Παιδιά & γλυκίσματα: Αλήθειες & Μύθοι

 Το αφιέρωμα γράφει η Κλινική Διαιτολόγος MSc. Βαλεντίνη Ρίζου. 

 Τα γλυκά της εορταστικής περιόδου είναι αμέτρητα: ζαχαρωτά, γλειφιτζούρια, “καμινάδες” με σοκολάτα, σοκολατάκια, τρουφάκια, μελομακάρονα, δίπλες, κουραμπιέδες και είναι πολύ θελκτικά ακόμη και στους μεγαλύτερους. Έχουν μοναδική μυρωδιά, έντονα χρώματα και πλούσια διακόσμηση. Παράλληλα τα οπτικά ερεθίσματα με γλυκά είναι πολυάριθμα αφού βρίσκονται παντού! Σε σειρές - διαφημίσεις στην τηλεόραση, σε δώρα, σε επισκέψεις σε φίλους.

 Στην εορταστική περίοδο παρατηρείται αλλαγή της καθημερινότητας των παιδιών και η αποχή από το σχολείο και τις δραστηριότητες (π.χ. κολύμβηση, ποδόσφαιρο, βόλεϊ) αδιαμφισβήτητα αλληλεπιδρά με τις διατροφικές συνήθειες και τις συνήθειες ύπνου. Επίσης είναι ενδιαφέρον να τονιστεί πως τα παιδιά στα πρώτα στάδια ανάπτυξης “μιμούνται” συμπεριφορές των ατόμων που τα φροντίζουν οπότε η διατροφική συμπεριφορά των γονιών αναφορικά με τα γλυκά είναι καθοριστική στον τρόπο που μαθαίνουν να τα διαχειρίζονται. 

 Σε αυτό το ηλικιακό στάδιο, διαμορφώνονται οι βάσεις για μία θρεπτική διατροφή. Το διατροφικό πλάνο των παιδιών είναι πιο αποτελεσματικό και ισορροπημένο όταν περιέχει γεύσεις που απολαμβάνουν τα παιδιά, χωρίς υπερβολικές ποσότητες αλλά και χωρίς έντονους περιορισμούς “δαιμονοποιώντας” κατηγορίες τροφίμων όπως τα γλυκά. Συνεπώς στόχος μας είναι να βρεθεί η κατάλληλη ποσότητα και συχνότητα με την οποία κάθε παιδί μπορεί να απολαύσει γευστικά γλυκά κατά την διάρκεια των γιορτών χωρίς να επηρεαστούν αρνητικά και μακροπρόθεσμα: α) ο ρυθμός ανάπτυξης του παιδιού και β) σημαντικοί παράγοντες υγείας. Τέλος, απαιτείται ιδιαίτερη διαχείριση ώστε να περιοριστούν οι πιθανότητες διαμόρφωσης υπόβαθρου που ενισχύει την εμφάνιση διατροφικών διαταραχών.

 Αλήθειες για τα γλυκίσματα…

• είναι λιγότερο θρεπτικά: είναι υψηλά σε ζάχαρη, βούτυρο, χαμηλά σε πρωτεΐνες και φυτικές ίνες
• είναι ενεργειακά πυκνά αποδίδοντας πολλές θερμίδες σε μικρή ποσότητα 
• συσχετίζονται με σημαντικούς παράγοντες υγείας (τερηδόνα, απότομες αυξομειώσεις επιπέδων σακχάρου, έκκριση ινσουλίνης, υψηλή κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών) που εμπλέκονται στην πολύ-παραγοντική αιτιολογία νοσημάτων

 Μύθοι για τα γλυκίσματα…

• “Από τα πολλά γλυκά το παιδί θα εμφανίσει διαβήτη.” Ο διαβήτης είναι σύνθετο χρόνιο νόσημα και αφορά την διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων, των πρωτεϊνών και των λιπαρών. Η διατροφή πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά και υδατάνθρακες είναι ένας από τους παράγοντες κινδύνου ενώ υπάρχουν πολλοί ακόμη όπως: οικογενειακό ιστορικό, ηλικία, διαταραγμένη ανοχή γλυκόζης, καθιστικός τρόπος ζωής, ινσουλινο-αντίσταση / ΣΠΩ, παχυσαρκία κεντρικού τύπου, εθνικότητα. Συνεπώς δεν είναι αυτονόητο πως το παιδί που καταναλώνει αρκετά γλυκά θα εμφανίσει διαβήτη.
• “Μετά από τόσα γλυκά δεν πεινάει για βραδινό.”  Τα γλυκά αποδίδουν αρκετές θερμίδες αλλά δεν προσφέρουν υψηλό αίσθημα κορεσμού με αποτέλεσμα τα παιδιά να χρειάζονται ένα θρεπτικό προ ύπνου σνακ όπως τοστ με τυρί και ντοματίνια ή ανοιχτό sandwich με αυγό και τριμμένο καρότο.
• “Αν κάποιο γλυκό δεν έχει ζάχαρη αλλά περιέχει σιρόπι σφενδάμου/αγαύης, ζάχαρη καρύδας, καστανή ζάχαρη, φρουκτόζη είναι υγιεινό.” Το γεγονός πως ένα γλυκό δεν περιέχει ζάχαρη δεν συνεπάγεται πως είναι υγιεινό. Γλυκαντικές ύλες όπως το σιρόπι σφενδάμου/αγαύης, η ζάχαρη καρύδας, η καστανή ζάχαρη, η φρουκτόζη έχουν παρόμοια επίδραση στα επίπεδα σακχάρου και αποδίδουν παρόμοιες θερμίδες με τη ζάχαρη.

