Στο ΣτΕ οι Δήμοι για το τέλος ταφής

• Η προσφυγή που έχει κατατεθεί από πλευράς της Ένωσης «για λογαριασμό Δήμων όλης της χώρας», εκδικάζεται στις 8 Οκτωβρίου 2024 

8 Οκτωβρίου 2024 εκδικάζεται στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) η προσφυγή της ΚΕΔΕ κατά της επιβολής του τέλους ταφής. Πλήθος Δήμων και Δημοτικών Συμβουλίων έχει ανταποκριθεί σε σχετικό κάλεσμα της ΚΕΔΕ, και η προσφυγή εχει κατατεθεί από πλευράς της Ένωσης «για λογαριασμό Δήμων όλης της χώρας». 

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος της ΚΕΔΕ, Γ. Παπαναστασίου, προτείνει να υπάρξει ενόψει του δικαστηρίου η μεγαλύτερη δυνατή συσπείρωση - εκπροσώπηση των Δήμων, ώστε να αναπτυχθεί και η απαιτούμενη δυναμική της Αυτοδιοίκησης απέναντι στο επιβαλλόμενο τέλος, που θα συμπιέσει περαιτέρω τους προϋπολογισμούς των δημοτών, πέραν από αυτούς των Δήμων.

Η διοικητική πράξη που θα προσβληθεί θα είναι η απόφαση της κυβέρνησης που παρακρατεί 129 εκατ. ευρώ από τις επιχορηγήσεις των Δήμων προκειμένου το παραπάνω ποσό να «συμψηφιστεί» με χρεώσεις του τέλους ταφής την περασμένη διετία.

Με αυτές τις παρακρατήσεις, υποστηρίζουν οι Δήμαρχοι, η κυβέρνηση ουσιαστικά εξανεμίζει τις απαραίτητες πρόσθετες επιχορηγήσεις που είχε υποσχεθεί στους Δήμους.

Το «όχημα» για τον παραπάνω «συμψηφισμό» αποτέλεσε ακόμα μία αιφνιδιαστική τροπολογία που κατατέθηκε στη Βουλή.

Το τέλος ταφής είναι ένας φόρος που επιβάλλεται ανά τόνο απορριμμάτων που οδηγείται προς ταφή χωρίς να έχει περάσει προηγουμένως από διαδικασίες επεξεργασίας (π.χ. διαλογής, ανακύκλωσης).

Θεσπίστηκε το 2012 ως ένα «αντικίνητρο ταφής» και «κίνητρο ανακύκλωσης».

Η επιβολή του έπαιρνε συνεχώς παρατάσεις, χωρίς ωστόσο επισημαίνουν τα αυτοδιοικητικά στελέχη να ολοκληρωθούν υποδομές και έργα που θα ενίσχυαν πραγματικά την ανακύκλωση και θα μείωναν την ταφή απορριμμάτων.

Η επιβολή του τέλους ισχύει από 1/1/2022.

Λόγω πανδημίας και γενικότερων οικονομικών συνθηκών, η είσπραξή του ανεστάλη. Αλλά τώρα η κυβέρνηση επανέρχεται με μια «σκούπα» να εισπράξει τέλη διετίας (2022, 2023) από τις πρόσθετες επιχορηγήσεις που είχαν ανάγκη οι Δήμοι και να καλέσει τους δημότες να βάλουν πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη προκειμένου να αποπληρωθούν - μέσω των ανταποδοτικών τελών που καταβάλλουν στους Δήμους - οι υποχρεώσεις από το 2024 και εφεξής.

Η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει κλιμακωτή αύξηση του τέλους ταφής, που ξεκινά από τα 20 ευρώ/τόνο (για το 2022) και αναμένεται να φτάσει τα 55 ευρώ/τόνο (από 1/1/2027).

Ο προσδιορισμός της αφετηρίας του τέλους (20 ευρώ/τόνο) έχει καταγγελθεί ως αυθαίρετος από Δημάρχους.

