Εθνική Αντίσταση: η αναβίωση του πνεύματος του 1821

Γράφει ο Δρ. Αριστομένης Ι. Συγγελάκης
Πανεπιστημιακός, Συγγραμματέας της Σ.Ε.
του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα.

«Όταν λέμε Εθνική Αντίσταση(…) δεν λογιάζουμε μόνον τους αντιστασιακούς, αυτούς που παίζαν τη ζωή τους κορώνα γράμματα, κάθε μέρα, τους πρωτοπόρους, τους τολμηρούς, τα παλληκάρια, τους μπροστάρηδες. (…) Δεν εννοούμε μόνο τους φυλακισμένους, τους ομήρους, τους εκτελεσμένους. Συμπεριλαμβάνουμε όλους όσους αντιστέκονταν, με οποιονδήποτε τρόπο στον κατακτητή. (…) Αντίσταση έκανε και ο μαχητής και εκείνος που δεν πίστευε σε όσα του κανοναρχούσε ο κατακτητής. Αντίσταση έκανε κι όποιος έδινε μια μπουκιά ψωμί στον πεινασμένο και μια κούπα νερό στον διψασμένο να ξεδιψάσει…». Μανώλης Γλέζος, «Εθνική Αντίσταση 1940-1945», εκδόσεις Στοχαστής, Αθήνα 2009.

Πριν 79 χρόνια, τη νύχτα της 25ης Νοεμβρίου 1942, η καρδιά της Ρούμελης πήρε φωτιά. Τα παλικάρια του Άρη και του Ζέρβα, επιχείρησαν, χωρίς φόβο, ένα εγχείρημα που δεν θα τολμούσαν ούτε πανίσχυροι στρατοί να διανοηθούν: την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Και στέφθηκαν με επιτυχία! Με μία μεθοδικά σχεδιασμένη επιχείρηση της Ενωμένης Εθνικής Αντίστασης, του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, με τη συμβολή Άγγλων κομάντος, ειδικών στις ανατινάξεις, ανατινάχθηκε η μείζονος στρατηγικής σημασίας και άριστα φυλασσόμενη γέφυρα και η Ελλάδα κόπηκε στη μέση, οδικώς και, κυρίως, σιδηροδρομικώς.
Ο Γοργοπόταμος αποτελεί μεγάλο ορόσημο, ίσως την κορυφαία πράξη της Ενωμένης Εθνικής Αντίστασης: πρώτον, διότι έπληξε καίρια τον Άξονα -  τόσο το γόητρό του όσο και την επιχειρησιακή

του δυνατότητα στη Βόρεια Αφρική, σε μια κρίσιμη καμπή του πολέμου και έστειλε σε όλο τον κόσμο ισχυρό μήνυμα ότι ο Άξονας δεν είναι αήττητος. Δεύτερον διότι έδειξε τι μπορεί να πετύχει ο ελληνισμός όταν υπάρχει ενότητα και ομοψυχία. Τρίτον διότι σηματοδότησε «το ξύπνημα της ένοπλης Αντίστασης». Με τον Γοργοπόταμο οι πάντες αφυπνίζονται και η υπόθεση της Αντίστασης λαμβάνει παλλαϊκό χαρακτήρα.

Η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης με το νόμο 1285/1982 της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου, απέδωσε δικαιοσύνη σε όσους πολέμησαν τον Άξονα κι έκλεισε οριστικά το κεφάλαιο του Εμφύλιου και του Εθνικού Διχασμού.

Τιμούμε αυτή τη μέρα την Εθνική Αντίσταση, την αυθόρμητη και την οργανωμένη, την ένοπλη και την άοπλη που πήρε καθολικές διαστάσεις, στον τόπο και τον χρόνο, ενώνοντας όλες τις τάξεις και τα στρώματα του ελληνικού λαού στον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας και τη συντριβή του φασισμού.

