Συνήγορος του Πολίτη: Οικονομική δυσπραξία, χαμηλή διείσδυση και δυσαρέσκεια στη Δυτική Αττική

Οι μισοί από όσους ζουν στην Κυψέλη, τον Άγιο Παντελεήμονα, τα Άνω Πατήσια, καθώς και στους δήμους Νίκαιας-Αγίου Ιωάννη Ρέντη και Περάματος, αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αποπληρωμή των οικονομικών τους υποχρεώσεων. Την ίδια ώρα, το 78,87% των πολιτών δεν έχει απευθυνθεί ποτέ σε χώρο κοινωνικής παροχής.

Αυτό διαπιστώνει έρευνα που διεξήγε ο Συνήγορος του Πολίτη, με θέμα την οικονομική και ανθρωπιστική κρίση στις γειτονιές της Αθήνας και της Δυτικής Αττικής. Η επιτόπια έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον Φεβρουάριο ως τον Απρίλιο του 2015 και συγκεντρώθηκαν συνολικά 651 ερωτηματολόγια ανδρών και γυναικών όλων των ηλικιών, από 16 ετών και άνω. Σημειώνεται ότι οι ερωτηθέντες ήταν εργαζόμενοι σε ποσοστό 39,5%, άνεργοι σε ποσοστό 29,8% και συνταξιούχοι σε ποσοστό 26,5%. Η έρευνα διεξήχθη στο πλαίσιο του προγράμματος «Αλληλεγγύη και κοινωνικός αποκλεισμός στην Ελλάδα», που χρηματοδοτείται από το «EEA Grants».

Το 48,5% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι αντιμετώπισε δυσκολίες κατά την τελευταία πενταετία στην αποπληρωμή οφειλών σχετικών με δάνεια και κάρτες, φόρους, ενοίκια και κοινόχρηστα, δίδακτρα σχολείων και φροντιστηρίων. Επίσης, μια μερίδα των ερωτηθέντων (17%) στερείται σταθερής τηλεφωνικής σύνδεσης, το 23,2% δεν έχει ηλεκτρονικό υπολογιστή και το 27,7% ούτε πρόσβαση στο διαδίκτυο.

Ένα σημαντικό ποσοστό (29,2%) δήλωσε ότι δεν καλύπτονται οι ανάγκες του σε θέρμανση/ψύξη, μαγείρεμα, ζεστό νερό, ψυγείο και ηλεκτρισμό, κυρίως για οικονομικούς λόγους. Το 17% είπε ότι διακόπηκε η ηλεκτροδότηση ή υδροδότηση της οικίας του, λόγω ανεξόφλητων λογαριασμών.

Την ίδια ώρα, η διείσδυση των κοινωνικών πολιτικών αντιμετώπισης της κρίσης φαίνεται να είναι πολύ χαμηλή, όπως και αυτή των εναλλακτικών δικτύων αλληλεγγύης. Το 78,87% των ερωτηθέντων δεν έχουν απευθυνθεί ποτέ σε χώρο κοινωνικής παροχής. Οι υπόλοιποι απευθύνθηκαν σε καθημερινή ή τακτική βάση ή μηνιαίως σε συσσίτια εκκλησίας, κοινωνικά παντοπωλεία, κοινωνικά ιατρεία, τους Γιατρούς του Κόσμου και σε κοινωνικά φαρμακεία. Επίσης, το 63,4% των πολιτών ανέφερε ότι στη γειτονιά του αναπτύχθηκαν πρωτοβουλίες αλληλεγγύης (ανταλλαγή αγαθών, παροχή ειδών πρώτης ανάγκης από γείτονες, κλπ), που, σύμφωνα με τη γνώμη των περισσοτέρων, ήταν αποτελεσματικές.

Ένα σημαντικό ποσοστό των ερωτηθέντων (27,8%) δεν ήταν ενήμερο σχετικά με τη δυνατότητα ένταξης στα εκπτωτικά τιμολόγια της ΔΕΗ.

Η οικονομική ανασφάλεια δεν είναι, όμως, η μόνη έγνοια των κατοίκων της Αττικής. Το αστικό περιβάλλον και οι υποδομές του θεωρούν ότι αποτελούν κυρίαρχο ζήτημα υποβάθμισης στις γειτονιές της Αθήνας και του δυτικού Λεκανοπεδίου. Περισσότεροι από τους μισούς απάντησαν ότι έχουν πρόβλημα με την καθαριότητα και συντήρηση των κοινόχρηστων χώρων, τα εγκαταλειμμένα κτίρια και την επάρκεια των ελεύθερων δημόσιων χώρων. Στα προβλήματα της περιοχής τους συγκαταλέγουν την παρουσία Ρομά, μεταναστών και αστέγων (23,1%) και τα προβλήματα υποδομών (18,9%), όπως κατεστραμμένα πεζοδρόμια, πλημμελής συντήρηση του οδοστρώματος και λακκούβες στους δρόμους.

