Μουσειο…λόγος: «Ο χαρταετός, υλική κα άυλη πολιτιστική κληρονομιά»

Γράφει η Ηλιάνα Ζιώγα
Μουσειολόγος
Σύμβουλος Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Οι χαρταετοί εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην Ασία τουλάχιστον πριν από 2.000 χρόνια. Αρχικά κατασκευάζονταν από χαρτί ή μετάξι με ράβδους μπαμπού και μεταξωτό κορδόνι.
H παράδοση αναφέρει τον στρατηγό της Κίνας Han Hsin, ο οποίος με τη βοήθεια ενός χαρταετού ανέτρεψε έναν τυραννικό αυτοκράτορα το 200 π.Χ..

Μια εκδοχή του μύθου αναφέρει πως ο Han πετούσε πάνω από το κάστρο με έναν τεράστιο χαρταετό τη νύχτα, φόβισε τόσο πολύ τους εχθρούς που τράπηκαν σε φυγή.

Οι χαρταετοί χρησιμοποιήθηκαν επίσης το 1066, όταν οι Νορμανδοί τους χρησιμοποίησαν για σηματοδότηση κατά την εισβολή τους στην Αγγλία. Μέχρι το 1749, Σκωτσέζοι επιστήμονες είχαν χρησιμοποιήσει χαρταετούς για τη συλλογή δεδομένων καιρού, μια πρακτική που συνεχίστηκε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1930.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Βενιαμίν Φραγκλίνος συνδέθηκε στενά με τους χαρταετούς. Το 1752 χρησιμοποίησε χαρταετό για να αποδείξει ότι ο κεραυνός ήταν ηλεκτρισμός. Το ρεύμα που πέρασε μέσα από το υγρό σχοινί του χαρταετού και σπινθηρίστηκε γύρω από ένα κλειδί που ήταν δεμένο σε αυτό θα μπορούσε να ήταν μοιραίο.

Ο Φραγκλίνος σώθηκε από το γεγονός ότι κρατούσε μια στεγνή μεταξωτή κορδέλα δεμένη στο κορδόνι του χαρταετού.

Το 1887 ένας Άγγλος μετεωρολόγος τράβηξε την πρώτη αεροφωτογραφία με τη βοήθεια ενός χαρταετού. Αργότερα, ένας χαρταετός βοήθησε τον εφευρέτη ασύρματου τηλεγράφου Guglielmo Marconi να σηκώσει μια κεραία για να λάβει το πρώτο υπερατλαντικό ραδιοφωνικό μήνυμα στις 12 Δεκεμβρίου 1901.

Σύμφωνα με την παράδοση, οι πρώτοι χαρταετοί εμφανίστηκαν στην επαρχία Shandong στην Κίνα και ήταν μεγάλοι ξύλινοι χαρταετοί που ονομάζονταν «muyuan». Οι χαρταετοί χρησιμοποιούνταν για στρατιωτικούς σκοπούς κατά τη διάρκεια πολεμικών συγκρούσεων και για την παράδοση μηνυμάτων.

Αργότερα στην Κίνα παρατηρήθηκαν νέα σχέδια και ιδέες, όπως χαρταετοί από μετάξι και σχέδια ζωγραφισμένα στο χέρι. Αυτοί οι χαρταετοί έφεραν επίσης πολλά περίτεχνα αξεσουάρ, όπως σερπαντίνες, κορδέλες και περίτεχνες ουρές.

Οι χαρταετοί γίνονται δημοφιλείς στην Κίνα σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας μετά το 1000 μ.Χ. και το πέταγμα του χαρταετού έγινε εποχιακή δραστηριότητα από την Πρωτοχρονιά έως τον Μάρτιο ή Απρίλιο.

Τα επόμενα χρόνια οι Κινέζοι συνεχίζουν το έθιμο του πετάγματος χαρταετού και διοργανώνουν φεστιβάλ χαρταετού. Σε ένα Διεθνές Φεστιβάλ Χαρταετού στην Ιταλία, κέρδισε την πρώτη θέση ένας χαρταετός σε μορφή δράκου που έχει μήκος 300 μέτρα και βρίσκεται στο Weifang Kite Museum.

Στην Ιαπωνία, οι περισσότεροι ιαπωνικοί χαρταετοί αναπτύχθηκαν την περίοδο Έντο, από το 1603 έως το 1867 και η κάθε περιοχή είχε ένα ξεχωριστό σχέδιο. Αυτοί οι χαρταετοί ήταν διακοσμημένοι με σκηνές από την ιαπωνική λαογραφία ή μυθολογία και πολλές φορές είχαν φιλοτεχνημένα γεωμετρικά μοτίβα.

