Το ποίημα του Σαββάτου - Άνθη της γραφής : Μανόλης Αναγνωστάκης

Ανθολόγηση Mαρία Σκουρολιάκου

Στο έλεος μιας εποχής όπου μεγάλα λόγια και έργα υποθηκεύουν το αύριο ‘’δίχως αιδώ, χωρίς περίσκεψη’’. Φράσεις με εικονικό βάρος και απίστευτη ύβρη στα παράθυρα και τις οθόνες.
Μα η ζωή είναι αλλού. Είναι εκεί που σέρνεται ο κόσμος για το ψωμί, για την αξιοπρέπεια, για τα στοιχειώδη κι αναφαίρετα δικαιώματα του ανθρώπου. Εκεί που τα απλά όνειρα, κόβονται το ξημέρωμα στα δυο. Για τις ζωές, την παιδεία, την υγεία, την ελευθερία. Οδύνη σ’ ένα σύστημα λαβύρινθου και ρήγματα που χάσκουν χρόνια. Εξουσία, βρώμικα χαρτονομίσματα, ψυχές - σημαίες νάιλον κι εκπτώσεις μέχρις εσχάτων.
Αφού κανείς δεν τιμωρήθηκε βιάζοντας κατά συρροή το σώμα της συνείδησης. Αφού κανείς δεν διάλεξε τον δρόμο του ελάχιστου. Μες στ’ αγαθά τους, οχυρωμένοι ρητορεύουν, καίγοντας το αχειροποίητο του τόπου. Κι άλλοι περιμένουν με τις πληγές, δικασμένοι από χέρια που ξεπουλούν κομμάτι - κομμάτι την αλήθεια.
Η φωνή του Ξυλούρη διαπερνάει τον χρόνο.
“Πως να με κάνουν να τον δω τον κόσμο μ’ άλλα μάτια
Στα ηλιοσκαλοπάτια μ’ έμαθε η μάνα μου να ζω.’’

Αχ Ελλάδα. Να στρατευτούνε λέει, όλοι αυτοί που σε αγάπησαν, αυτοί του κάτω κόσμου απ’ τον Όμηρο κι απ’ της φυλής τα έγκατα και όσοι της απάνω γης, δεν αυτομόλησαν -των αξιών οι κατάδικοι- και να αφανίσουνε το τέρας του ραγιαδισμού, που καταπίνει το ανθρώπινο στοιχείο, που μας ματώνει αδιάκοπα με το άδικο και την ανομία. Πάντοτε οι εξουσίες στο παιγνίδι. Πάντοτε στους λογής πολέμους οι λαοί.

Στο ποίημα του Σαββάτου ο ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης (1925 - 2005)    

Ένας από τους κορυφαίους ποιητές και δοκιμιογράφους της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς. Ποιητής με πολιτική συνείδηση, φυλακίστηκε και καταδικάσθηκε σε θάνατο για τις ιδέες του και χαρακτηρίστηκε ως ο «ποιητής της ήττας» «Δεν είναι ποίηση της ήττας. Είναι μια αγωνία για την εποχή», έλεγε ο ίδιος. Η εργογραφία του μεγάλη. Το 1986 του απονεμήθηκε το Α΄ Βραβείο ποίησης για το έργο του «Τα Ποιήματα 1941-1971» και το 2002 το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας από τα Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία, ενώ το 1997 ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Συνθέτες όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Δημήτρης Παπαδημητρίου και ο Μιχάλης Γρηγορίου έχουν μελοποιήσει αρκετά ποιήματά του, ενώ έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά και τα ιταλικά.

Ήταν άνθρωποι...
Ήταν άνθρωποι
Πολλοί πολλοί άνθρωποι
Αγκαλιασμένοι
Με τα δάχτυλα σφιχτά
(Σα χειροπέδες)
Κι όταν σκοτείνιασε
Ύστερα μείναν λίγοι άνθρωποι
Κι ύστερα ακόμα πιο λίγοι
Όσο σβήναν τα φώτα ένα ένα
Όσο βούλιαζε η νύχτα
Κι ύστερα ακόμα πιο λίγοι
Κι οι άλλοι πουλούσαν τα μάτια τους
Κι οι άλλοι τούς κλέβαν τα δόντια τους
Κι αυτοί κλειδώναν τα μάτια τους
Κι αυτοί καρφώναν τα δόντια τους
Γυρίζοντας στον τοίχο τους καθρέφτες
(Όλο και λίγοι πιο λίγοι)
Ώσπου σε μια στιγμή
Άνοιξε κάποιος το μαχαίρι
Κι έσκισε το πουκάμισό του
Κι είδανε τ’ όνομά του γραμμένο στο στήθος
Πάνω ακριβώς στο μέρος της καρδιάς.
(Σ’ αυτούς που λέω τώρα αυτά τα λόγια).
[Η συνέχεια 2 (1955)]