Συζήτηση και ψήφιση του Σχεδίου Νόμου για τη Σύμβαση της Λισαβόνας

Ξεκίνησε σήμερα, στις 10 το πρωί, στην Ολομέλεια της Βουλής, η συζήτηση   επί του Σχεδίου Νόμου Νόμου του υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού «Κύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την αναγνώριση των τίτλων σπουδών σχετικά με την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην ευρωπαϊκή περιφέρεια».

Μετά την ολοκλήρωση της  τοποθέτησης των Βουλευτών και του υπουργού Παιδείας Κυριάκου Πιερρακακη, επί των διατάξεων, θα ακολουθήσει η ψήφιση του Σχεδίου  Νόμου.

Ο Εισηγητής της Πλειοψηφίας εισηγήθηκε την ψήφιση του ανωτέρω σχεδίου νόμου, η Ειδική Αγορήτρια της Κ.Ο. «ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ», η Ειδική Αγορήτρια της Κ.Ο. «ΝΕΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ» και ο Ειδικός Αγορητής της Κ.Ο. «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ “ΝΙΚΗ”» το καταψήφισαν, ενώ η Εισηγήτρια της Μειοψηφίας, ο Ειδικός Αγορητής της Κ.Ο. «ΠΑΣΟΚ - ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ», η Ειδική Αγορήτρια της Κ.Ο. «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ – ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΒΕΛΟΠΟΥΛΟΣ», ο Ειδικός Αγορητής της Κ.Ο. «ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ» και ο Ειδικός Αγορητής της Κ.Ο. «ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ – ΖΩΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ» επιφυλάχθηκαν για την τελική τοποθέτησή τους κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου στη Βουλή

Υπ. Παιδείας: Τι σημαίνει η Σύμβαση της Λισαβόνας για την Ακαδημαϊκή Αναγνώριση

Ιστορία της Σύμβασης της Λισαβόνας για την Ακαδημαϊκή Αναγνώριση

Η Σύμβαση της Λισαβόνας για την Ακαδημαϊκή Αναγνώριση τέθηκε σε ισχύ το 1997 ως μια Σύμβαση των κρατών – μελών της γεωγραφικής «περιοχής» της Ευρώπης/Βόρειας Αμερικής της UNESCO. Ανάλογες συνθήκες έχουν τεθεί σε ισχύ για άλλες γεωγραφικές «περιοχές» της UNESCO, όπως Αφρική, Λατινική Αμερική/Καραϊβική, Ασία/Ειρηνικός, Αραβικές Χώρες. 

Ο βασικός σκοπός της Σύμβασης της Λισαβόνας για την Αναγνώριση είναι να διευκολύνει την κινητικότητα των πολιτών μεταξύ κρατών για συνέχιση των σπουδών τους μέσω της αναγνώρισης των ακαδημαϊκών προσόντων και της βελτίωσης παροχής πληροφόρησης για τα εκπαιδευτικά συστήματα των κρατών μελών. 
Στην πράξη πρόκειται για μια δυναμική Σύμβαση η οποία αναπτύχθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης (ΣτΕ) και την UNESCO για τον εξορθολογισμό του νομικού πλαισίου της αναγνώρισης προσόντων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Ποιοι την έχουν κυρώσει 

46 από τις 47 χώρες μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν κυρώσει τη Σύμβαση. Η προτελευταία χώρα του Συμβουλίου της Ευρώπης, το Μονακό, προσχώρησε στις 06.03.2023 και την έθεσε σε ισχύ την 01.05.2023. Σημειώνεται ότι το Μονακό δεν έχει πανεπιστήμιο. Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα του Συμβουλίου της Ευρώπης που δεν έχει κυρώσει τη σύμβαση. 
Επιπλέον, 13 χώρες που δεν είναι μέλη του Συμβουλίου, αλλά ανήκουν στη γεωγραφική περιοχή Ευρώπη/Βόρεια Αμερική της UNESCO, έχουν κυρώσει τη Σύμβαση ή προσχωρήσει σε αυτήν και την έχουν θέσει σε ισχύ (Αυστραλία, Καναδάς, Νέα Ζηλανδία, Βατικανό, Ισραήλ, Λευκορωσία, Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Τουρκμεκιστάν) ενώ μία (ΗΠΑ) την έχει υπογράψει αλλά δεν την έχει κυρώσει.

