Αριθμός Πιστοποίησης: Μ.Η.Τ. 242014
Γιάννης Ρίτσος: Ίδιος πάντα
Αν γίνεται, βέβαια, να ξέρεις ποιο ’ναι το καλό, ποιο το κακό
Ανάμεσα σε Ίωνες και Δωριείς
Ήρωας τρανός και συνετός ταυτόχρονα, — τ’ ομολογούσαν απερίφραστα όλοι,
κι οι πράξεις του το δείχναν. Ανεξίθρησκος· εραστής του καλού και πολέμιος
κάθε κακού, — κι ας ήταν κι από το στενό του κύκλο (αν γίνεται, βέβαια,
να ξέρεις ποιο ’ναι το καλό, ποιο το κακό).
Δωριείς και Ίωνες
τον διεκδικούσαν αποκλειστικά. Με χίλιους τρόπους, φανερούς ή κρυφούς, τον πιέζαν.
Εκείνος, ίδιος πάντα, αμετάπειστος, δίκαιος, — μόνον για την ενότητα πάσκιζε.
Άλλο δεν ήταν —έλεγε— παρά Έλληνας, και μόνον Έλληνας.
Ώσπου, στο τέλος,
έμεινε μόνος, μ’ όλη την «ενότητά» του, μ’ όλο τον «ελληνισμό» του,
ύποπτος και στους δυο, και το ίδιο μισητός· τόσο που, σύμφωνοι κι οι δυο στο μίσος,
τον λιθοβόλησαν κάποιο πρωινό του Μάη στον Ισθμό της Κορίνθου. Κι αμέσως
τη μάχη αρχίσανε ποιος να σφετεριστεί το πτώμα του.
Δωριείς κι Ίωνες τού αφιερώσανε τους πιο λαμπρούς βωμούς τους
σκαλίζοντας στο μάρμαρο με γράμματα λαμπρά: «ΠΡΩΤΟΣ ΔΩΡΙΕΑΣ»
και οι άλλοι: «ΠΡΩΤΟΣ ΙΩΝΑΣ», για κείνον που δεν ήταν
παρά Έλληνας μόνον. Και κανένας ποτέ δεν εξακρίβωσε πού βρίσκονταν
τα γνήσια οστά του — μάλλον πουθενά. Σωστότερος ο μύθος, αναφέρει:
λευκός αετός, την ύστατη ώρα, τον ανάρπασε στα νέφη.
Κι όταν
βαρύς χειμώνας πέφτει σε Αττική και Πελοπόννησο και τα σπαρτά πλημμυράνε
και το ποτάμι παρασέρνει αρνιά, σκαμνιά, παπούτσια, αγάλματα, — τότε κι οι δυο τους
κοιτούν κατά τον ουρανό και ξεχωρίζουν, λέει, καθάρια τον αετό κι Εκείνον
εκεί που σκίζονται τα μαύρα νέφη κι ήλιου ακτίνα χρυσή αποκρεμιέται —
όμως (θαρρείς η μοίρα τους πως το ’χει) να συνετιστούν δε γίνεται μήτε και τότε.
Λέρος, 7.ΙV.68
*Στο συγκεντρωτικό τόμο: Γιάννης Ρίτσος. [1989] 1998. Ποιήματα Ι΄ (1963-1972). 2η έκδ. Αθήνα: Κέδρος.
Η ψηφιακή αρχειοθήκη Πυξίς (επιμ. Τριανταφυλλιά Γιάννου) αναφέρει σχετικά με το συγκεκριμένο ποίημα τα εξής:
Το ποίημα ανήκει στις Επαναλήψεις, Σειρά Δεύτερη (1968), που γράφτηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων στο Παρθένι της Λέρου. Στις Επαναλήψεις το μυθολογικό ή ιστορικό προσωπείο θα λειτουργήσει τριπλά: για την καταγγελία του αντιπάλου, για την έκφραση της κρίσης, για την κριτική στους οικείους. Έτσι, οι Επαναλήψεις, παρά την παραβολική τους μορφή —μάλλον ακριβώς χάρη σ’ αυτήν—, αναφέρονται πιο συγκεκριμένα σε «πρόσωπα και γεγονότα». Στις Επαναλήψεις, λοιπόν, έχουμε τη μυθολογική κάλυψη, την παραβολή, αλλά και την παρουσία του ιστορικού τοπίου πιο έντονη από ποτέ. Στο συγκεκριμένο ποίημα ο ποιητής χρησιμοποιεί τον «ιστορικό» μύθο για να αναφερθεί με παραβολικό τρόπο σε σύγχρονα ζητήματα.
Ο μέγας ποιητής Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε στη Μονεμβασιά την Πρωτομαγιά του 1909.
Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας ο Ρίτσος είχε εξοριστεί στη Γυάρο και στο Παρθένι της Λέρου, ακολούθως δε είχε τεθεί σε «κατ’ οίκον περιορισμό» στο Καρλόβασι Σάμου.
Ο Γιάννης Ρίτσος απεβίωσε στην Αθήνα στις 11 Νοεμβρίου 1990.
ΠΗΓΗ ΙΝ.GR
