ΚΥΠΡΟΣ: 50 χρόνια από την Τουρκική Εισβολή

του Αθ. Δ. Γκίκας - Μαθηματικός

Α. Η Κύπρος ανά τους αιώνες

Θυμάστε την αφίσα που έδειχνε αιματοβαμμένη το βόρεια Κύπρο και από κάτω τη λεζάντα «Δεν ξεχνώ;»

Έχω την αίσθηση ότι σήμερα 50 χρόνια από την Τουρκική Εισβολή όχι μόνο οι Ελλαδίτες αλλά και Ελληνοκύπριοι «ξεχάσαμε τι δεν ξεχνώ !».

Δεν έχω μπροστά μου τους στίχους του Κύπριου ποιητή Λυμπέρτη, αλλά έχω το νόημά τους:

«Είμαστε κείνοι που είμασταν και μεις και τα παιδιά μας

ίδιος ο σπόρος ίδιον το χωράφι

……………………………….……»

Στίχοι που βεβαιώνουν την Ελληνικότητα της Κύπρου.

• Ο Τεύκρος γιος του βασιλιά της Σαλαμίνας, διωγμένος από τον πατέρα του άραξε στην Κύπρο, ιδρύοντας τη δική του Σαλαμίνα, κοντά στην Αμμόχωστο.

Αργότερα ο Ευαγόρας, επηρεασμένος από το πνεύμα του χρυσού αιώνα, έκανε την πόλη δεύτερη Αθήνα.

Τεύκρος, το όνομα συναδέλφου μου Μαθηματικού, Ευαγόρας το όνομα του παλληκαριού που άφησε την τελευταία του πνοή στην αγχόνη. Η προτομή του βρίσκεται στη Λαμία, στη συμβολή των οδών Καποδιστρίου και Όθωνος (στο Δέλτα).

• Στη Λάρνακα, το αρχαίο Κίτιο, υψώνεται σε οβελίσκο η προτομή του Κίμωνα, που αν και νεκρός κατεναυμάχησε τους Πέρσες, εξασφαλίζοντας την Ελευθερία στο νησί μέχρι το 58 π.Χ. που το κατέλαβαν οι Ρωμαίοι.

• Η φυσιογνωμία του νησιού συμπληρώθηκε με τη διάδοση του χριστιανισμού το 45 μ.Χ. από τον Κύπριο απόστολο Βαρνάβα.
• Ελληνοχριστιανική πλέον πορεύεται με το βυζάντιο μέχρι το 12^ο αιώνα, όταν εκείνα τα «καλόπαιδα», οι Σταυροφόροι, στο όνομα του Χριστού διέπραξαν τα μεγαλύτερα εγκλήματα. Λεηλάτησαν, βίασαν, διέλυσαν το Βυζάντιο και την Κύπρο.
• Το 1571 ήταν οι Τούρκοι κατακτητές της. Έπνιξαν στο αίμα, στις 9 Ιουλίου του 1821 την εξέγερση των Κυπρίων για Ελευθερία.
• Το 1878 από τους Τούρκους έπεσε στα χέρια των Άγγλων, οι οποίοι αναζητώντας δρόμους για την πλουτοφόρα Ανατολή κατάλαβαν την αξία της. Μέχρι σήμερα κρατούν ως βάση ένα κομμάτι της για έλεγχο της Ανατολής και ανεφοδιασμό.
• Με τον Άγγλο κατακτητή πίστεψαν οι Κύπριοι στην Ένωση με την Ελλάδα και πήραν μέρος στο πλευρό της Ελλάδας στον ατυχή πόλεμο του 1897 του 1912-13, του 1940.

Άδικη η θυσία τους το 1897. Η Ελλάδα είχε τελματώσει.

«σβησμένες όλες οι φωτιές οι πλάστρες μεσ’ τη Χώρα» κατά τον Παλαμά.

• Όπως διαπιστώνεις αναγνώστη έπεσαν πάνω στην Κύπρο απ’ τα πανάρχαια χρόνια πολλοί κατακτητές – εκμεταλλευτές. Το μόνο που άφησαν πίσω τους ήταν κάποια πολιτισμικά στοιχεία που απλά πλούταιναν την παράδοση του νησιού, χωρίς ποτέ να κατορθώσουν ν’ αλλάξουν την Ελληνική Φυσιογνωμία, την οποία της προσέδωσε ο Τεύκρος από τη Σαλαμίνα.

«Του κάκου ^. στεριές, πέλαγα, λαοί τριγύρω σου ήμεροι

και βάρβαροι λαοί,

σ’ είδανε, σε ωρεχτήκανε, και κατά σε χυθήκανε

και Ασία και Αφρική.

Ρωμαίους και Σαρακηνούς, Τούρκους και Φράγκους γνώρισες.

