Εδώ Ελσίνκι

Γράφει ο  Δρ. Θεόδωρος Γ. Κουτρούμπας 
Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Λουβαίνης (UCLouvain),
Επισκέπτης Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μοντρεάλ (UdeM),
theodoros.koutroubas@uclouvain.be.

Όταν κάποιος φέρει στο νου τη χώρα των χιλίων λιμνών και της σάουνας, την πατρίδα του Σάντα Κλάους και της Nokia, η πολιτική δεν είναι το πρώτο πράγμα που θα του κινήσει το ενδιαφέρον. Η Δημοκρατία της Φινλανδίας όμως είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1995 (και από τα πρώτα μέλη της Ευρωζώνης) και έχει μια πλούσια όσο και ταραχώδη πολιτική ιστορία, που σημαδεύτηκε από το διαρκή αγώνα για τη διατήρηση της ανεξαρτησίας της από τον ισχυρό σοβιετικό και μετά το 1992 ρωσικό γείτονα της.
Υποχρεωμένη να ακολουθήσει μια γραμμή αυστηρής ουδετερότητας κατά τη διάρκεια της ψυχροπολεμικής περιόδου, η «Σουόμι», όπως την ονομάζει ο λαός της στη μητρική του Ουραλική γλώσσα, κυβερνήθηκε από ένα συνασπισμό κεντροαριστερών κομμάτων κάτω από την αυταρχική ηγεσία του Προέδρου Urho Kekkonen από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 ως τα 1982. Ο σοσιαλδημοκράτης Mauno Koivisto, τελευταίος πρωθυπουργός του Kekkonen, που ανήλθε αμέσως μετά στη θέση του αρχηγού του κράτους, ξεκίνησε μια σειρά από μεταρρυθμίσεις με σκοπό να περιορίσει τα προνόμια του Προέδρου της Δημοκρατίας. Το 2000, ένα νέο Σύνταγμα μετέτρεψε το καθεστώς σε κοινοβουλευτική δημοκρατία, με επί κεφαλής έναν Πρόεδρο εκλεγμένο από το λαό, αλλά με εξουσίες περιορισμένες κυρίως στο πεδίο του πρωτοκόλλου και της εξωτερικής πολιτικής. Η πραγματική ισχύς βρίσκεται πια στα χέρια του Πρωθυπουργού, ο οποίος πρέπει να απολαμβάνει της εμπιστοσύνης του « Eduskunta », κοινοβουλίου που ανανεώνεται ανά τετραετία.
Μέλος πολλών από τους συνασπισμούς κομμάτων που κυβέρνησαν τη χώρα μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα της Φινλανδίας (SDP) ήλθε πρώτο στις γενικές εκλογές του Απριλίου 2019. Ο ηγέτης του, Antti Rinne, σχημάτισε μια κεντροαριστερή κυβέρνηση συνεργασίας, με τη συμμετοχή του Κόμματος του Κέντρου, των Πράσινων, της Αριστερής Συμμαχίας και του Κόμματος του Σουηδικού Λαού, το οποίο εκπροσωπεί την Σουηδόφωνη μειονότητα της χώρας. Η κυβέρνηση Rinne όμως αποδείχθηκε εντυπωσιακά βραχύβια. Κατηγορούμενος για ενσυνείδητη διοχέτευση ψευδών πληροφοριών προς την Ένωση των Ταχυδρομικών, ο Πρωθυπουργός απώλεσε τη στήριξη του Κόμματος του Κέντρου και αναγκάστηκε σε παραίτηση μόλις έξι μήνες από την ανάληψη των καθηκόντων του.

