Η Καμήλα της Υπάτης, το αλάτι Μεσολογγίου και… ο καπνός

Γράφει ο Γεράσιμος Ι. Βασιλείου,

Απόφοιτος Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης / Πάντειο Πανεπιστήμιο / Μέλος ΔΣ Συλλόγου Υπάτης «Οι Αινιάνες»

Αναβίωσε και φέτος στην Υπάτη το «έθιμο της Γκαμήλας», ένα πατροπαράδοτο μουσικοχορευτικό αποκριάτικο δρώμενο που προκαλεί εντύπωση και ενθουσιασμό σε μικρούς και μεγάλους.
Οι ρίζες του εθίμου βρίσκονται στην Τουρκοκρατία, τότε που το Πατρατζίκ (μικρή Πάτρα, οθωμανικό όνομα της σημερινής Υπάτης) ήταν ένα από τα κραταιά κέντρα της καπνοπαραγωγής στον ελλαδικό χώρο. Με τον ερχομό τους, οι Οθωμανοί έφεραν μαζί τους και το συμπαθές τετράποδο σαν υποζύγιο για την μεταφορά προϊόντων από περιοχή σε περιοχή.

Η καμήλα αυτή, αποκαλούμενη και ως δρομέας, είχε μια καμπούρα (μονόκυρτος) και την βρίσκουμε ακόμα και σήμερα στα βόρεια της Αφρικής μέχρι και το Σουδάν.

Το συγκεκριμένο είδος καμήλας μπορούσε να αντεπεξέλθει στο θερμό κλίμα της Ελλάδας, εν αντιθέσει με την δύκυρτο καμήλα που συναντάται στις στέπες της κεντρικής Ασίας και αντέχει στο ψύχος.

Πλήθος περιηγητών της περιόδου εκείνης μας πληροφορούν για το μεταφορικό έργο της καμήλας, η οποία «εισάγει» στην Υπάτη αλάτι από το Μεσολόγγι και άλλα πολύτιμα προϊόντα από διάφορες περιοχές, σημαντικά τόσο για την διατήρηση τροφών (πάστωμα) όσο και για την πλούσια κτηνοτροφία της Οίτης. Την ίδια στιγμή, καραβάνια από καμήλες «εξάγουν» το φημισμένο καπνό της Υπάτης στα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα της εποχής. 

Το συμπαθές τετράποδο συνέχισε «την δράση του» και μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Τούρκους μέχρι και τις αρχές του περασμένου αιώνα.

Οι κάτοικοι της Υπάτης συνδέθηκαν και αγάπησαν τόσο πολύ αυτά τα ζώα για όσα τους προσέφεραν στην καθημερινότητα τους, ώστε αποφάσισαν να τα μιμηθούν και να διακωμωδήσουν τη «φιγούρα» τους. Οι καρναβαλιστές της εποχής κατασκεύαζαν ομοιώματα της «Γκαμήλας» τα οποία περιέφεραν στα σοκάκια της Υπάτης την περίοδο της Αποκριάς συνοδεία μουσικών οργάνων και τραγουδιών μέχρι τα χρόνια της μεταπολίτευσης.

Το έθιμο αυτό αναβίωσε το 2016 ο Σύλλογος Υπάτης «Οι Αινιάνες», συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν και τους παλιούς Υπαταίους καρναβαλιστές με τους σύγχρονους…!!!