Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων: Σπάνια είδη της χώρας μας – Οι κίνδυνοι και οι απειλές που αντιμετωπίζουν

Τα τελευταία χρόνια, ολοένα και μειώνεται ο πληθυσμός των ζώων που ζουν στη φύση. Γεγονός που ανησυχεί έντονα επιστήμονες και περιβαλλοντικές οργανώσεις.

Η Ελλάδα, παρά τη μικρή της έκταση, φιλοξενεί μοναδικά είδη ζώων, που απειλούνται με εξαφάνιση.

Η κλιματική αλλαγή και διάφοροι άλλοι, κυρίως ανθρωπογενείς παράγοντες ευθύνονται για την μείωσή τους.

Η συνεργάτιδα συντονισμού προγράμματος εμβληματικών ειδών, WWF Ελλάς, Βασιλική Ορφανού και η πρόεδρος της ΑΝΙΜΑ, Μαρία Γανωτή με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων, 4 Οκτωβρίου, μιλούν για την άγρια ζωή της πατρίδας μας.

Βασιλική Ορφανού: «Μια καλή μέρα για να γνωρίσουμε κάποια από τα πιο εντυπωσιακά είδη ζώων της χώρας»

Κάποιος εύστοχα θα μπορούσε να σκεφτεί: «Χρειάζεται το 2025 να μιλάμε για Παγκόσμια Ημέρα Ζώων;». Και όμως, τώρα περισσότερο από ποτέ γινόμαστε καθημερινά μάρτυρες της υποβάθμισης της φύσης και της εξαφάνισης πολλών ειδών ζώων. Τώρα περισσότερο από ποτέ μαθαίνουμε τι είναι η άγρια ζωή και ποια η αξία της για τον πλανήτη και κατ’ επέκταση για τον άνθρωπο. Και η Παγκόσμια Ημέρα Ζώων μάς δίνει κάθε χρόνο αυτή ακριβώς την ευκαιρία.

Οι πυρκαγιές μέσα σε λίγες ώρες μπορούν να εξαλείψουν φωλιές, να εκτοπίσουν τα ζώα από τα καταφύγιά τους

Η Ελλάδα, παρά το μέγεθός της, διαθέτει μια εντυπωσιακά πλούσια και μοναδική βιοποικιλότητα. Εδώ ζουν μερικά από τα πιο εμβληματικά είδη ζώων της Ευρώπης. Ζώα που δεν είναι απλώς εντυπωσιακά, αλλά παίζουν κρίσιμο ρόλο για την υγεία των οικοσυστημάτων και αποτελούν κομμάτι της πολιτιστικής και φυσικής μας κληρονομιάς.

 

Ας γνωρίσουμε, λοιπόν, καλύτερα μερικούς από τους πιο συναρπαστικούς «εκπροσώπους» της άγριας ζωής που συναντάμε στα δάση και τα βουνά της χώρας μας.

Κόκκινο ελάφι

Ένα από τα πιο αγαπημένα άγρια ζώα της χώρας μας, και το μεγαλύτερο φυτοφάγο της Ελλάδας, το κόκκινο ελάφι είναι σύμβολο δύναμης και ομορφιάς. Ζει, κυρίως σε μικτά δάση πλατύφυλλων-κωνοφόρων δέντρων, αποφεύγοντας την πολύ πυκνή βλάστηση γιατί τα κέρατά του μπλέκονται! Αγαπά τις πηγές και τα ρέματα για να έχει εύκολη πρόσβαση σε νερό.

Οι μεγαλύτερες απειλές για την επιβίωσή του είναι το παράνομο κυνήγι και η συνεχής υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων του από την ανθρώπινη δραστηριότητα, ενώ έχει και φυσικούς εχθρούς (π.χ. λύκος, σαρκοφάγα θηλαστικά).
Στην Ελλάδα το βρίσκουμε κυρίως στην Πάρνηθα και στη Ροδόπη. Ο πληθυσμός του υπολογίζεται πλέον σε λιγότερο από 600 άτομα, ενώ πρόσφατες εκτιμήσεις μιλάνε για πιθανή περαιτέρω μείωση αυτού του πληθυσμού.

