Η πνευματική και ιστορική οικογένεια των Αινιάνων

Γράφει o
Γεώργιος Καλλιώρας
Απόστρατος Αξιωματικός Π.Ν.
Συγγραφέας, Ερευνητής

Η Γαλλική επανάσταση γκρέμισε συθέμελα την απόλυτη μοναρχία που επί αιώνες εσκίαζε και τρομοκρατούσε την Ευρώπη. Το σύνθημα ελευθερία, ισότητα, αδερφοσύνη, σαν λαμπερός πολιτιστικός φάρος διέλυσε τα βαθιά σκοτάδια της ευρωπαϊκής μοναρχίας. Η Γαλλική επανάσταση που ανέτρεψε τα ευρωπαϊκά κοινωνικά γίγνεσθαι εκείνης της εποχής είχε σαν πολιτισμικό επακόλουθο την γέννηση του Νεοελληνικού διαφωτισμού. 

Η γέννηση του νεοελληνικού διαφωτισμού στη υπόδουλη Ελλάδα κατάφερε να νικήσει τον ταξικό, πνευματικό  και κοινωνικό καθεστώς που για αιώνες είχε επιβάλει η οθωμανική αυτοκρατορία.
Οι Έλληνες άνθρωποι με ιδιαίτερη πνευματική και κοινωνική αντίληψη, ανήσυχοι από την φύση τους, πολύ εύκολα και γρήγορα αντιλήφθηκαν τα μηνύματα της Γαλλικής επανάστασης αλλά και του ευρωπαϊκού διαφωτισμού που σαν ήλιος εξέγερσης απλώθηκε σε όλους τους καταπιεσμένους λαούς. Οι Έλληνες που επί αιώνες είχαν στον σβέρκο τους την καταπίεση και τον εξευτελισμό των Οθωμανών ασπάστηκαν αμέσως τα αιτήματα και της απόψεις του ευρωπαϊκού  διαφωτισμού.

Η οικογένεια των Αινιάνων διακρίθηκε για την πνευματικότητα της και την αγωνιστικότητά της. Τα μέλη της οικογένειάς τους  μπορούν πολύ εύστοχα να θεωρηθούν παιδιά του Ευρωπαϊκού διαφωτισμού στην Φθιώτιδα. Η πνευματική ιστορία της οικογενείας των Αινιάνων ξεκίνησε και αναδείχτηκε, την εποχή που στην πατρίδα μας τα πάντα τα έσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά.

Οι Αινιάνες κατάγονταν από μια φτωχή και αγροτική οικογένεια από το ορεινό Μαυρίλο Φθιώτιδος, που η αγάπη τους για τα γράμματα και την πατρίδα τους οδήγησαν στην δόξα και την αιωνιότητα.

Γενάρχης της οικογένειας ήταν ο Ζαχαρίας «Αινιάν».

Ο παπά Ζαχαρίας σπούδασε στα Άγραφα και στο Καρπενήσι σε σχολές που είχαν ιδρύσει μαθητές των Αναστασίου Γορδίου και Ευγενίου Γιανούλη όπου σύμφωνα με την παράδοση πηγαινοέρχονταν καθημερινά από το Μαυρίλο με τα πόδια. Εκεί έμαθε τα πρώτα γράμματα και την αρχαιοελληνική γραμματεία. Κάποια στιγμή για να ολοκληρώσει τις σπουδές του φοίτησε στην

Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Κωνσταντινούπολη. Όταν έκρινε ότι οι σπουδές του ήταν αρκετές για αυτόν επέστρεψε στην γενέτειρα του πιθανών το 1790.

Επιστρέφοντας στην πατρίδα του δίδαξε σαν ιεροδιδάσκαλος στο Μαυρίλο και στην Υπάτη. Πιθανολογείτε ότι ίδρυσε σχολείο στο Μαυρίλο και ίσως την Σχολή της Υπάτης.

Η φήμη του σαν βαθύς γνώστης της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και των επιστημονικών δεδομένων της εποχής του με τον καιρό απλώθηκε σε όλη την περιοχή του Τυμφρηστού και του Πατρατζικίου. Αγωνίστηκε με ζήλο και σκληρό προσωπικό αγώνα για την αναμόρφωση της νέας γενιάς των Ελλήνων σε όλη την περιοχή του Πατρατζικίου και του Τυμφρηστού.

