Μουσειο…λόγος «Η δύναμη των Μουσείων»

Γράφει η Ηλιάνα Ζιώγα, Μουσειολόγος - Σύμβουλος Διαχείρισης - Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Με μεγάλη χαρά πληροφορηθήκαμε ότι το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM) ανακοίνωσε τον φετινό εορτασμό για τις 18 Μαΐου 2022 καθώς και τις θεματικές ενότητες τις οποίες προτίθεται να αναπτύξει. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Διεθνής Ημέρα Μουσείων καθιερώθηκε το 1977 από το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM), με στόχο την έτι περαιτέρω ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τον ρόλο των μουσείων στην ανάπτυξη της κοινωνίας και την ανάπτυξη μίας σταθεράς δυναμικής. Το 2021, ο εορτασμός ενίσχυσε την ανάπτυξη ψηφιακών δραστηριοτήτων σε όλο τον κόσμο, φτάνοντας τους 89 εκατομμύρια χρήστες στο διαδίκτυο μέσω social media, άρθρων, αναρτήσεων σε ιστότοπους κά.
Ο φετινός εορτασμός, σύμφωνα με την ανακοίνωση του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων, έχει ως θέμα τα μουσεία που έχουν τη δύναμη να μεταμορφώσουν τον κόσμο γύρω μας. Ως χώροι ανακάλυψης, αφενός, μας διδάσκουν το παρελθόν μας και, αφετέρου, διανοίγουν τις προοπτικές για νέες ιδέες, δύο βασικά βήματα τα οποία είναι αναγκαία για την οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος. Την Παγκόσμια Ημέρα Μουσείων 2022, που θα πραγματοποιηθεί στις 18 Μαΐου, θα ερευνηθούν οι δυνατότητες των μουσείων, οι οποίες μπορούν να επιφέρουν θετικές αλλαγές στις κοινότητές τους μέσα από τρεις παραμέτρους:
Τη δύναμη της βιωσιμότητας: Τα μουσεία είναι στρατηγικοί εταίροι στην υλοποίηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Ως βασικοί παράγοντες στις τοπικές τους κοινότητες, συνεισφέρουν σε ένα ευρύ φάσμα στόχων, που περιλαμβάνουν την ενίσχυση βραχυπρόθεσμα και της κοινωνικής οικονομίας και τη διάδοση επιστημονικής γνώσης σχετικά με τις περιβαλλοντικές προκλήσεις.
Τη δύναμη της καινοτομίας στην ψηφιοποίηση και την προσβασιμότητα: Τα μουσεία έχουν γίνει καινοτόμοι χώροι για το κοινό, όπου μπορούν να αναπτυχθούν νέες τεχνολογίες και να εφαρμοστούν στην καθημερινή ζωή. Η ψηφιακή καινοτομία μπορεί να κάνει τα μουσεία πιο προσιτά και ελκυστικά, βοηθώντας το κοινό να κατανοήσει πολύπλοκες και διαφοροποιημένες έννοιες.
Τη δύναμη της κοινωνικής συνοχής μέσω της εκπαίδευσης: Μέσα από τις συλλογές και τα προγράμματά τους, τα μουσεία δημιουργούν έναν κοινωνικό μηχανισμό που είναι απαραίτητος για την κοινωνική συνοχή. Υποστηρίζοντας τις δημοκρατικές αξίες και παρέχοντας ευκαιρίες δια βίου μάθησης σε όλους, συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας ενημερωμένης και αφοσιωμένης κοινωνίας των πολιτών.
Η Δύναμη των Μουσείων θα είναι επίσης το θέμα του επόμενου συνεδρίου του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων στην Πράγα τον φετινό Αύγουστο, μία από τις σημαντικότερες παγκόσμιες εκδηλώσεις αφιερωμένες στα μουσεία και τους επαγγελματίες του. Ξεκίνησε το 1948, με μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων από όλες τις ηπείρους που διαρκώς αυξάνεται, και συγκεντρώνεται για να συζητήσει και να μοιραστεί ιδέες και προτάσεις σχετικά με τα επίκαιρα ζητήματα που αντιμετωπίζουν τα μουσεία. Για πρώτη φορά στην ιστορία του ICOM, το ICOM Prague 2022 θα προβάλλεται διαδικτυακά, παρέχοντας σε συμμετέχοντες από όλο τον κόσμο πλήρη απομακρυσμένη πρόσβαση στο επιστημονικό πρόγραμμα του ICOM Prague 2022. Επαγγελματίες μουσείων από όλο τον κόσμο θα προβάλουν επίκαιρα θέματα και θα καθορίσουν τις πρακτικές που θα ακολουθήσουν τα μουσεία για τα επόμενα τρία τουλάχιστον χρόνια. Κύριοι στόχοι του συνεδρίου είναι η δύναμη, η θέση και η ικανότητα των μουσείων στην οικοδόμηση μιας ελεύθερης και δημοκρατικής κοινωνίας, οι αντιδράσεις των μουσείων στις προκλήσεις και στις ανάγκες του 21ου αιώνα και η ικανότητα αντιμετώπισης των επιπτώσεων της πανδημίας του COVID-19, τόσο σε κοινωνικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο.
Τα αποτελέσματα της έρευνας για τον νέο ορισμό του «μουσείου» θα παρουσιαστούν στο ICOM Πράγας 2022. O ορισμός του μουσείου που πρόκειται να αντικατασταθεί είχε οριστεί από την ICOM το 2007 και αναφέρει «Το μουσείο είναι ένα μη-κερδοσκοπικό ίδρυμα, στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξής της, ανοιχτό στο κοινό, που αποκτά, συντηρεί, μελετά, εκθέτει και μεταδίδει την υλική και άυλη κληρονομιά της ανθρωπότητας και το περιβάλλον της με σκοπό τη μελέτη, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία». Σύμφωνα με τους επαγγελματίες μουσείων από το 2007 μέχρι σήμερα υπάρχουν πολλές αλλαγές στον τομέα του πολιτισμού και στην νέα διατύπωση του ορισμού θα πρέπει να συμπεριληφθούν οι τέχνες, οι κοινωνίες, οι επιστήμες. Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM) το 2018, κατανοώντας την ανάγκη επαναπροσδιορισμού της έννοιας μουσείου ως χώρου που οφείλει να προσφέρει πολλαπλές εμπειρίες και να αναθεωρήσει τις αρχές, τις πολιτικές και τις πρακτικές του, προχώρησε στην επεξεργασία και στην διατύπωση ενός νέου ορισμού για τα μουσεία. Στο πλαίσιο αυτό διοργάνωσε, μέσω των εθνικών και των διεθνών επιτροπών του, συζητήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο με στόχο να υιοθετηθεί ένας νέος ορισμός του μουσείου. Στόχος του ICOM σε διεθνές επίπεδο, καθώς και των εθνικών ή περιφερειακών ενώσεων μουσείων, ήταν μέσω των συναντήσεων μεταξύ επαγγελματιών να αναπτυχθούν οι κατάλληλες προδιαγραφές και να βελτιώσουν την ποιότητα του στοχασμού και των υπηρεσιών που ο κόσμος του μουσείου παρέχει στην κοινωνία.                                                                                                   
Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων προσκαλεί τα μουσεία και τους επαγγελματίες μουσείων σε όλο τον κόσμο να συμμετάσχουν στις δράσεις του και να «απελευθερώσουν τη δύναμη των μουσείων»!