Photo by: Χρύσανθος Κωνσταντίου

Fun Fact! Τα νεογνά γεννιούνται με κηλίδες που λειτουργούν σαν καμουφλάζ για προστασία από τους θηρευτές.

 

Γύπες: Μαυρόγυπας, ασπροπάρης και όρνιο

Οι γύπες είναι οι «καθαριστές» της φύσης, καθώς τρέφονται με νεκρά ζώα, αποτρέποντας έτσι την εξάπλωση ασθενειών και κρατώντας το περιβάλλον καθαρό.

● Ο μαυρόγυπας είναι ο μεγαλύτερος γύπας της Ευρώπης, με άνοιγμα φτερών που μπορεί να φτάσει τα 3 μέτρα. Στην Ελλάδα, τον βρίσκουμε μόνο στο δάσος της Δαδιάς.

Μαυρόγυπας και όρνια. Photo by: Αθανάσιος Ναλμπάντης

Fun Fact! Η πτήση του φαίνεται τόσο άνετη, που μοιάζει με αργή κίνηση.

● Ο ασπροπάρης, ο μικρότερος γύπας που συναντάμε στην Ελλάδα και την Ευρώπη, ξεχωρίζει για τα μεγάλα μεταναστευτικά του ταξίδια, περνώντας τον χειμώνα στην Αφρική. Ο πληθυσμός του στην Ελλάδα υπολογίζεται σε μόλις 5 ζευγάρια.

Photo by: Νάσος Ναλμπάντης

Fun Fact! Είναι πανέξυπνος καθώς μπορεί να χρησιμοποιεί «εργαλεία», όπως μεγάλες πέτρες για να σπάσει αυγά.

● Το όρνιο συμπληρώνει την τριάδα των ελληνικών γυπών.

Photo by: Αλέξανδρος Κοσκίνης

Το συναντάμε, κυρίως σε φαράγγια και παρόμοια οικοσυστήματα με βράχια που προεξέχουν. Εκεί φωλιάζει και γεννά ένα μικρό κάθε χρόνο.

Fun Fact! Κατά τη διάρκεια του φαγητού, υπάρχει ιεραρχία στους γύπες. Προηγείται ο μαυρόγυπας, μετά ακολουθεί το όρνιο και τέλος, έρχεται ο ασπροπάρης.

Όλοι οι γύπες της χώρας μας απειλούνται από τα δηλητηριασμένα δολώματα, τη μείωση της τροφής τους, και την υποβάθμιση του περιβάλλοντός τους, με πρόσφατο παράδειγμα τη μεγάλη πυρκαγιά στον Έβρο το 2023.

Λύκος

Ο λύκος αποτελεί τον κορυφαίο θηρευτή των ελληνικών δασών. Ζει σε αγέλες με αυστηρή κοινωνική δομή, όπου συνεργάζεται για το κυνήγι και την ανατροφή των μικρών. Ως «ρυθμιστής» της φύσης, ελέγχει τους πληθυσμούς φυτοφάγων ζώων, συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση των οικοσυστημάτων.

Photo by: Αντώνης Φαρμακόπουλος

Fun Fact! Έχει ισχυρότατη όσφρηση και μπορεί να μυρίσει το θήραμά του ακόμα και από απόσταση 3 χιλιομέτρων.

Αγριόγιδο

Σύμβολο ελευθερίας και αντοχής και κάτοικος των πιο απόκρημνων βουνών, το αγριόγιδο βρίσκεται μεταξύ των απειλούμενων ζώων της βαλκανικής χερσονήσου. Με απίστευτη ευκινησία, σκαρφαλώνει σε βράχους όπου λίγα ζώα μπορούν να φτάσουν, βρίσκοντας προστασία από τους θηρευτές. Η παρουσία του σε απομονωμένες κορυφές αποτελεί δείκτη ότι τα ορεινά μας οικοσυστήματα παραμένουν ζωντανά. Στη χώρα μας, το βρίσκουμε σε περιοχές όπως η Πίνδος, ο Όλυμπος και η Στερεά Ελλάδα. Ο πληθυσμός του εκτιμάται σε 500-700 άτομα.