Η δε συμπερίληψη του τέλους ταφής στις ρήτρες του Ταμείου Ανάκαμψης αποτελεί κυβερνητική πρωτοβουλία και όχι απαίτηση των ευρωπαϊκών θεσμών, όπως σημειώνουν οι αυτοδιοικητικοί.

Στο μεταξύ την επαναδιατύπωση των διατάξεων του νομοσχεδίου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας που αφορούν στη διαχείριση αποβλήτων και τις υποχρεωτικές συνενώσεις των ΦοΔΣΑ ζητά με απόφασή του το Διοικητικό Συμβούλιο της ΚΕΔΕ.

Ταυτόχρονα ζητά να ξεκινήσει διάλογος μεταξύ του ΥΠΕΝ, ΚΕΔΕ, Δήμων, ΠΕΔ και ΦοΔΣΑ, έχοντας ως βάση την προώθηση των εθελοντικών συνενώσεων εφόσον αυτό προκρίνουν οι ίδιοι οι δήμοι και οι ΦοΔΣΑ.

Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΚΕΔΕ κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου διαπίστωσε ότι οι προτεινόμενες διατάξεις δεν λύνουν ουσιαστικά θέματα που αφορούν στην ανακύκλωση.

Οι προωθούμενες αλλαγές για μία ακόμη φορά φαίνεται ότι δεν έχουν μελετηθεί, γίνονται απουσία των Δήμων και δεν καταγράφεται ίχνος αυτοκριτικής των κεντρικών υπηρεσιών για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί.

Το ΔΣ της ΚΕΔΕ υπογραμμίζει ότι είναι λάθος η εκτίμηση της κυβέρνησης ότι η υποχρεωτική συνένωση των ΦΟΔΣΑ δημιουργεί οικονομία κλίμακος, καθώς και ότι όλα αυτά πρέπει να αποδεικνύονται από μελέτες, να συνοδεύονται από επιχειρησιακό σχέδιο και πλάνο για τους φυσικούς και ανθρώπινους πόρους που απαιτούνται καθώς και για την προοπτική αυτών των σχεδιασμών.

Παράμετροι που απουσιάζουν από το εν λόγω νομοσχέδιο.

Επίσης διαπιστώνει ότι γίνεται προσπάθεια αφαίρεσης για μία ακόμη φορά των κρίσιμων αρμοδιοτήτων των Δήμων, όπως η αρμοδιότητα διαχείρισης των απορριμμάτων και μετάβασής τους σε κεντρικές υπηρεσίες, ενώ οι δήμοι καλούνται απλώς να πληρώνουν.

Συγκεκριμένα σε ότι αφορά τις διατάξεις για την υποχρεωτική συνένωση των ΦοΔΣΑ η ΚΕΔΕ διαπιστώνει τα εξής:

(α) απουσία εμπεριστατωμένης ενημέρωσης σχετικά με τις λεπτομέρειες του τρόπου λειτουργίας του νέου φορέα.

(β) εκκρεμότητες σε θέματα που δεν έχουν ξεκαθαριστεί έως σήμερα, όπως π.χ. το θέμα της τιμολογιακής πολιτικής των Δήμων του κάθε υπό συγχώνευση ΦοΔΣΑ που θα συμμετέχει στον νέο Φορέα.

(γ) fast track διαδικασίες διαβούλευσης που δεν επιτρέπουν την κατάλληλη προετοιμασία και υποβολή προτάσεων επί του νομοσχεδίου.

(δ) ανησυχία και οι φόβοι περί συσσώρευσης των απορριμμάτων σε Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων.

(ε) για την είσπραξη των εισφορών από τους δήμους υπέρ των ΦοΔΣΑ προβλέπεται παρακράτηση από τη ΔΕΗ ή τον εναλλακτικό πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας από τα έσοδα του ενιαίου ανταποδοτικού τέλους καθαριότητας και φωτισμού του οικείου Δήμου και απόδοση στον ΦοΔΣΑ.