Τι προβλέπει αναλυτικά η σύμβαση

Αποτελεί το θεσμικό πλαίσιο για την αναγνώριση ακαδημαϊκών προσόντων στην Ευρωπαϊκή περιοχή της UNESCO. Ο πλήρης τίτλος της είναι «Σύμβαση για την Αναγνώριση των Προσόντων σχετικών με την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση στην Ευρωπαϊκή Περιοχή», αλλά είναι περισσότερο γνωστή ως «Σύμβαση της Λισαβόνας για την Αναγνώριση». 

Σκοπός της Σύμβασης είναι να διασφαλίσει ότι οι κάτοχοι ακαδημαϊκών προσόντων από ένα κράτος μέλος έχουν το δικαίωμα της αναγνώρισης αυτών των προσόντων σε άλλο κράτος μέλος. Με άλλα λόγια, να διευκολύνει την κινητικότητα των νέων ανθρώπων μεταξύ κρατών για τις ακαδημαϊκές σπουδές τους, μεριμνώντας να καταστήσει τα πρότυπα των ακαδημαϊκών τίτλων και της διασφάλισης ποιότητας πιο συγκρίσιμα και πιο συμβατά σε όλον τον Ευρωπαϊκό χώρο (όπως ακριβώς κάνει και η διαδικασία της Μπολόνια). 

Βασικές πρόνοιες της Σύμβασης της Λισαβόνας για την Αναγνώριση είναι: 

- Οι κάτοχοι ακαδημαϊκών προσόντων που αποκτήθηκαν σε ένα κράτος μέλος θα έχουν επαρκή πρόσβαση για την αξιολόγηση αυτών των προσόντων σε κάθε άλλο κράτος μέλος. 
- Για τον σκοπό αυτό δεν θα υπάρχει καμία διάκριση των ενδιαφερομένων με βάση το φύλο, τη φυλή, το χρώμα, την αναπηρία, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πολιτικές απόψεις, την εθνική, εθνοτική ή κοινωνική προέλευση. 
- Η ευθύνη της απόδειξης ότι ένας ενδιαφερόμενος δεν πληροί τις σχετικές προϋποθέσεις βαρύνει το μέρος που δέχεται την αίτηση προς αξιολόγηση. 
- Κάθε χώρα θα αναγνωρίζει προσόντα, είτε πρόκειται για πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, είτε για περιόδους σπουδών, είτε για συνέχιση σπουδών προς απόκτηση μεταπτυχιακού ή διδακτορικού τίτλου, ως αντίστοιχα των προσόντων στο δικό της εκπαιδευτικό σύστημα, εκτός αν μπορεί να αποδείξει ότι υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές ανάμεσα στα δικά της προσόντα και στα προσόντα όσων αιτούνται αναγνώρισης. 
- Η αναγνώριση προσόντων ανώτατης εκπαίδευσης που έχουν αποκτηθεί σε ένα κράτος μέλος θα έχει μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες συνέπειες: 

•    Πρόσβαση σε περαιτέρω σπουδές ανώτατης εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένων των διδακτορικών σπουδών, με τις ίδιες απαιτήσεις που ισχύουν για υποψήφιους του κράτους μέλους στην οποία ζητείται η αναγνώριση. 
•    Χρήση ακαδημαϊκών τίτλων που υπόκεινται σε νόμους και κανόνες του κράτους μέλους στην οποία ζητείται η αναγνώριση. 
•    Διευκόλυνση στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας.

Τι έχει ήδη νομοθετηθεί 

Με τον ιδρυτικό νόμο του ΔΟΑΤΑΠ - Ν. 3328/2005 και τον Ν. 4957/2022, η Ελλάδα ενσωμάτωσε στην εσωτερική έννομη τάξη μεγάλος μέρος των προβλέψεων που αφορούν στη Σύμβαση της Λισαβόνας. 

Ο τελευταίος νόμος 5094/2024 για την τριτοβάθμια εκπαίδευση προσφέρει ένα πλήρες και συμπαγές πλαίσιο για την περαιτέρω διεθνοποίηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα μας ρυθμίζοντας σειρά θεμάτων που την κρατούσαν στην απομόνωση. Στην κατεύθυνση της Σύμβασης της Λισαβόνας είναι και η ρύθμιση για την αναγνώριση περιόδων σπουδών για αλλοδαπούς φοιτητές, προκειμένου να καταστεί εφικτή η συνέχιση της φοίτησής τους σε ξενόγλωσσα προγράμματα σπουδών στη χώρα μας. 