Παντρεύτηκε και απέκτησε τέσσερα παιδιά, τον Γεώργιο, την Δεσποινιώ (Δέσπω), τον Χριστόδουλο και τον Δημήτριο.

Κατά την πρώτη παραμονή του στην Κωνσταντινούπολη ο Ζαχαρίας Αινιάν γνωρίστηκε με τον Μεγάλο Διερμηνέα Κωνσταντίνο Μουρούζη και απέκτησε την εύνοια του. Το 1804  ο Μεγάλος Διερμηνέας Κωνσταντίνος Μουρούζης αποφάσισε να επαναλειτουργήσει την Ελληνική Σχολή στα Θεραπειά. Για τις εκπαιδευτικές ανάγκες της σχολής επέλεξε ότι καλύτερο σε διδασκάλους είχε ο Ελλαδικός χώρος εκείνη την εποχή. Αναγνωρίζοντας το κύρος, τις γνώσεις και τις εκπαιδευτικές ικανότητες του παπά Ζαχαρία Αινιάνα τον κάλεσε μαζί με πολλούς άλλους εκλεκτούς διδασκάλους να διδάξει στην Σχολή των Θεραπειών στην Κωνσταντινούπολη.

Έτσι το 1806 ο παπά Ζαχαρίας μαζί με την οικογένεια του εγκατέλειψε την γη των προγόνων του και εγκαταστάθηκε στα Θεραπειά της Κωνσταντινούπολης κοντά στην Ελληνική Σχολή των Θεραπειών.

Όλα τα μέλη της οικογενείας των Αινιάνων εργάστηκαν σαν οικοδιδάσκαλοι στις μεγαλύτερες και πλουσιότερες οικογένειες των Ρωμιών της Κωνσταντινούπολης. Κρατούσαν χαμηλούς τόνους και φημίζονταν για το υψηλό μορφωτικό τους επίπεδο. Πολύ γρήγορα με την ευγένεια τους και τις γνώσεις τους απέκτησαν την εμπιστοσύνη και την εκτίμηση της υψηλής κοινωνίας της Κωνσταντινούπολης όχι μόνο των χριστιανών αλλά και των μουσουλμάνων.

Στο Κύρος της οικογενείας των Αινιάνων στόχευαν οι Φιλικοί για να μυήσουν τους Φαναριώτες στην Φιλική εταιρία. Για αυτόν τον λόγο  πλησίασαν την οικογένεια των Αινιάνων και μύησαν τα μέλη της, στην Φιλική Εταιρία.  

Σύμφωνα με τα σχέδια της Φιλικής Εταιρίας ο παπά Ζαχαρίας και τα παιδιά του μυήθηκαν στην Φιλική Εταιρία και το σπίτι των Αινιάνων στα Θεραπειά είχε γίνει το κέντρο αποφάσεων της Φιλικής Εταιρίας αφού τακτικά φιλοξενούνταν εκεί οι ηγέτες της Φιλικής Εταιρίας όπως ο Εμμανουήλ Ξάνθος , ο Νικόλαος Σκουφάς, ο Παναγιώτης  Αναγνωστόπουλος, Ο Χριστόφορος Περραιβός, ο Χρήστος Αναγνωσταράς ,  Γρηγόριος Δικαίος κ.α.. Η προοπτική όμως να μυηθούν οι Φαναριώτες στην Φιλική Εταιρία μέσω των Αινιάνων ματαιώθηκε μετά  τον θάνατο του Νικολάου Σκουφά στις 31 Ιουλίου του 1818

Μετά τον θάνατο του Νικολάου Σκουφά ο Παπαζαχαρίας συνέταξε ένα σπουδαίο επιτύμβιο στιχούργημα με έντονη αναφορά στην ιδεολογία της ελληνικής αρχαιότητας , παρά το γεγονός ότι ως ιερέας ήταν υπό την κηδεμονία του Πατριαρχείου που αντιπαθούσε τις αρχαίες ελληνικές ιδέες ,σύμβολα και ονόματα.

Το στιχούργημα του Παπαζαχαρία κυκλοφόρησε ευρέως ανάμεσα στους Φιλικούς και τους ενθουσίαζε γιατί έδινε την ενθουσιώδη εντύπωση ότι ο Σκουφάς κραύγαζε για τον ξεσηκωμό της Ελλάδος.