Photo by: Panos Laskarakis

Fun Fact! Στα κέρατά του σχηματίζονται χαρακτηριστικοί δακτύλιοι που μας βοηθούν να υπολογίσουμε την ηλικία του.

Γνωρίσαμε μερικά από τα πιο εμβληματικά και απειλούμενα είδη της Ελλάδας, που αποτελούν μέρος της φυσικής μας κληρονομιάς, και μοιράζονται τα δάση και τα βουνά της χώρας.

Επιπλέον όμως, «μοιράζονται» και κοινές απειλές: παράνομο κυνήγι, δηλητηριασμένα δολώματα, υποβάθμιση των οικοτόπων τους, που οφείλεται, κατά κύριο λόγο, σε ανθρώπινες δραστηριότητες.

Η συνεργάτιδα συντονισμού προγράμματος εμβληματικών ειδών, WWF Ελλάς, Βασιλική Ορφανού

Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η επίδραση των πυρκαγιών, οι οποίες μέσα σε λίγες ώρες μπορούν να εξαλείψουν φωλιές, να εκτοπίσουν τα ζώα από τα καταφύγιά τους. Αλλά και να μειώσουν σημαντικά πηγές τροφής, να αφανίσουν ολόκληρα δάση και να αλλάξουν ριζικά το τοπίο για πολλά χρόνια.

Η «Συμμαχία για την Άγρια Ζωή»

Για να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις, 11 περιβαλλοντικές οργανώσεις ενώσαμε τις δυνάμεις μας δημιουργώντας τη «Συμμαχία για την Άγρια Ζωή»( https://greekwildlifealliance.gr/ )

Πρόκειται για μία ομάδα με ένα κοινό όραμα: την ευημερία της άγριας ζωής και των ανθρώπων. Αξιοποιούμε τη συλλογική μας γνώση και εμπειρία, αγωνιζόμαστε για την προστασία της μοναδικής βιοποικιλότητας της Ελλάδας.

Η άγρια ζωή είναι ο φυσικός πλούτος που μοιραζόμαστε όλοι μας και είναι σημαντικό να τον διαφυλάττουμε. Με συνεργασία και αποφασιστικότητα, μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι είδη, όπως τα παραπάνω, θα συνεχίσουν να ζουν στη χώρα μας. Κρατώντας ζωντανή την ομορφιά και διατηρώντας την υγεία της φύσης.

Μαρία Γανωτή: «Μοιραζόμαστε τον πλανήτη με εκατομμύρια υπέροχα μη ανθρώπινα πλάσματα και η μοίρα μας είναι κοινή. Αυτό πρέπει να το θυμόμαστε 365 μέρες τον χρόνο»

Οι Παγκόσμιες Ημέρες είναι μια αφορμή, ώστε να μπαίνουμε σε σκέψεις για όσους τιμούμε κάθε φορά. Όμως δεν έχουν και πολλή σημασία αν αυτή η προσοχή κρατάει μόνο μια μέρα.
Μοιραζόμαστε τον πλανήτη με εκατομμύρια υπέροχα μη ανθρώπινα πλάσματα και η μοίρα μας είναι κοινή. Αυτό θα πρέπει να το θυμόμαστε 365 μέρες τον χρόνο.

Άγρια ζωή είναι όλα τα ζώα που ζουν ελεύθερα στη φύση και δεν εξαρτώνται πλήρως από τον άνθρωπο, αλλά ούτε και είναι υπό τον έλεγχό του. Δηλαδή, από τα σπουργίτια μέχρι τους αετούς, από τις σαύρες και τις χελώνες μέχρι τα ελάφια και τους λύκους.
Οι περισσότεροι κίνδυνοι που διατρέχουν αυτά τα ζώα είναι ανθρωπογενείς. Η απώλεια των βιοτόπων λόγω της ανθρώπινης επέκτασης και η κλιματική αλλαγή, η οποία εν πολλοίς είναι ανθρωπογενής, και οι επιπτώσεις της (καύσωνες, λειψυδρία, ερημοποίηση) είναι οι σοβαρότερες απειλές.