Ω Ροδαφνούσα εσύ,

από τη Δύση ο βασιλιάς κι ο Ρήγας σ’ ερωτεύτηκαν

απ’ την Ανατολή

Κι απ’ τον καιρό που σε ηύρανε θαλασσομάχοι Φοίνικες,

ως τώρα που σοφά

πατάει σ’ εσένα ο Βρετανός, πολλούς αφέντες άλλαξες,

δεν άλλαξες καρδιά.

(από το ποίημα «ΚΥΠΡΟΣ» του κ. Παλαμά)

Η Σαλαμίνα της Κύπρου

 Β. Τα σημαντικότερα γεγονότα που επηρέασαν το Κυπριακό.

Η «Ένωση» πρωτακούστηκε το 1828 και το 1831 με το μήνυμα των Κυπρίων στον Καποδίστρια με επιχειρήματα την Ιστορία, την πληθυσμιακή σύνθεση και τα πολιτιστικά στοιχεία.

Η Ελλάδα τότε αδυνατούσε να την προστατεύσει με τα … γιαταγάνια των καπεταναίων !

• Η εγκατάσταση της Γαλλίας στην Ανατολική Μεσόγειο (Συρία – Λίβανο) όπως και της Ιταλίας στα Δωδεκάνησα, αναγκάζει την Αγγλία, κυρίαρχη της Κύπρου από το 1878, όχι μόνο να μην κουβεντιάζει για «Ένωση» με Ελλάδα, αλλά «άρχισε να υποσκάπτει το φρόνημα των Κυπρίων αμφισβητώντας την Ελληνικότητά τους και υποχρεώνοντας τους μαθητές να ψάλλουν στις γιορτές τον Αγγλικό Ύμνο»¹.
• Στον πόλεμο του 1940 Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι εντάχθηκαν στο βρετανικό στρατό. Στο στρατιωτικό νεκροταφείο του Φαλήρου δίπλα-δίπλα είναι θαμμένοι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι !
• Το 1954 Ελλάδα και Κύπρος προσφεύγουν στον ΟΗΕ χωρίς να λάβουν θετικό αποτέλεσμα. Οι Άγγλοι από τους οποίους κυρίως εξαρτιόταν η λύση του Κυπριακού δολίως ανέμειξαν την Τουρκία, αν και είχε παραιτηθεί από κάθε δικαίωμα ήδη από το 1878 !
• Την 1-4-1955 άρχισε ο ένοπλος αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α. με ηγέτες τους Μακάριο και Γρίβα και κυρίαρχο σύνθημα την «Ένωση» με την Ελλάδα.  

Ήμουν μαθητής στο 1^ο Αρρένων Λαμίας.

Σημάδεψαν την ψυχή μου οι απαγχονισμοί των Καραολή, Δημητρίου, Παλληκαρίδη. Με συγκλόνισε ο θάνατος του Γρηγ. Αυξεντίου που έπεσε σε άνιση μάχη.

Και πως τα φέρνει η ζωή ! Ως φοιτητής στο Μαθηματικό Αθηνών, διέμενα στα Ιλίσια στην οδό Γρηγ. Αυξεντίου !

Στις 16-7-1955 ο υπουργός εξωτερικών της Αγγλίας Μακμίλιαν έδωσε οδηγίες στους συνεργάτες: «Ν’ αφήσουν κατά μέρος κάθε ηθικό ενδιασμό και να ενισχύσουν τους Τουρκοκύπριους ^.  αυτό συμφέρει εμάς»¹.

• Τον Αύγουστο του 1955 έλαβε χώρα η τριμερής διάσκεψη στο Λονδίνο η αποτυχία της οποίας επισημοποίησε το τουρκικό ενδιαφέρον για την Κύπρο υποστηριζόμενη φυσικά από Αγγλία.
• Το 1956 μεθοδεύεται από τον Τούρκο συνταγματολόγο Νιχάτ Ερίμ (μετέπειτα πρωθυπουργό) η διχοτόμηση της Κύπρου. Η τουρκική εθνοσυνέλευση εγκρίνει την σταδιακή μεταφορά Τουρκοκυπρίων σε Τουρκικούς θύλακες καλλιεργώντας την αντίληψη ότι είναι αδύνατη η συνύπαρξη με τους Έλληνες.
• Το 1957 ιδρύεται από τον Ραούφ Τενκτάς η Τ.Μ.Τ. (Τουρκική Αντιστασιακή Οργάνωση) με σύνθημα «Διχοτόμηση ή θάνατος». Προστατεύεται από τους Άγγλους που καλύπτουν τις βιαιοπραγίες της, αρχικά απέναντι σε Τουρκοκύπριους που δεν ήθελαν να πάνε σε θύλακες.