Το πρόσωπο που το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα επέλεξε για να διαδεχθεί τον εκπεσόντα στην κεφαλή της κυβέρνησης ήταν η Κυρία Sanna Marin, που έγινε έτσι, στα τριάντα τέσσερα της χρόνια, το νεότερο πρόσωπο που ανέλαβε ποτέ τα ηνία της κυβέρνησης στη χώρα της και η νεότερη γυναίκα Πρωθυπουργός διεθνώς. Αντιμέτωπη με την πανδημία από τις πρώτες κιόλας ημέρες της διακυβέρνησης της, η Marin, που είναι κάτοχος πτυχίου Master’s  στη δημόσια διοίκηση από το Πανεπιστήμιο του Τάμπερε, κατάφερε να παραμείνει δημοφιλής μέχρι το τέλος της θητείας της, παρά το θόρυβο που προκάλεσε το 2022 η δημοσίευση στο διαδύκτιο ενός video που την έδειχνε σε στιγμές τρελής διασκέδασης με τη συντροφιά διασήμων προσώπων από το χώρο του θεάματος. Φεμινίστρια και γνωστή για τον ξεκάθαρο τρόπο ομιλίας της, η Κυρία Sanna Marin, δεν δίστασε να χτυπήσει την πόρτα του ΝΑΤΟ και να πάρει ανοικτά το μέρος του Κιέβου μετά από τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Λίγες ημέρες μόνο πριν από τις εκλογές της 2ας Απριλίου 2023, οι περισσότερες δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι η πλειοψηφία των Φινλανδών είχε θετική γνώμη για το πρόσωπο της Πρωθυπουργού και πίστευε ότι έκανε πολύ καλά τη δουλειά της.
Όπως όμως συχνά συμβαίνει, οι ψηφοφόροι δεν επαλήθευσαν ακριβώς τις προβλέψεις των δημοσκόπων. Χάρη στην καλή τους προεκλογική εκστρατεία, που επικεντρώθηκε στη μείωση των επιδομάτων ανεργίας και άλλων ευεργετημάτων, το κεντροδεξιό Κόμμα της Εθνικής Συμμαχίας (NCP) ήλθε πρώτο στις ψήφους των εκλογέων με 20,8% (+3,8%). Σε απόσταση αναπνοής από το NCP, ακολούθησε το Κόμμα των Φινλανδών (PS), που θεωρείται από πολλούς ως ακροδεξιό εξ αιτίας των συχνά λαϊκιστικών, εθνικιστικών και ευρωσκεπτικιστικών προτάσεων του. Η ηγέτης του κόμματος αυτού, που κατάφερε να λάβει το 20,1% (+ 2,6%) των ψήφων, είναι η 56χρονη Κυρία Rikka Purra, πολιτική επιστήμων και άριστη στην επικοινωνία. Η στρατηγική της, που επικεντρώθηκε στη νεολαία και βασίστηκε στη διάδοση απλών και κατανοητών μηνυμάτων μέσω του τικ-τοκ, ήταν εξαιρετικά επιτυχής και έδωσε στο κόμμα της το καλλίτερο αποτέλεσμα της ιστορίας του.
Οι σοσιαλδημοκράτες της Κυρίας Marin ήλθαν τρίτοι στις προτιμήσεις των εκλογέων και δεν θα συμμετέχουν μάλλον στην καινούργια κυβέρνηση συνασπισμού, παρά το γεγονός ότι αύξησαν το ποσοστό τους κατά 2,2% (19,9%).
Ο Antti Petteri, πρόεδρος του ΝCP, συντονίζει τώρα τις διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό της καινούργιας κυβέρνησης. Ο 54χρονος πολιτικός επιστήμων έχει ήδη ικανή κυβερνητική εμπειρία, έχοντας υπηρετήσει ως υπουργός εσωτερικών από το 2015 ως το 2016, και οικονομικών από το 2016 ως το 2019. Μπροστά του βρίσκονται δύο επιλογές: να επιδιώξει μια συμφωνία με τους σοσιαλδημοκράτες, κόμμα συστημικό και προβλέψιμο, που όμως έκανε μια αρκετά αριστερή στροφή υπό την ηγεσία της Κυρίας Marin, ή να προτιμήσει τη συνεργασία με το λιγότερο προβλέψιμο και αρκετά δεξιότερο PS. Το τελευταίο είχε ήδη συμμετέχει σε κυβερνητικό συνασπισμό το 2015 και απέκτησε πικρή εμπειρία από τις εσωτερικές διαιρέσεις που επέφερε η άσκηση της εξουσίας.
Όποια κι αν είναι η επιλογή του, η πολιτική της Φινλανδίας δεν πρόκειται να αλλάξει ριζικά, μια και όλα τα κόμματα είναι ενωμένα εμπρός σ´αυτό που θεωρούν ως «Ρωσική απειλή». Η επιτυχία του Κόμματος των Φινλανδών δεν πρέπει ωστόσο να περάσει απαρατήρητη. Τα λαϊκιστικά και εθνικιστικά κόμματα βρίσκονται σε άνοδο σχεδόν παντού στην Ευρώπη. Από το Νότο ως το Βορρά, είναι καιρός οι πολιτικοί των μετριοπαθών δημοκρατικών κομμάτων να συνειδητοποιήσουν την απειλή, πριν το φαινόμενο καταστεί μη αναστρέψιμο. Όπως έλεγαν παλιά στα μυθιστορήματα των περιοδικών: η συνέχεια στο επόμενο τεύχος.