«Η λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου»

Γράφει η Ευαγγελία Δημοπούλου
Ιστορικός - Αρχαιολόγος 

Την Κυριακή στις 28 Ιουνίου 1914, (παλιό ημερολόγιο), δόθηκε η αφορμή για την έκρηξη του Πρώτου Παγκόσμιου πολέμου, ενός πολέμου που έμελλε να είναι ένας από τους πιο πολύνεκρους της ανθρώπινης ιστορίας. Ένας Σερβοβόσνιος εθνικιστής, ο 19χρονος Γκαβρίλο Πρίντσιπ,  μέλος της μυστικής οργάνωσης «Μλάντα Μπόσνα» (Νεαρά Βοσνία), η οποία μαχόταν για τη Σέρβικη ανεξαρτησία από την Αυστροουγγαρική αυτοκρατορία, πυροβόλησε και σκότωσε τον διάδοχο του Αυστρό-Ουγγρικού θρόνου, Φραγκίσκο Φερδινάνδο και τη σύζυγό του Σοφία, στο Σεράγεβο της Βοσνίας. Η Αυστροουγγαρία θεώρησε υπεύθυνη την Σερβία και ένα μήνα μετά, στις 28 Ιουλίου 1914, της κήρυξαν τον πόλεμο.

Η Ρωσία και η Γαλλία εκδήλωσαν τη συμπαράστασή τους στη Σερβία, ενώ η Γερμανία τάχθηκε στο πλευρό της Αυστροουγγαρίας. Στα επόμενα τέσσερα χρόνια έγιναν συνολικά εξήντα κηρύξεις πολέμων. Αυτός ήταν ο Μεγάλος Πόλεμος ή Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος, όπως ονομάστηκε αργότερα.

Τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα όπως αυτά  διαμορφώθηκαν στην Ευρώπη ήταν από τη μία, οι Κεντρικές Δυνάμεις ή Τριπλή Συμμαχία (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία) και από την άλλη, η Εγκάρδια ή Τριπλή Συνεννόηση (Entente Cordiale, Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία), γνωστή ως Αντάντ (συνεννόηση στα γαλλικά).

Έπειτα από τέσσερα χρόνια και πολύνεκρες μάχες, το φθινόπωρο του 1918, οι Κεντρικές Δυνάμεις και οι σύμμαχοί τους άρχισαν να συνθηκολογούν. Στη Γερμανία ξέσπασε σοσιαλιστική επανάσταση που ανέτρεψε τον κάιζερ, αυτοκράτορα Γουλιέλμο Β΄ και έφερε στην εξουσία το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Ο πόλεμος άφησε πίσω του περίπου 8.000.000 νεκρούς, περίπου 20.000.000 τραυματίες και τεράστιες υλικές καταστροφές. Η Ευρώπη έβγαινε από αυτόν αλλαγμένη, εξαντλημένη και με την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία της κλονισμένη.

Έτσι, το απόγευμα της 11ης Νοεμβρίου του 1918, υπογράφεται μέσα σ’ ένα βαγόνι τραίνου η «ανακωχή της Κομπιέν». Οι δυνάμεις της Αντάντ και η Γερμανία υπογράφουν ανακωχή. Ο Γάλλος στρατάρχης Φέρντιναντ Φος υπαγορεύει στη γερμανική αντιπροσωπεία τους όρους της ανακωχής. Είναι η «άνευ όρων» συνθηκολόγηση της Γερμανίας πάνω σε 14 σημεία που είχε παρουσιάσει ο Αμερικανός πρόεδρος Γούντροου Ουίλσον.

«Στις 11 Νοεμβρίου 1918, τερματίζεται ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, με την υπογραφή της «ανακωχή της Κομπιέν» σε ένα βαγόνι τρένου».

Η υπογραφή της ανακωχής των Συμμάχων με τη Γερμανία έγινε σεσιδηροδρομικό βαγόνι, επειδή εκεί είχε εγκαταστήσει ο Στρατάρχης Φερντινάν Φος το στρατηγείο του, σε δάσος κοντά στην Κομπιέν.

