνώρισε την ισχύ της συνθήκης της Ζυρίχης - Λονδίνου ως προς το σημείο των εγγυήσεων. Το θέμα των εγγυήσεων και της εισβολής ήταν στο επίκεντρο των συναντήσεων και συμφωνηθέντων Μακαρίου - Wilson με αποδέκτη τον Ετζεβίτ και αποτέλεσαν ουσιαστικά την <<πρόσκληση>> του Μακαρίου προς τους Τούρκους η οποία νομιμοποιεί την εισβολή. Η διακήρυξη της Γενεύης του 1974 υπογεγραμμένη από την Ελληνική κυβέρνηση, η συμφωνία του Μακαρίου με τον Άγγλο Wilson για την εισβολή το 1974 και η ανθελληνική ομιλία του Μακαρίου στον Ο.Η.Ε το 1974 αποτελούν στοιχεία και το μεγάλο ατού στα χέρια των Τούρκων για την διεκδίκηση των κατεχομένων στο νησί. Για αυτό η αναθεώρηση των συμφωνηθέντων από Ελληνικής πλευράς είναι δίκαιη μεν άλλα δύσκολη. Όλα όσα αναφέρω στο κείμενο αυτό βασίζονται κυρίως σε αφήγηση ενός βετεράνου του πολέμου της Κύπρου το 1974 ονόματι Νικόλαος Αργυρόπουλος που έζησε μέσα στη φωτιά του πολέμου ως υπαξιωματικός μονάδος τεθωρακισμένων και γνώρισε από κοντά την ηρωική αντίσταση των Ελλήνων και Ελληνοκυπρίων στρατιωτών αλλά και την προδοσία της χούντας και πολιτικής εξουσίας. Η αφήγηση του καταγράφεται σε βιβλίο του εμπλουτισμένο με στοιχεία που αφορούν τα αίτια του πολέμου και άλλα γεγονότα που αντλεί από 45 πηγές.