Εξάλλου, ερωτώμενοι για το πόσο ευχαριστημένοι είναι από τις συνθήκες διαβίωσης στην περιοχή τους, οι πολίτες δήλωσαν σε ποσοστό 72,8% ότι είναι λίγο ή καθόλου ευχαριστημένοι.

Σε ερώτηση για τα προβλήματα που θεωρούν ότι έχουν επιδεινωθεί, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης κατά την τελευταία πενταετία, οι πολίτες ιεραρχούν την παρουσία μεταναστών (17,7%), το ζήτημα της επάρκειας και της καθαριότητας των κοινόχρηστων χώρων (16,3%) και η παρουσία των αστέγων (14,7%). Ακολουθούν οι υποδομές (8,3%) και τα κλειστά μαγαζιά και εγκαταλειμμένα κτίρια (6,7%).

Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης των ευρημάτων της έρευνας σε σημερινή ημερίδα, ο γενικός Γραμματέας Πρόνοιας του υπουργείου Εργασίας Δημήτρης Καρέλλας αναφέρθηκε στο «Πρόγραμμα Αντιμετώπισης της Ανθρωπιστικής Κρίσης», που αφορά σε επιδότηση ενοικίου, παροχή ρεύματος και κάρτα σίτισης. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε, έγιναν 300.000 αιτήσεις νοικοκυριών, που αντιστοιχούν σε 621.000 ανθρώπους. Από αυτούς, τα 236.000 νοικοκυριά έπρεπε να πάρουν τουλάχιστον μία από τις τρεις παροχές. Τελικώς, τις παροχές πήραν 176.000 νοικοκυριά, δηλαδή περίπου 404.000 άτομα. «Δηλαδή είχαμε 50.000 νοικοκυριά έξω από αυτό το δίχτυ προστασίας, εξαιτίας της οικονομικής δυσπραγίας» υπογράμμισε ο κ. Καρέλλας και πρόσθεσε: «Πρέπει να πάμε ακόμα πιο βαθιά στη στόχευση των πραγματικών αναγκών. Αυτό που προσπαθούμε μέσω του νέου ΕΣΠΑ είναι να στήσουμε κάποια κέντρα κοινότητας σε συνεργασία με τους δήμους και τις Περιφέρειες, δομές που μαζί με τις κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων θα μπορούν να δίνουν την κατάλληλη αντιμετώπιση των προβλημάτων των πολιτών».

Η γενική γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ Ειρήνη Κλαμπατσέα υπογράμμισε ότι το ΥΠΕΚΑ «στην παρούσα φάση έχει ως προτεραιότητα τα θέματα που θα μπορούσαν να προωθηθούν στη βάση του χωρικού αποτυπώματος της ανθρωπιστικής κρίσης, ώστε να είμαστε, όσο το δυνατόν, πιο αποτελεσματικοί και καίριοι».

Δραματικές ήταν οι περιγραφές των δημάρχων δυτικής Αττικής που συμμετείχαν στην ημερίδα. «Ζώντας αυτή την κρίση τα τελευταία χρόνια, είναι πολλές οι φορές που τρομάζεις με τα παραδείγματα που ακούς από τον κόσμο και στα οποία τις περισσότερες φορές δεν έχεις να δώσεις λύση», εξομολογήθηκε ο δήμαρχος Νίκαιας- Ρέντη, Γιώργος Ιωακειμίδης. «Για παράδειγμα, έρχεται και σου λέει μία καρκινοπαθής με παιδί επτά ετών ότι έχει έξι μήνες ζωής και δεν έχει σπίτι να μείνει και φαγητό να φάει. Και δεν μπορείς να δώσεις λύση ως Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αυτά που αντιμετωπίζουμε είναι συγκλονιστικά», συμπλήρωσε. Ο ίδιος εντόπισε μια κόπωση της αλληλεγγύης από τους απλούς πολίτες, οι οποίοι δεν παύουν, ωστόσο, να προσφέρουν από το υστέρημά τους.

Ο δήμαρχος Περάματος, Γιάννης Λαγουδάκης, υπογράμμισε ότι «η ύπαρξη του Περάματος συνδέεται άμεσα με τη ναυπηγοεπισκευαστική δραστηριότητα. Η κρίση εκεί έπληξε και την ύπαρξη της πόλης. Εναλλακτική λύση οικονομικής δραστηριότητας έπαψε κατ' ουσίαν να υπάρχει. Ο πολίτης του Περάματος γνωρίζει τι σημαίνει φτώχεια, ανεργία, κοινωνικός αποκλεισμός».