Αν δε το οφειλόμενο ποσό του οικείου Δήμου υπερβαίνει τα αντίστοιχα έσοδα από το ενιαίο ανταποδοτικό τέλος καθαριότητας και φωτισμού, τότε παρακρατείται από τους ΚΑΠ του υπόχρεου Δήμου και αποδίδεται από στον ΦοΔΣΑ.

(στ) εκχωρείται η δυνατότητα αποκλειστικών αρμοδιοτήτων των δήμων στο ΥΠΕΝ, καθώς αυτό αναλαμβάνει, ως προϊστάμενη και αναθέτουσα αρχή για λογαριασμό των δήμων και με χρηματοδότηση από πόρους του τέλους ταφής (δηλαδή με πόρους των δήμων) δράσεις για την προμήθεια των μέσων για την υλοποίηση της χωριστής συλλογής και μεταφοράς ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων.

(ζ) αφαιρείται η αρμοδιότητα διαχείρισης των αποβλήτων από τους ΟΤΑ και ασκείται από τον Γενικό Γραμματέα Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του ΥΠΕΝ.

Ένα άλλο μεγάλο αγκάθι στις σχέσεις κεντρικής εξουσίας και Δήμων είναι οι διατάξεις για την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, θέμα που απασχόλησε και την τελευταία συνεδρίαση της ΠΕΔ Στερεάς στη Λιβαδειά.

Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις των Δημάρχων “η χωροθέτηση των έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και αποθήκευσης ενέργειας θα πρέπει να γίνεται με κανόνες και με σοβαρούς όρους, στοχεύοντας απόλυτα στην ισόρροπη ανάπτυξη και με σεβασμό στις υπόλοιπες οικονομικές δραστηριότητες”.

Όπως επισημαίνουν “Fast track διαδικασίες χωροθέτησης και αδειοδότησης σε λιμνοδεξαμενές, σε τεχνητές λίμνες και σε τεχνητά υδάτινα σώματα, ειδικά σε εποχές που η λειψυδρία είναι προ των πυλών και οι ανάγκες σε ύδρευση και άρδευση αγνοούνται πλήρως δεν μας βρίσκει σύμφωνους.

Σύμφωνους επίσης δεν μας βρίσκει η παντελής απουσία της συμμετοχής των Δήμων στην αδειοδότηση των συγκεκριμένων έργων. Οι Δήμοι και Τοπικές Κοινωνίες θα πρέπει να είναι συνδιαμορφωτές της νέας κατάστασης που αναμένεται να υπάρξει και ουσιαστικοί συνομιλητές”.

Οι Δήμαρχοι ζητούν να ανοίξει επιτέλους η συζήτηση περί των ανστιταθμιστικών οφελειών των Δήμων και των Τοπικών Κοινωνιών.

“Τα θεσμοθετημένα αντισταθμιστικά με συγκεκριμένα ποσοστά δεν ανταποκρίνονται σε αυτήν τη νέα κατάσταση της «άνθισης» των ΑΠΕ στη Χώρα.

Απαιτείται σοβαρός διάλογος και ουσιαστικά αντισταθμιστικά για τους Δήμους, τις Τοπικές Κοινωνίες και τα Νοικοκυριά.

Ακόμη και υπό το πρίσμα της αναλογικότητας, δεδομένου ότι υπάρχουν Δήμοι που έχουν επιφορτιστεί πλήρως την εγκατάσταση και λειτουργία έργων ΑΠΕ και αποθήκευσης στα διοικητικά τους όρια, με ότι αυτό συνεπάγεται σε μεταβολές στο τοπίο, σε παρεμβάσεις επί του φυσικού περιβάλλοντος, σε οχλήσεις σε τοπικές παραγωγικές δραστηριότητες, κ.λπ.”