Υπογράφηκε από τον στρατάρχη των συμμαχικών δυνάμεων Φερντινάν Φος (Ferinand Foch) και τον εκπρόσωπο της Γερμανίας Ματίας Ερτζμπέργκερ (Matthias Erzberger).
Η συνθήκη ήταν στην ουσία «άνευ όρων» συνθηκολόγηση της Γερμανίας και αποτέλεσε τη βάση των συνθηκών ειρήνης, που συντάχθηκαν από την Διεθνή Διάσκεψη Ειρήνης, η οποία συνήλθε στο Παρίσι τον Ιανουάριο του 1919.

Η συνθήκη προέβλεπε, παύση των εχθροπραξιών σε έξι ώρες από την υπογραφή της άμεση αποχώρηση των Γερμανικών δυνάμεων από τη Γαλλία, το Βέλγιο, την Αλσατία-Λωρραίνη και το Λουξεμβούργο καθώς και αποχώρηση όλων των Γερμανικών στρατευμάτων σε ακτίνα 30 χιλιομέτρων από τη δεξιά όχθη του Ρήνου. Ακόμα, προέβλεπε μετακίνηση όλων των Γερμανικών δυνάμεων στο Ανατολικό μέτωπο στη Γερμανική περιοχή όπως αυτή ήταν καθορισμένη την 1η Αυγούστου 1914.

Οι όροι της συνθήκης ήταν ιδιαίτερα επαχθείς για τη Γερμανία και για τους συμμάχους της και είχαν τη λογική της εξάντλησης της γερμανικής πλευράς. Έτσι, υποχρέωσαν τους ηττημένους μεταξύ άλλων να αποκηρύξουν τη συνθήκη του Μπρέστ-Λιτόφσκ με τη Ρωσία και της συνθήκης του Βουκουρεστίου με τη Ρουμανία, τον εγκλεισμό του γερμανικού Στόλου, την παράδοση του εξοπλισμού και των μεταφορικών μέσων στους Συμμάχους καθώς και όρους αποχώρησης από την ανατολική Αφρική.

Στις 11.00 το βράδυ, της 11 Νοεμβρίου, ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος λαμβάνει τέλος, μετά από τέσσερα χρόνια εχθροπραξιών. Εκτιμάται ότι πάνω από 18 εκατομμύρια άνθρωποι χάθηκαν στη διάρκειά του πολέμου, οι μισοί άμαχοι.
Ο κόσμος βγαίνει στους δρόμους και πανηγυρίζει. Όμως οι πληγές του Μεγάλου Πολέμου παραμένουν ανοιχτές και στην ουσία οι εξοντωτικοί όροι που επέβαλαν οι σύμμαχοι μετά από σχεδόν είκοσι χρόνια, οδήγησαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Βιβλιογραφία:

Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, Anthony Livesey, 2005, https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%8C:%CE%A...">ISBN 9604235125

Watson, J., European History 1815-1941, Λονδίνο 1981, σ. 243.

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C105/65/522,1914/">Τα αίτια, η έκρηξη και τα μέτωπα του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου

https://thesafiablog.com/2020/01/27/diplomacyandstrategicfirstworldwar/">«Το διπλωματικό και στρατιωτικό σκηνικό πριν την έκρηξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου (1890-1914)». the SAFIA Blog. 27 Ιανουαρίου 2020.

Kraia, Argyro (5 Απριλίου 2017). https://gr.euronews.com/2017/04/05/100-years-ago-us-entered-world-war-i">«Εκατό χρόνια από την είσοδο των ΗΠΑ στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο». euronews.

www.efsyn.gr/nisides/155939_me-mia-sfaira-skotose-185-ekat-anthropoys">https://www.efsyn.gr/nisides/155939_me-mia-sfaira-skotose-185-ekat-anthr...">«Με μια σφαίρα σκότωσε 18,5 εκατ. ανθρώπους». Η Εφημερίδα των Συντακτών.