Τοποθέτηση φλεβοκαθετήρα σε εξαντλημένο όρνιο

Ανθρωπογενείς κίνδυνοι είναι επίσης, τα καλώδια μεταφοράς ρεύματος και τα τζάμια που προσκρούουν τα πουλιά, οι δρόμοι, τα αυτοκίνητα και τα δίχτυα. Όπως και τα κάθε λογής απόβλητα, λάδια και πετρέλαια, το ανεξέλεγκτο κυνήγι, η θήρευση από οικόσιτα ζώα (γάτες).

Πυρόπληκτες χελώνες

Στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής περιλαμβάνονται και οι μεγάλες πυρκαγιές των τελευταίων χρόνων που οδηγούν τα οικοσυστήματα σε ακόμη μεγαλύτερη υποβάθμιση.

Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τη βιοποικιλότητα

Η απώλεια της βιοποικιλότητας έχει αυξηθεί με δραματικούς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια.
Ο τρέχων ρυθμός απώλειας της παγκόσμιας ποικιλομορφίας εκτιμάται ότι είναι 100 έως 1.000 φορές υψηλότερος από τον αναμενόμενο φυσικό ρυθμό εξαφάνισης. Ταχύτερος από οποιονδήποτε άλλο χρόνο στην ανθρώπινη ιστορία και αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια.

Περιποίηση αλεπούς

Αυτές οι γρήγορα αυξανόμενες τάσεις εξαφάνισης, που επηρεάζουν πολλές ομάδες ζώων – συμπεριλαμβανομένων θηλαστικών, πτηνών, ερπετών, αμφιβίων και ψαριών- ώθησαν τους επιστήμονες να κηρύξουν μια σύγχρονη κρίση βιοποικιλότητας.

Ο κόσμος έχει ευαισθητοποιηθεί ως προς την άγρια ζωή σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι άνθρωποι νοιάζονται και θέλουν να γίνουν μέρος της προσπάθειας διάσωσης των άγριων πλασμάτων. Υπάρχουν όμως και συγκρούσεις επειδή εμφανίζονται σε αστικές περιοχές μεγάλα θηλαστικά, όπως αρκούδες, λύκοι, αγριογούρουνα, κ.ά.

ΑΝΙΜΑ – Σύλλογος Προστασίας Άγριας Ζωής

Η ΑΝΙΜΑ – Σύλλογος Προστασίας Άγριας Ζωής είναι Σωματείο και ιδρύθηκε το 2005 από ανθρώπους με πολύχρονη εμπειρία στην περίθαλψη άγριων ζώων στην Ελλάδα. Αλλά και από κτηνιάτρους, βιολόγους, δασολόγους και φίλους της φύσης και της άγριας ζωής.
Συνεργάζεται με ειδικούς επιστήμονες οι οποίοι αποτελούν την Επιστημονική Επιτροπή του φορέα.

Νεοσσοί τυτώ

Κύρια δραστηριότητα της ΑΝΙΜΑ είναι η περίθαλψη και επανένταξη άγριων ζώων στο φυσικό τους περιβάλλον. Με δεδομένο ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει κρατικός φορέας που να ασχολείται με το αντικείμενο αυτό, η ΑΝΙΜΑ, μαζί με τις υπόλοιπες οργανώσεις που ασχολούνται με την περίθαλψη άγριων ζώων, έρχεται να καλύψει μια βασική ανάγκη για την προστασία και διατήρηση της άγριας ζωής στη χώρα.

H πρόεδρος της ΑΝΙΜΑ, Μαρία Γανωτή

Δέχεται άγρια ζώα από όλη την Ελλάδα και περιθάλπει σε ετήσια βάση πάνω από 7.000 πουλιά, θηλαστικά και ερπετά. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται πολλά σπάνια και απειλούμενα με εξαφάνιση άγρια ζώα.

Για περισσότερες πληροφορίες για την ΑΝΙΜΑ μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: https://www.wild-anima.gr/profil/

ΠΗΓΗ ΙΝ.GR