Τα επόμενα χρόνια σε διάφορες περιοχές ανά τον κόσμο εμφανίζονται διαφορετικοί τύποι χαρταετών αλλά ακόμη και σήμερα εξακολουθούν να εμφανίζονται οι παραδοσιακές μορφές των κινεζικών χαρταετών, ορισμένοι Κινέζοι κατασκευαστές χαρταετών γίνονται όλο και πιο περιπετειώδεις αυτές τις μέρες. Εμφανίζονται νέα καινοτόμα σχέδια, όπως οι «art kites» με νεωτεριστικά σχέδια.

Η ιστορία των χαρταετών στην Κίνα περιλαμβάνει ετήσια φεστιβάλ, όπως το Παγκόσμιο Φεστιβάλ Χαρταετού στο Weifang, στην επαρχία Shandong. Σαντόνγκ. Για να δείτε μια εξαιρετική συλλογή στο Μουσείο Χαρταετών, επίσης στο WeiFang.

Τα τελευταία χρόνια οι χαρταετοί παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία. Κάποιοι χαρταετοί είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακοί και αποτελούν πραγματικά έργα τέχνης. Οι άνθρωποι βρίσκουν συνεχώς νέους τρόπους για να αλλάζουν την αρχική ιδέα του χαρταετού, όμως τελικά διαπιστώνουν πως τα πολύπλοκα σχέδια χαρταετού δεν πετούν πάντα καλά. Το απλό είναι το καλύτερο!

Τα εντυπωσιακά μουσεία χαρταετού!

Το «Weifang Kite Museum» στην Κίνα άνοιξε για πρώτη φορά το 1989, διαθέτει δώδεκα ενότητες με μοντέλα και χαρταετούς από το αρχαίο παρελθόν της Κίνας έως τη σύγχρονη εποχή και χαρταετούς από όλο τον κόσμο. Βρίσκεται στην πόλη Weifang, γνωστή ως η παγκόσμια πρωτεύουσα των χαρταετών, στην επαρχία Shandong στην ανατολική Κίνα.

Η περιοχή αυτή έχει μακρά ιστορία και παράδοση στην κατασκευή διαφορετικών ειδών χαρταετών. Το 1989, κατά τη διάρκεια του 6ου  Διεθνούς Φεστιβάλ Χαρταετού, ιδρύθηκε η Διεθνής Ομοσπονδία Χαρταετού με εκπροσώπους από την Κίνα, τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιταλία και άλλες δώδεκα χώρες με έδρα το Weifang.

Η βιοτεχνία της Weifang είχε την ίδια φήμη με τη Suzhou της επαρχίας Zhejiang από τη βασιλεία του αυτοκράτορα Qianlong της δυναστείας Qing πριν από περίπου 217 χρόνια και ήταν η μεγαλύτερη περιοχή παραγωγής χαρταετού και κέντρο διανομής της Κίνας κατά τη διάρκεια της δυναστικής εποχής.

Ακόμη ένα Μουσείο Χαρταετού στην Ινδία το «Patang Kite Museum», βρίσκεται στις εγκαταστάσεις του Sanskar Kendra. Είναι το μουσείο της πόλης που απεικονίζει την τέχνη και τον πολιτισμό, στην περιοχή Kocharb του Ahmedabad στην Ινδία, εδώ και 66 χρόνια.  Το Patang Kite Museum είναι αφιερωμένο στους χαρταετούς και παρουσιάζει τις διάφορες μορφές των χαρταετών από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη περίοδο. Φιλοξενεί 125 τύπους χαρταετών, συμπεριλαμβανομένου ενός χαρταετού με διαστάσεις 3,66 μέτρα.

Είναι το μοναδικό μουσείο χαρταετών σε ολόκληρη τη χώρα και δεύτερο στον κόσμο. Ο ιδρυτής του Bhanubhai Shah δώρισε την πολύτιμη συλλογή χαρταετών στο κράτος και έτσι το 1954 σχεδιάστηκε ο χώρος που θα φιλοξενούσε τα μοναδικά εκθέματα, μια πληθώρα μοναδικών σκαλιστών χαρταετών, συμπεριλαμβανομένων χαρταετών με στάμπα, χαρταετούς με καθρέφτη, ιαπωνικούς χαρταετούς και άλλα.

Το μουσείο διαθέτει ξεχωριστές ενότητες για διαφορετικά θέματα, όπως ανθρωπολογία, φυσική ιστορία, αρχαιολογία, θέατρο κλπ.