Η κύρωση της Σύμβασης της Λισαβόνας αποτελεί ένα ακόμα βήμα προκειμένου η Ελλάδα να καταστεί κέντρο εξωστρέφειας και κινητικότητας της γνώσης. Με βάση τον Ν. 5094/2024 και τη Σύμβαση της Λισαβόνας, τόσο τα δημόσια πανεπιστήμια όσο και τα μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων θα αποτελέσουν χώρους συνέχισης σπουδών για φοιτητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Ποια η σκοπιμότητα της κύρωσης

Η Σύμβαση της Λισαβόνας για την Αναγνώριση μπορούσε και έπρεπε να έχει κυρωθεί από την Ελλάδα εδώ και πολλά χρόνια. Το αποτέλεσμα της καθυστέρησης είναι η εξαίρεση της χώρας σε ένα από τα σημαντικότερα πεδία που απασχολούν τον πλανήτη, όπως είναι η ακαδημαϊκή κινητικότητα. Επί 25 χρόνια η Ελλάδα είχε την ιδιότητα του «Παρατηρητή» στις διεθνείς συναντήσεις και φόρα των χωρών της Σύμβασης της Λισαβόνας. Αυτό την τοποθετούσε σε μειονεκτική θέση σε θέματα ακαδημαϊκής κινητικότητας.

Από αυτήν την καθυστέρηση η Ελλάδα έχασε πολιτικό και διπλωματικό κεφάλαιο, το οποίο τώρα ανακτά και αυξάνει. Σήμερα, στην 31η σύνοδο των οργανισμών ακαδημαϊκής αναγνώρισης των χωρών της Λισαβόνας, στη Νάπολη, η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στα συμπεράσματα, ανέφερε ως σημαντικότερο νέο της συνόδου την προσχώρηση της Ελλάδας. Πρόσθεσε, δε, ότι τώρα ανοίγει ο δρόμος να κυρώσει τη Σύμβαση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως διεθνής οντότητα.

Οφέλη για την Ελλάδα από την προσχώρηση και επικύρωση της Σύμβασης

Καθώς ο βασικός σκοπός της Σύμβασης της Λισαβόνας για την Αναγνώριση είναι να διευκολύνει την κινητικότητα των πολιτών μεταξύ κρατών για συνέχιση των σπουδών τους μέσω της αναγνώρισης των ακαδημαϊκών προσόντων και της βελτίωσης παροχής πληροφόρησης για τα εκπαιδευτικά συστήματα, επικεντρωνόμαστε στα οφέλη που αυτή αποφέρει και στην Ελλάδα.

Το βασικότερο ίσως όφελος είναι ότι η Ελλάδα (δηλαδή, οι απόφοιτοι των Ελληνικών ΑΕΙ που θέλουν να συνεχίσουν σπουδές σε οποιαδήποτε χώρα της Σύμβασης της Λισαβόνας) θα μπορέσει να συμμετάσχει στη διαδικασία της «αυτόματης αναγνώρισης» που προωθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τη σύσταση (recommendation) που εγκρίθηκε τον Νοέμβριο του 2018.

Επιπλέον οφέλη από την κύρωση της Σύμβασης είναι η:

•    προώθηση του δικαιώματος στην εκπαίδευση και, ιδιαίτερα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση η οποία αποτελεί ένα εξαιρετικά πλούσιο πολιτιστικό και επιστημονικό αγαθό τόσο για τα άτομα όσο και για την κοινωνία
•    αυξημένη παραγωγή και διακίνηση γνώσης 
•    η βελτίωση της θέσης της Ελλάδα ανάμεσα στους κύριους προορισμούς για τους διεθνώς μετακινούμενους φοιτητές με πολιτικά, οικονομικά και πολιτιστικά οφέλη
•    περαιτέρω διεθνοποίηση των πανεπιστημίων μας 
•    αποκατάσταση/αύξηση του διεθνούς κύρους της χώρας 
•    επέκταση της διεθνούς συνεργασίας σε ευρύ φάσμα θεμάτων σχετικών με την ενδυνάμωση της ακαδημαϊκής και επαγγελματικής κινητικότητας 
•    προώθηση της ειρήνης, της αμοιβαίας κατανόησης και της ανεκτικότητας, και δημιουργία αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των λαών και των εθνών