Η αντιπεριφερειάρχης Αττικής, Ερμίνα Κυπριανίδου, σημείωσε ότι «η αντιμετώπιση της οικονομικής, κοινωνικής και χωρικής κρίσης στην Αθήνα προϋποθέτει την πολύπλευρη κινητοποίηση μιας πλειάδας φορέων και δρώντων: Η πολυμορφία και συνθετότητα των προβλημάτων του κοινωνικού αποκλεισμού, αλλά και η εγγενής πολυπλοκότητα των σημερινών κοινωνιών, επιτάσσει τη διαμόρφωση πολυεπίπεδων πολιτικών».

Συνεργασίες, συντονισμός και ολιστική προσέγγιση των προβλημάτων, θα δώσουν τη λύση, επισήμανε από την πλευρά του ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης.

«Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, παρά τις δυσλειτουργίες ή τις ανεπάρκειες αυτά τα χρόνια της κρίσης, αποτέλεσε κρίσιμο μοχλό διατήρησης της κοινωνικής συνοχής, μοιραία υστερώντας σε άλλους τομείς, λόγω έλλειψης υλικών πόρων ή προσωπικού, αλλά διατηρώντας τη φύση του δημάρχου που ο πολίτης τον πιάνει στο δρόμο και αισθάνεται άνετα να επικοινωνήσει μαζί του ή να διαμαρτυρηθεί», εξήγησε ο αναπληρωτής Συνήγορος του Πολίτη Βασίλης Καρύδης.

Η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Χαρά Καφαντάρη, έκανε λόγο για μια «προσπάθεια αναδιάρθρωσης της δημόσιας διοίκησης προς όφελος του πολίτη, οπότε και η συνεισφορά του Συνηγόρου του Πολίτη είναι σημαντική με προτάσεις».

Το πρόγραμμα Κοινωνικής Πολιτικής του Δήμου Αθηναίων

Το σχεδιαζόμενο πρόγραμμα Κοινωνικής Πολιτικής 2015-2019 παρουσίασε η αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων Μαρία Στρατηγάκη. Όπως παραδέχθηκε, η χρηματοδότηση των δράσεων εκκρεμεί, αλλά δήλωσε αισιόδοξη για την εύρεση των αναγκαίων πόρων.

Το πρόγραμμα κινείται σε τρεις θεματικές: Την ακραία φτώχεια, τις κοινωνικές διακρίσεις και την κοινωνική πρόνοια και υγεία.

Στο πλαίσιο του προγράμματος, η κ. Στρατηγάκη ανακοίνωσε τη δημιουργία δύο βάσεων δεδομένων, η μία με κοινωνικούς φορείς πληροφόρησης και παραπομπής σε όλο το λεκανοπέδιο και η δεύτερη για τους επωφελούμενους κοινωνικών υπηρεσιών, στοιχεία που σήμερα δεν είναι ενοποιημένα.

Στους καινοτόμους άξονες του προγράμματος συγκαταλέγονται:

- Το νέο πρόγραμμα ΤΕΒΑ για το 2016 όπου έχουν εγγραφεί 20.000 άτομα για παροχή επισιτιστικής βοήθειας και συνοδευτικών υπηρεσιών

- Η επέκταση του δικτύου Κοινωνικής Κατοικίας και η δημιουργία του δικτύου κατοικιών «Housing First» με στόχο την υποστήριξη αστέγων με επιβαρυμένη ψυχοπαθολογία

- Η σύνδεση της κοινωνικής αλληλεγγύης με την κοινωνική επιχειρηματικότητα, με στόχο τη δημιουργία Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (ΚΟΙΝΣΕΠ) από ωφελούμενους των κοινωνικών υπηρεσιών

- Η στέγαση 2.500 προσφύγων σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες

- Η βελτίωση των έργων υποδομών για την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία

- Η ευρύτερη συνεργασία με φορείς πρόληψης και αντιμετώπισης των εξαρτήσεων

- Η υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Χάρτας για την Ισότητα των Φύλων

- Η παροχή δράσεων ευαισθητοποίησης κατά των διακρίσεων λόγω ταυτότηας φύλου

- Η μετατροπή των δημοτικών ιατρείων σε πολυδύναμα κέντρα υποστήριξης, όπου η παροχή ιατρικών υπηρεσιών θα είναι μία μόνο από τις παροχές

- Η αναβάθμιση και επέκταση των Λεσχών Φιλίας για την Τρίτη Ηλικία

 (ΠΗΓΗ ΑΠΕ)