Ο Παπαδιαμάντης στον «πολιτισμό» της Τεχνητής Νοημοσύνης

Του Νικολάου Ζαΐμη
Δημοσιογράφου – Θεολόγου   

Τι είναι αυτό που κάνει τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη να παραμένει πάντα επίκαιρος στο μυαλό μας; Το εύρος του έργου του ή μήπως η απλότητά του; Η ασκητική του ζωή ή το ήθος του το οποίο χαρακτηρίζεται ως παγκόσμιο φαινόμενο για την λογοτεχνία; Όλα αυτά μαζί θα μπορούσε να απαντήσει ο καθένας μας. Επιλέγω μόνο ένα από τα πολλά χαρακτηριστικά του. Την απλότητα.

“Εγεννήθην εν Σκιάθω, τη 4η Μαρτίου 1851. Εβγήκα από το Ελληνικόν Σχολείον εις τα 1863, αλλά μόνον τω 1867 εστάλην εις το Γυμνάσιον Χαλκίδος, όπου ήκουσα την Α και Β τάξιν. Την Γ εμαθήτευσα εις Πειραιά, είτα διέκοψα τας σπουδάς μου και έμεινα εις την πατρίδα. Κατά Ιούλιον του 1872 υπήγα εις το Άγιον Όρος χάριν προσκυνήσεως, όπου έμεινα ολίγους μήνας. Τω 1873 ήλθα εις Αθήνας και εφοίτησα εις την Δ του Βαρβακείου. Τω 1874 ενεγράφην εις την Φιλοσοφικὴν Σχολήν, όπου ήκουα κατ’ εκλογήν ολίγα μαθήματα φιλολογικά, κατ’ ιδίαν δε ησχολούμην εις τα ξένας γλώσσας. Μικρὸς εζωγράφιζα Αγίους, είτα έγραφα στίχους, και εδοκίμαζα να συντάξω κωμωδίας. Τω 1868 επεχείρησα να γράψω μυθιστόρημα. Τω 1879 εδημοσιεύθη «Η Μετανάστις» , έργον μου, εις το περιοδικὸν «Σωτήρας». Τω 1882 εδημοσιεύθη «Οι έμποροι των Εθνών» εις το «Μὴ χάνεσαι». Αργότερα έγραψα περί τα εκατόν διηγήματα, δημοσιευθέντα εις διάφορα περιοδικά και εφημερίδας”.

Μέσα στις λίγες αυτές γραμμές ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης βιογραφούσε τον εαυτό του. Λιτά, χωρίς τυμπανοκρουσίες. Έτσι ακριβώς υπήρξε και η ζωή του. Κάτι μεταξύ αγιότητας και εκφραστικότητας του ήθους των ανθρώπων της καθημερινότητας της εποχής του. Στις 3 Ιανουαρίου συμπληρώθηκαν 114 χρόνια από την κοίμησή του. Ήταν το 1911, όταν ο "άγιος των γραμμάτων", όπως χαρακτηρίστηκε μετέπειτα,  μετέβη εκ του κόσμου τούτου στην πραγματική ζωή. Εκεί που δεν υπάρχει λύπη, οδύνη και στεναγμός, αλλά ζωή ατελεύτητος… Άλλωστε αυτή τη ζωή ποθούσε. Ο βίος του κάλλιστα θα μπορούσε να ήταν βγαλμένος από κάποιο βυζαντινό Συναξάρι. Το έργο του χάρισε στην ελληνική και παγκόσμια λογοτεχνία ένα μοναδικό ύφος το οποίο γεννά ένα απαράμιλλο ήθος. Κάτι που λείπει από την εποχή μας. Το πλούσιο έργο του πρέπει να παραμείνει οδηγός για να ανακαλύψουμε από που πηγάζει αυτό που μας λείπει σήμερα, το ήθος. Ο ατομοκεντρισμός που επιβάλλουν «κουλτούρες» και «ορθές» αντιλήψεις στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης και της καλπάζουσας ανάπτυξης των νέων τεχνολογιών, δεν θα πρέπει να μας απομακρύνουν από τις θεμελιώδη αρχή του βίου και του έργου του Παπαδιαμάντη. Ο ίδιος κατέστη επάξια ένα κεφάλαιο του λογοτεχνικού πολιτισμού μας. Συνέβαλε στο να γίνει το ήθος των καθημερινών ανθρώπων της εποχής του δίδαγμα και διδακτέα ύλη στα σχολεία μας. Στις προκλήσεις της κάθε εποχής το έργο του παρέμεινε ζωντανό μέσα από αυτό το συστατικό. Το ήθος του. Χρέος οφειλόμενο προς τον ίδιο και τον πολιτισμό μας να διατηρηθεί το συστατικό αυτό και στην εποχή που προβάλει ο «πολιτισμός» της Τεχνητής Νοημοσύνης.  Μόνο έτσι θα έχουμε εκπληρώσει το χρέος μας απέναντι στην παρότρυνση του ποιητή: “Όπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί,  όπου και να θολώνει ο νους σας, μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό,  και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη”.