Αριθμός Πιστοποίησης: Μ.Η.Τ. 242014
Τουρκία: Οι τρεις επιδιώξεις της Άγκυρας με τον χάρτη στην UNESCO - Πώς απαντάει η Αθήνα
Σε νέα φάση έντασης περνούν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, μετά την κατάθεση της Άγκυρας στη Διακυβερνητική Ωκεανογραφική Επιτροπή της UNESCO του χάρτη Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, στον οποίο αποτυπώνει τη γνωστή αναθεωρητική της προσέγγιση για το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Με αυτόν τον τρόπο, επιχειρεί να διεθνοποιήσει το αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας» και να προβάλει διεκδικήσεις εις βάρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων μέσω θεσμικών διαύλων.
Οι επιπτώσεις αυτής της ενέργειας είναι πολλαπλές και κρίσιμες:
Πρώτον, η Τουρκία επιχειρεί, για πρώτη φορά με τέτοια μορφή, τη διεθνή νομιμοποίηση του αφηγήματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», χρησιμοποιώντας τη διεθνή πλατφόρμα της UNESCO.
Δεύτερον, μέσω της ανάρτησης σε θεσμική πλατφόρμα, η Άγκυρα αποκτά εργαλείο διπλωματικής πίεσης σε τρίτες χώρες και διεθνή φόρα, με τον κίνδυνο δημιουργίας προηγούμενου, παρά το γεγονός ότι δεν έχει έννομο αποτέλεσμα.
Τρίτον, η δημοσίευση χάρτη υπό την αιγίδα κρατικού ιδρύματος και με αναφορές στην τουρκική προεδρία παραπλανά εσκεμμένα ως προς τη θεσμική του βαρύτητα, δίνοντας στην Τουρκία πρόσχημα μελλοντικής επίκλησης του «τετελεσμένου».
Τέλος, η ενέργεια αυτή δυσχεραίνει τον ελληνοτουρκικό διάλογο και υπονομεύει τις διερευνητικές επαφές, μετατρέποντας μια τεχνική πρωτοβουλία σε εργαλείο μονομερούς επιβολής θέσεων.
Η απάντηση της Αθήνας
Απαντώντας άμεσα στην κίνηση της Άγκυρας, η Αθήνα γνωστοποίησε την πρόθεσή της να προχωρήσει στις «δέουσες ενέργειες σε όλα τα διεθνή φόρα». Ο χάρτης που κατατέθηκε στη UNESCO αποτυπώνει τη θεωρία της «μέσης γραμμής» ανάμεσα στην Τουρκία και την ηπειρωτική Ελλάδα — μια προσέγγιση που αγνοεί πλήρως την επήρεια των ελληνικών νησιών και επιχειρεί να διχοτομήσει το Αιγαίο.
Η Τουρκία, μέσω του Ινστιτούτου DEHUKAM, κοινοποίησε τον χάρτη στην UNESCO και τον δημοσίευσε στην πλατφόρμα MSPGlobal, εξασφαλίζοντας έτσι διεθνή πρόσβαση και προσχηματικό θεσμικό καθεστώς. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Άγκυρα σκοπεύει να προχωρήσει και σε κοινοποίηση του χάρτη στα Ηνωμένα Έθνη. Ο εν λόγω χάρτης συνοδεύεται από αναφορές σε «αμφισβητούμενες θαλάσσιες περιοχές» και σε νησίδες και βραχονησίδες των οποίων η κυριότητα, σύμφωνα με την τουρκική θέση, «δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα μέσω διεθνών συμφωνιών». Εμφανίζονται επίσης γνωστές τουρκικές διεκδικήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, με αναφορές σε συμφωνίες με τη Λιβύη και την «ΤΔΒΚ», καθώς και ο χάρτης της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Η τουρκική πλευρά επικαλείται μεταξύ άλλων τη Συμφωνία της Βέρνης και υποστηρίζει πως η οριοθέτηση με την Ελλάδα παραμένει ασαφής, προσπαθώντας να θεμελιώσει την άποψή της περί «μέσης γραμμής». Παράλληλα, στο κείμενο που συνοδεύει τον χάρτη, η Τουρκία αποδέχεται ότι η ΑΟΖ της έχει ανακηρυχθεί μόνο στη Μαύρη Θάλασσα, διατηρώντας όμως μονομερείς διεκδικήσεις σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Με ροζ χρωματισμούς αποτυπώνονται τα πεδία ασκήσεων και με διαγώνιες γραμμές οι άδειες ερευνών της ΤΡΑΟ.
Από την πλευρά της, η Ελλάδα έχει ήδη υποβάλει τον δικό της Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό στην Κομισιόν, βάσει της Οδηγίας 2014/89/ΕΕ, στηριζόμενη στο Διεθνές Δίκαιο και τη Σύμβαση UNCLOS. Ο ελληνικός σχεδιασμός αποτυπώνει την πλήρη επήρεια νησιών και ηπειρωτικής χώρας, ενσωματώνει τις συμφωνίες ΑΟΖ με Ιταλία και Αίγυπτο, και αποτελεί πλέον μέρος του ευρωπαϊκού κεκτημένου.
«Ο τουρκικός χάρτης δεν έχει έρεισμα στο διεθνές δίκαιο»
Το ελληνικό ΥΠΕΞ, σε σχετική ανακοίνωσή του, επεσήμανε: «Η Τουρκία δημοσιοποίησε σήμερα θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό σε απάντηση του ελληνικού σχεδιασμού, που ήδη αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Η διαφορά είναι ότι ο τουρκικός χάρτης δεν έχει έρεισμα στο διεθνές δίκαιο, καθώς επιχειρεί να σφετεριστεί περιοχές ελληνικής δικαιοδοσίας, και δεν απευθύνεται σε διεθνή οργανισμό που επιβάλλει υποχρέωση ανάρτησης σχετικών χαρτών. Κατά τούτο, δεν παράγει οποιοδήποτε έννομο αποτέλεσμα και αποτελεί απλά μια αντανακλαστική αντίδραση κενή περιεχομένου. Η Ελλάδα θα επιμείνει στην πολιτική αρχών που εφαρμόζει και καλεί την Τουρκία να μην προβάλλει μαξιμαλιστικούς ισχυρισμούς που ο καθένας καταλαβαίνει ότι είναι για εσωτερική χρήση και μόνο. Η Ελλάδα θα προβεί στις δέουσες ενέργειες σε όλα τα διεθνή φόρα».
Η νέα πρόκληση της Άγκυρας καταγράφεται λίγες μόλις ημέρες πριν από την αναμενόμενη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη (24–25 Ιουνίου), αλλά και πριν από τη διεξαγωγή του 6ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας, το οποίο έχει προγραμματιστεί για το καλοκαίρι στην Άγκυρα. Η συγκυρία αυτή, σε συνδυασμό με την πρόσφατη εξαγγελία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για τη δημιουργία Θαλάσσιου Πάρκου στις Νότιες Κυκλάδες, ενδέχεται να εξηγεί την επίσπευση της τουρκικής ενέργειας, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές.