Στην σχολή των Θεραπειών ο Ζαχαρίας Αινιάν δίδαξε για δεκαπέντε χρόνια, έξι χρόνια σαν διδάσκαλος (1806-1812) και εννέα περίπου σαν σχολάρχης από το 1812 έως το 1821 όπου συνελήφθη μέσα στο σπίτι του μαζί με την οικογένεια του, λόγο της συμμετοχής τους στην Φιλική Εταιρία. Στην συνέχεια τους κατασχέθηκε οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο είχε η οικογένεια του(ακίνητα, χρήματα, κλπ ). 

Ο Παπαζαχαρίας και ο γιός του Χριστόδουλος φυλακίστηκαν στις χειρότερες φυλακές της Κωνσταντινούπολης. Η κόρη του Δέσπω με δανικά χρήματα κατάφερε να δωροδοκήσει τους Τούρκους αξιωματικούς της φυλακής, τους έβγαλε από την φυλακή και τους γλύτωσε από βέβαιο θάνατο. Στην συνέχεια εξορίστηκαν στην Κίο της Βιθυνίας με τον χαρακτηρισμό «Aφανείς ραγιάδες».

Το 1827 ο Παπαζαχαρίας με τα παιδιά του κατάφεραν να επιστρέψουν κρυφά στην Ελλάδα.

Με την επιστροφή του στην Ελλάδα ο Παπά Ζαχαρίας είδε τα παιδιά του Γεώργιο, Δημήτριο και Χριστόδουλο να παίρνουν ενεργά μέρος στην Ελληνική Επανάσταση, άλλοι σε πολεμικές και άλλοι σε πολιτικές θέσεις στην προσωρινή διοίκηση της Ελλάδας, αλλά και στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.

Ο Γεώργιος, ο Δημήτριο και Χριστόδουλος Αινιάν. Πέρα από πολιτικά πρόσωπα υπήρξαν πολυγραφότατοι και αγωνιστήκαν με σθένος για την πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη του Λαού. Στο κτήμα που αγόρασαν στις Καρυές της Υπάτης δημιούργησαν πρότυπες καλλιέργειες με στόχο την εκπαίδευση και την κοινωνική ανάπτυξη των Κολίγων της περιοχής.

Οι προοδευτικές και οι σύγχρονες κοινωνικές αντιλήψεις των  Αινιάνων γρήγορα έγιναν στόχος της μοναρχίας και  των τσιφλικάδων   της περιοχής. Ο πύργος τους στην Υπάτη με χιλιάδες χειρόγραφα, αγωνιστών, λογίων ανεκτίμητης πνευματικής αξίας  έγιναν παρανάλωμα του πυρός από τα αποσπάσματα των μοναρχικών. Οι πρότυπες γεωργικές εγκαταστάσεις τους , κοιτώνες ,αποθήκες, ξενοδοχείο και αλλά προοδευτικά και σύγχρονα αναπτυξιακά έργα στις Καρυές και αυτά έγιναν παρανάλωμα της φωτιάς. Το πρώτο σύγχρονο τυπογραφείο στην Λαμία καταστράφηκε και δεν ήταν μόνο αυτό. Μέσα σε λύγο χρονικό διάστημα η μοναρχία μέσω πλειστηριασμών, τους κατάσχεσε όλη τους την περιουσία στις Καρυές Υπάτης. Το τραγικό επακόλουθο απ’ όλα τα παραπάνω, ήταν όλα τα μέλη της οικογενείας των Αινιάνων να πεθάνουν κατατρεγμένοι και πάμπτωχοι. 

Η κόρη του Παπαζαχαρία  Δέσπω παντρεύτηκε με τον Δημήτριο Δεδούση και έκαναν πέντε παιδιά.  Ο ιατρός  Χαράλαμπος Δεδούσης τρίτος ιός της Δέσπως Δεδούση διατέλεσε Δήμαρχος Τυμφρηστού. Ο Εγγονός του Αλέξανδρος Δεδούσης ήταν ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης (Αλέκος Αινιάν)   .