Χαρακτηριστική η δήλωση ιδρυτικού μέλους της Τ.Μ.Τ. Μουσταφά Ναγλί «Αρχικά ιδρύσαμε την Τ.Μ.Τ. για ν’ αντιμετωπίσουμε την Ε.Ο.Κ.Α. Τώρα σκοτώνουμε τα παιδιά μας»¹.

Και η Ε.Ο.Κ.Α. είχε τα μελανά της σημεία με δολοφονίες Ελληνοκυπρίων, ένεκα αντιπαράθεσης το Γρίβα με το Α.Κ.Ε.Λ. (αριστερά Κύπρου).

• Το 1957 Κύπρος και Ελλάδα κέρδισαν ψήφισμα για αυτοδιάθεση. Τότε το Αγγλοτουρκικό μέτωπο άρχισε να προωθεί τη διχοτόμηση.

Γ. Η Κύπρος κρατική οντότητα

• Το 1959 υπογράφονται οι γνωστές συνθήκες Ζυρίχης - Λονδίνου με τις οποίες η Κύπρος γίνεται πλέον κρατική οντότητα.

Ο Μακάριος επέστρεψε στην Κύπρο χωρίς την «Ένωση» αλλά με την ανεξαρτησία της.

Σ’ αυτές τις συμφωνίες υπήρχαν χαριστικές διατάξεις προς τους Τουρκοκύπριους, όμως υπήρχε ο πρωταρχικός ρόλος των Ελληνο-Κυπρίων στη διακυβέρνηση της Χώρας.

Σας θυμίζω ότι το σύνταγμα της Ελβετίας συνέταξε ο Καποδίστριας (3 καντόνια: Γαλλόφωνο – Γερμανόφωνο – Ιταλόφωνο). Του καταλόγισαν ευθύνη γιατί έδινε πολλά προνόμια στο μικρότερο.

Η απάντησή του: «Αυτό έχει ανάγκη προστασίας».

Να και στιγμιότυπα από τη συζήτηση στη Βουλή των Ελλήνων των συμφωνιών, ύστερα από πρόταση δυσπιστίας της Αντιπολίτευσης.

Κ. Καραμανλής: «Παρά τις όποιες επιφυλάξεις η ίδρυση ανεξάρτητου Κυπριακού Κράτους αποτελεί ιστορικό γεγονός».

Σοφ. Βενιζέλος: «Πιέσατε το Μακάριο ν’ απεμπολήσει την «Ένωση».

Παράξενη τοποθέτηση από πολιτικό που γνώριζε τις δυσκολίες που εξέθεσα στο εδάφιο Β.

Γ. Παπανδρέου: Ανέλυσε τα θετικά και τα αρνητικά των συμφωνιών και κατέληξε: «Οι αγώνες διεξάγονται εν ονόματι ιδεωδών. Η ζωή πραγματοποιεί τα δυνατά γενέσθαι».

Ορθή τοποθέτηση ^. μόνο που μετά τυφλωμένος από τη λάμψη της εξουσίας άρχισε να τις καταγγέλλει, γιατί απέκλειαν την Ένωση !

Μα η Ένωση ήταν ο πρόξενος των δεινών. Ήταν ποτέ δυνατό η Τουρκία να δεχτεί Ελληνική Κυριαρχία στο υπογάστριό της και η Αγγλία να συναινέσει;

Η ανεξαρτησία ήθελε δυστυχώς άλλου είδους ηγέτες, που να διαπαιδαγωγήσουν Έλληνες και Τούρκους ότι είναι παιδιά της ίδιας Πατρίδας και όχι να τους φανατίζουν, στρέφοντας τους μεν εναντίον των δε.

Δ. Οι Ηγέτες

Ο Μακάριος ξεπήδησε από την Εκκλησία, φορέα δογματικού πνεύματος, αμφιταλαντευόμενος μεταξύ Ένωσης – ένταξης στο κίνημα των αδεσμεύτων, κλείνοντας συχνά το μάτι προς την Ρωσία. Έγινε «ύποπτος» στη Δύση. (Ερυθρό καλόγερο τον αποκαλούσε η «ΕΣΤΙΑ» εκείνης της εποχής).

Ο Γρίβας αναδύθηκε μέσα από ακραίες εμφυλιοπολεμικές καταστάσεις δεν μπορούσε ν’ ανεχθεί το ΑΚΕΛ (αριστερά της Κύπρου).

Δεν έλειψαν και εκείνοι που από άγνοια ή σκοπιμότητα εκμεταλλεύονταν τα κενά και άρχισαν να παραβιάζουν τις συνθήκες από την ίδια μέρα που τις υπέγραψαν, χωρίς να βρίσκουν ούτε ένα θετικό σ’ αυτές.

Εκείνοι που τις υπέγραψαν γνώριζαν ότι η σχέση ιδανικού και πραγματικού είναι διαλεκτική ^. όμως κατηγορήθηκαν διαβλήθηκαν (ακόμα και σήμερα).