 4 + 1 βήματα για… εναρμόνιση των γλυκισμάτων με την θρεπτική διατροφή

 1. Προτιμήστε τα σπιτικά γλυκίσματα και σαν δημιουργική απασχόληση μπορείτε να φτιάξετε μαζί με τα παιδιά: μελομακάρονα, κουραμπιέδες, gingerbread cookies, τρουφάκια

2. Δοκιμάστε να κάνετε θρεπτικές αντικαταστάσεις υλικών:

• αντί για λευκό αλεύρι χρησιμοποιήστε αλεσμένες νιφάδες βρόμης ή αλεύρι ολικής
• αντί για ζάχαρη χρησιμοποιήστε χουρμάδες, σταφίδες, δαμάσκηνα 
• αντί για βούτυρο χρησιμοποιήστε ελαιόλαδο, βούτυρο ξηρών καρπών, τυρί κρέμα light (ανάλογα την συνταγή)
• αντί για κρέμα γάλακτος χρησιμοποιήστε φρέσκο γάλα 1,5%

3. Περιορίστε την επιβράβευση των παιδιών με την προσφορά γλυκών και δοκιμάστε να απολαύσετε κάποια κοινή δραστηριότητα π.χ. cinema 

 4. Θέστε στόχους για την συχνότητα-ποσότητα των γλυκών που θα καταναλώνουν τα παιδιά   εφαρμόζοντας την ιδέα του “κουμπαρά”. Σύμφωνα με την ιδέα όλο τον μήνα του Δεκεμβρίου συλλέγετε τα τυλιγμένα γλυκά που προσφέρουν στο παιδί σε ένα κουτί-κουμπαρά και συμφωνείτε πως 1-2 φορές/εβδομάδα θα ανοίγει τον “κουμπαρά” για να απολαμβάνει 1 γλυκό της επιλογής του. 

 5. Παράλληλα θα είναι ωφέλιμο τις ημέρες με οικογενειακά τραπέζια να έχετε συζητήσει εγκαίρως με τα παιδιά πως θα υπάρχουν γλυκά μετά το φαγητό ώστε να περιορίσουν την κατανάλωσή τους τις προηγούμενες ώρες.

 Επίσης είναι σημαντική η δημιουργία προγράμματος δραστηριοτήτων (περπάτημα, ποδήλατο, ice-skating, σκι) για τις διακοπές ώστε τα παιδιά να διασκεδάζουν και να απολαμβάνουν τις Χριστουγεννιάτικες στιγμές και με άλλους τρόπους εκτός από του φαγητού! Συνεπώς, εστιάζουμε στην συνολική ποιότητα και ποσότητα των τροφίμων καθ’ όλη την εορταστική περίοδο, στην διατήρηση ήπιας σωματικής δραστηριότητας και στην απόλαυση γλυκισμάτων μαζί με τα παιδιά χωρίς ενοχές. Θυμηθείτε πως ακόμη και στην πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής τα γλυκά υπάρχουν σε μικρό βαθμό!

 Συμβουλή: Δοκιμάστε να εξηγήσετε στα παιδιά σας με απλό τρόπο το αίσθημα κορεσμού χρησιμοποιώντας το παράδειγμα με το μπαλόνι. Το μπαλόνι (άρα και η κοιλίτσα μας) όταν φουσκώνει πάρα πολύ κινδυνεύει να σπάσει (άρα και η κοιλίτσα να πονάει από το πολύ φαγητό), οπότε προσπαθούμε να τρώμε την κατάλληλη ποσότητα ώστε να “μην σπάσει το μπαλόνι”!

Βαλεντίνη Ρίζου

Κλινική Διαιτολόγος MSc.

Απόφοιτη Χαροκοπείου Πανεπιστημίου

Instagram: @nutricare4health

Tik-Tok: Valentini Rizou Dietitian