Η Αγανίκη Αινιάνος Μαζαράκη ήταν από τις πρώτες Αρσακειάδες και ήταν η πρώτη  ποιήτρια της Φθιώτιδος, με το ποίημα της «Εργασία» θα μπορούσε πολύ εύκολα να θεωρηθεί σαν μια από τις πρώτες φεμινίστριες της Ελλάδος αν όχι η πρώτη . Σε μικρή ηλικία παντρεύτηκε με στρατιωτικό ιατρό από Κύθνο Ιωάννη Μαζαράκη.  Τα παιδιά της Αγανίκης και του Ιωάννη Μαζαράκη,  Κωνσταντίνος και Αλέξανδρος διακρίθηκαν σαν Μακεδονομάχοι, αλλά και σαν επιτελικοί αξιωματικοί του Στρατού Ξηράς κατά τους βαλκανικούς πολέμους. Και οι δυο διατέλεσαν αρχηγοί του Ελληνικού Στρατού. Και οι δυο ήταν πολυγραφότατοι.

Ο Περικλής Μαζαράκης Αινιάν ασχολήθηκε με την πολίτικη και διώχτηκε για τις πολιτικές του επιλογές.

Ο Ιωάννης Κ. Μαζαράκης ήταν αξιωματικός του Ελληνικού στρατού. Το 1962 έγινε νομάρχης Καστοριάς. Κατά τη μεταπολίτευση υπηρέτησε σε διάφορες κρατικές θέσεις στην Ελλάδα και στην Ε.Ε. Για τριάντα πέντε χρόνια πρόσφερε της υπηρεσίες του ως Γενικός Γραμματέας της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος ενώ επί σειρά ετών ήταν διευθυντής του Ιστορικού Εθνικού Μουσείου (Παλιά Βουλή) και Αντεπιστέλλον μέλος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Ήταν πολυγραφότατος ασχολήθηκε με γεγονότα της νεότερης ιστορίας της χώρας μας.

Ο Αθανάσιος Γ. Γραμματίκας γεννήθηκε στην Λαμία Αναμείχτηκε με την πολιτική και εκλέχτηκε βουλευτής Φθιώτιδος το 1933. Το 1935 και το 1936 διορίστηκε Δήμαρχος για την χρονική περίοδο Ιούλιος 1940 -Αύγουστος 1941.

Οι απόγονοι της ιστορικής και πνευματικής οικογενείας των Αινιάνων σήμερα συνεχίζουν με ζήλο την πνευματική παράδοση της οικογενείας τους.

Ο Κωνσταντίνος Ιωαν. Μαζαράκης είναι Αντιναύαρχος (εα) , Επίτιμος Αρχηγός Στόλου.  Σαν αξιωματικός Π.Ν. σταδιοδρόμησε στις Φρεγάτες και στα Ελικόπτερα του Πολεμικού Ναυτικού.

Ο Αλέξανδρος Ι. Μαζαράκης Αινιάν. Είναι διεθνούς κύρους Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Ο Φίλιππος Μαζαράκης Αινιάν Έχει σπουδές στην κλασική αρχαιολογία και εξειδίκευση στην προστασία αρχιτεκτονικής κληρονομιάς . Εργάζεται ως επιμελητής στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. 

Ο Κωνσταντίνος Παλιατσάρας είναι το πρώτο παιδί της Νόρας Μαζαράκη Αινιάνος και του Αξιωματικού του ελληνικού στρατού Στράτου Παλιατσάρα. Είναι τενόρος διεθνούς κύρους. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1952. Σπούδασε στο Εθνικό Ωδείο και συνέχισε σπουδές στη Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου. Αρριέττα Παλιατσάρα .Είναι το δεύτερο  παιδί της Νόρας Μαζαράκη Αινιάνος και του Αξιωματικού του ελληνικού στρατού Στράτο Παλιατσάρα. Σήμερα είναι συνταξιούχος, παλαιότερα ήταν ραδιοφωνική παραγωγός της ΕΡΤ. (βυζαντινή και δημοτική μουσική) 
Γεώργιος Α. Γραμματίκας  Συνταξιούχος  Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω.  

Ευαγγελία Γραμματίκα κόρη του Γεωργίου Γραμματίκα   Μόνιμη Αντιπρόσωπος της Ελλάδος (Επικεφαλής) στο ΝΑΤΟ στο Αμυντικό Τμήμα.

Υ/Γ. Απόσπασμα από την έρευνα μου: Η εξάπλωση του γενεαλογικού δέντρου της πνευματικής και ιστορικής οικογένειας των Αινιάνων. 

Σταδιακά εδώ στον φιλόξενο χώρο, θα ανεβάζουμε αποσπάσματα της ζωής όλων των μελών της οικογενείας των Αινιάνων.