Νέα χρονιά εν μέσω κρίσεων και πολέμων! (Άρθρο του Χρήστου Αλεξανδρή)

Στο κατώφλι μιας νέας χρονιάς δεσπόζουν τα μηνύματα αισιοδοξίας και ελπίδας για το 2025 από πολιτικούς αρχηγούς, πολιτικά κόμματα και τοπικές αυτοδιοικητικές αρχές.  

Όμως, έχω την αίσθηση, ότι τις προσδοκίες των ανθρώπων για ένα καλύτερο μέλλον δεν συμμερίζονται οι ηγέτες του κόσμου που αρνούνται να συνεργαστούν για την εδραίωση της διεθνούς ειρήνης και ενός κλίματος ομαλότητας και ασφάλειας.

Δεν είναι τυχαίο ότι το 2024 μας αποχαιρετά αφήνοντας πίσω του ανοιχτές πληγές, που δεν επιτρέπουν να φανούν αχτίδες ελπίδας και αισιοδοξίας ότι η νέα χρονιά που ανατέλλει θα τερματίσει πολέμους.

Στις μέρες μας, οι Κασσανδρες που προβλέπουν χειροτέρευση του διεθνούς περιβάλλοντος, δυστυχώς δεν διαψεύδονται από τα γεγονότα αλλά δικαιώνονται καθώς οι πολεμικές συγκρούσεις δεν σταματούν αλλά στα μέτωπα που έχουν ανοίξει προστίθενται καινούρια, η μία κρίση διαδέχεται την άλλη και ένα πιο πολωμένο και κατακερματισμένο διεθνές περιβάλλον αναδύεται.

Το χειρότερο πράγμα που θα μπορούσε να συμβεί στη διεθνή πολιτική σκηνη είναι να χαθεί η πίστη σε ένα σύστημα θεσμών, νόμων, κανόνων, συμφωνιών και δεσμεύσεων που λειτούργησε την μεταπολεμική περίοδο, προσφέροντας στους ανθρώπους τα αγαθά της ειρήνης και της ευημερίας.

Όλη αυτή η πρόοδος που επιτεύχθηκε μέσα από τη συνεργασία, τη γενναιότητα και τη σοφία μετριοπαθών ηγεσιών, κινδυνεύει να χαθεί σήμερα. Όπως μας πληροφορεί ο οικονομολόγος Μπράτφορντ Ντελόγκ “αν κάποιος εξέταζε τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις του μεσοπολέμου θα κατέληγε αβίαστα στο συμπέρασμα πως ο φασισμός ήταν το μοντέλο διακυβέρνησης του μέλλοντος.

Η δημοκρατία βρισκόταν σε υποχώρηση σχεδόν παντού και αδυνατούσε να δώσει απαντήσεις στα προβλήματα και τις μεγάλες προκλήσεις της εποχής της Μεγάλης Ύφεσης.

Την παραμονή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου - γράφει στο βιβλίο του “Στο δρόμο προς την Ουτοπία” - ελάχιστες δημοκρατίες είχαν απομείνει. ΗΠΑ, Μεγάλη Βρεταννία, Αυστραλία, Γαλλία, Ολλανδία, Βέλγιο και η Σκανδιναβία, Φιλανδία, Σουηδία, Δανία, Νορβηγία.

Οι υπόλοιπες κυβερνήσεις, ήταν αυταρχικές, αντιδημοκρατικές”.

Δεν ζούμε φυσικά σήμερα στην εποχή του μεσοπολέμου, αλλά στην εποχή μας συμβαίνουν γεγονότα που τη θυμίζουν έντονα !

Δεν μπορούμε να μην παρατηρήσουμε και να μην ανησυχήσουμε ταυτόχρονα από την άνοδο της ακροδεξιάς σε πολλές ευρωπαϊκές δημοκρατίες, δεν μπορούμε να μην προσέξουμε την πολιτική κρίση σε χώρες όπως Γερμανία και Γαλλία, που ηγήθηκαν της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Δεν μπορούμε να μην σταθούμε με προβληματισμό στην ανοδο του εθνικισμού και του αυταρχισμού σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης (Ουγγαρία, Σλοβακία). Δεν είναι εύκολο να προσπεράσουμε την επανεκλογή Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες, κρίνοντας από την προηγούμενη θητεία του ότι είναι δηλωμένος εχθρός των διεθνών συμμαχιών και συνεργασιών.

Τα πάντα έχουν ανατραπεί στις μέρες μας. Όλα μοιάζουν διαφορετικά μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Οι πόλεμοι στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή αλλά και τα γεγονότα στη Συρία ανέτρεψαν με τη βία ένα σύστημα κανόνων και ηθικών δεσμεύσεων, δημιουργώντας έναν κόσμο περισσότερο κυνικό και ανήθικο, που ρέπει προς τη βαρβαρότητα.

Κανένα κράτος και κανένας ηγέτης χώρας δεν δεσμεύεται πλέον από τον καταστατικό χάρτη αρχών και αξιών του ΟΗΕ σχετικά με την υποχρέωση προστασίας των πληθυσμών από γενοκτονία, εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Στην παλιά τάξη πραγμάτων, οι Ηνωμένες Πολιτείες ειχαν αναλάβει την τελική ευθύνη για την τήρηση αυτών των κανόνων. Το επικίνδυνο σήμερα είναι ότι ο παλιός ηγεμόνας πάσχει από “σκλήρυνση κατά πλάκας” και κανένας νέος ηγεμόνας δεν φαίνεται ακόμη στον ορίζοντα.

Στο κατώφλι μιας νέας χρονιάς, κάθε πολίτης θα πρέπει να θυμηθεί το μάθημα της ιστορίας: Ότι αυτό που αποκαλούμε σήμερα διεθνή νομιμότητα και διεθνές δίκαιο, χρειάστηκε οι προηγούμενες γενιες να ζήσουν τη φρίκη δύο παγκοσμίων πολέμων για να οικοδομηθεί.

Τη δική μας αποστολή περιγράφουν τα σοφά λόγια του Αλμπέρτ Καμύ: “Αν η γενιά μας δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, θα πρέπει να κάνει το παν για να μην τον δεί να καταρρέει”.

Χρήστος Αλεξανδρής

Δημοσιογράφος