Τιμούμε τους μικρούς και τους μεγάλους ήρωες με την απαράμιλλη γενναιότητα και την ανυπότακτη ψυχή. Τον Μάθιο Πόταγα, τον αμούστακο μαθητή του Βαρβακείου, που δεν δίστασε να προτάξει τα στήθη του μπροστά στην επελαύνουσα τεθωρακισμένη μεραρχία «Αδόλφος Χίτλερ». Τον ηρωισμό και την αυτοθυσία των αδελφών Βερβελάκη, των μικρών παιδιών από το Κεφαλοβρύσι Βιάννου, που οι Γερμανοί βασάνισαν μέχρι θανάτου. Την Λέλα Καραγιάννη, την Μπουμπουλίνα της Εθνικής Αντίστασης και την 17χρονη ατρόμητη μαθήτρια Ηρώ Κωνσταντοπούλου, σύμβολα ηρωισμού και αυταπάρνησης. Τιμούμε τους ηρωικούς ανάπηρους του Αλβανικού Μετώπου, που οργανώθηκαν στην Αντίσταση και πρόσφεραν σπάνιες υπηρεσίες στην πατρίδα και το λαό, πέφτοντας θύματα της δολοφονικής μανίας των Γερμανών Ναζί και των θλιβερών συνεργατών τους.




Αλλά τιμούμε και τη συμβολή της Εκκλησίας στην απελευθέρωση της Ελλάδας: τους Ιεράρχες και τα χιλιάδες απλά μέλη της Εκκλησίας, κληρικούς και λαϊκούς, που έδωσαν τα πάντα στον αγώνα για τη Λευτεριά. Τον παπα Ανυπόμονο που πολέμησε στο πλευρό του Άρη, τον παππά στο Κομμένο που προέταξε τον σταυρό το πρωί της 16ης Αυγούστου 1943 και οι Γερμανοί τον εκτέλεσαν. Τους ανώνυμους παππάδες στη Μουσιωτίτσα, το Δίστομο, τα Καλάβρυτα, τον Χορτιάτη, την Υπάτη, τα Κερδύλλια, την Κλεισούρα, τα Ανώγεια, την Κάνδανο, σε όλη την Ελλάδα, που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν μαζί με τον υπόλοιπο λαό για την ελευθερία και την εθνική μας ανεξαρτησία.

Θυμόμαστε όμως σήμερα και τιμούμε και τους Γερμανούς δημοκράτες που αντιστάθηκαν στον ναζισμό και θυσιάστηκαν: τα αδέλφια Χανς και Σοφία Σολ και τους συναγωνιστές τους στην νεανική αντιφασιστική οργάνωση Λευκό Ρόδο, τους χιλιάδες κομμουνιστές, σοσιαλδημοκράτες, φιλελεύθερους, που διώχθηκαν και εκτελέστηκαν από τον Χίτλερ.

Το Γ’ Ράιχ αποδεκάτισε τον ελληνικό πληθυσμό και ισοπέδωσε την Ελλάδα. Όμως δικαιοσύνη για τα φοβερά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διέπραξε στην Ελλάδα δεν αποδόθηκε. Επιπροσθέτως, η Ο.Δ. της Γερμανίας επιχειρεί τα τελευταία χρόνια, με επιθετικό και επονείδιστο τρόπο, να οικοδομήσει μία ψευδεπίγραφη «συμφιλίωση» με πρωτοβουλίες αναθεώρησης της ιστορίας και διχαστικές πρακτικές στους μαρτυρικούς τόπους («ελληνογερμανικά» ιδρύματα, εκπαιδευτικά προπαγανδιστικά προγράμματα στα σχολεία, προσπάθεια προσεταιρισμού στελεχών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης κ.α.). Ωστόσο δεν λείπουν και τα μηνύματα ελπίδας από τη Γερμανία:  οργανώσεις και ενεργοί πολίτες αγωνίζονται μαζί μας για Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση διότι θέλουν να κλείσει η Μαύρη Βίβλος της Κατοχής και να μπει μία βαθιά διαχωριστική γραμμή με το ναζισμό.

Σύμφωνα με τον σπουδαίο ιστορικό Νίκο Σβορώνο, «ο αντιστασιακός χαρακτήρας διέπει την νεοελληνική ιστορία». Ο ελληνικός λαός, έπιασε το νήμα των αγώνων του 1821 και έδωσε το αίμα του για την πατρίδα και την ελευθερία, μαχόμενος παράλληλα για ισότητα και δημοκρατία. Και έστειλε ένα μήνυμα αλληλεγγύης προς όλους τους ανθρώπους και τους λαούς, που αγωνίζονται για ένα καλύτερο κόσμο. Γιατί «θέλουμε ελεύθερη εμείς πατρίδα και πανανθρώπινη τη λευτεριά!».