Οι Ενωτικοί Κύπριοι της πλειοψηφίας άρχισαν να πιέζουν ασφυκτικά τους συντοπίτες τους Τουρκοκύπριους αντί να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι και να κουβεντιάσουν για τη βελτίωση των συνθηκών Ζυρίχης – Λονδίνου.

Άλλο που δεν ήθελε η Τουρκία και το όργανό της ο Τενκτάς, που τους απογόρευσε να συνομιλούν με Ελληνο-Κύπριους και ν’ αγοράζουν τα προϊόντα τους !!

Ακούστηκαν εκείνη την εποχή και αλλά χειρότερα διχοτομικά: Να γίνει διπλή Ένωση !!

«Η Ελλάδα θα βγει κερδισμένη αφού θα πάρει τα ¾ της Κύπρου !!». Πόση αφέλεια κατοικεί σε κεφάλια ηγετίσκων, υπουργίσκων;

Ο Πολιτικός κρίνεται μέσα από αποφάσεις που παίρνει κάτω από δύσκολες συνθήκες.

Η «Ένωση», γοητευτικό σύνθημα ναυάγησε  κατά την πρώτη προσφυγή στον ΟΗΕ το 1954.

Τότε ακριβώς έπρεπε να γίνει η μετατόπιση από την Ένωση στην Ανεξαρτησία όπως τους υπέδειξε ο Ινδός ηγέτης Νεχρού.

Η εμμονή σε απόλυτες λύσεις έβλαψε το Κυπριακό. Η εμφάνιση στο προσκήνιο άλλων δεδομένων λειτουργεί καταλυτικά για τους μύθους των πρωταγωνιστών και το πώς και πόσο επηρέασαν το Κυπριακό.

Γ. Τα σχέδια επίλυσης του Κυπριακού

• Το 1964 ήλθε το σχέδιο «Άτσενσον». Χαρακτηριστικό του ήταν η παραχώρηση βάσης στην Τουρκία στην περιοχή Καρπασίας «για την ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων».

Ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Νιχάτ Ερίμα ζητά βάση και στο Καστελλόριζο, προνόμια για τους μουσουλμάνους της Θράκης κλπ.

Απορρίφθηκε γιατί ήταν προάγγελος διχοτόμησης.

Ο Μακάριος σε συνεννόηση με τον Αθήνα:

• Καταγγέλλει συνθήκες Ζυρίχης.
• Ζητά το Κυπριακό να λυθεί από ΟΗΕ.
• Στην κατάλληλη στιγμή να κηρυχθεί η Ένωση !

Λες και αυτό θα το αποδεχόταν η Τουρκία, οι Η.Π.Α. και οι Άγγλοι, που θέλουν συγκεχυμένες καταστάσεις για να δικαιολογούν την παρουσία τους.

• Το 1974 η Τουρκία ως προστάτιδα δύναμη, βρήκε αφορμή με το άφρον πραξικόπημα κατά του Μακαρίου έκαμε την εισβολή και κατέχει μέχρι σήμερα, χωρίς ν’ απομακρύνει τους 40-50.000 Τούρκους στρατιώτες, το 35% του νησιού.

Ότι σχεδίασε ο Άτσενσον το 1964 με το  σχέδιό του, που απερρίφθη από Αθήνα και Λευκωσία, το έκαμαν πραγματικότητα οι Τούρκοι με την εισβολή τους.

Κρατείστε από εκείνο τον Ιούλιο – Αύγουστο του 1974 την ηρωική προσπάθεια των Ελλήνων Λοκατζήδων να κρατήσουν το αεροδρόμιο της Λευκωσίας. Δυστυχώς, από κακή συνεννόηση, το μόνο αεροπλάνο που έριξαν οι Κύπριοι μαχητές ήταν το μεταγωγικό «Άτλας» με τους άνδρες των ΛΟΚ !

Οι πολλοί σκοτώθηκαν, οι επιζήσαντες ακρωτηριασμένοι διηγούνται το τραγικό συμβάν !!

Μετά από 50 χρόνια μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα τα οστά των Λοκατζήδων. Αν είδα καλά, ούτε η Πολιτειακή ούτε η Πολιτική ηγεσία παρευρέθησαν στην υποδοχή.

Πάντως «μανούλες» στην κριτική, χωρίς αντιπροτάσεις, εξακολουθούμε να καταγγέλλουμε τις συνθήκες Ζυρίχης – Λονδίνου χωρίς αυτοκριτική.

• Το 2003 ήλθε το σχέδιο «Ανάν» που απορρίφθηκε από Κύπρο και Ελλάδα.  Είναι χαρακτηριστική η φράση του Τάσου Παπαδόπουλου, Προέδρου τότε της Κύπρου:

«Παρέλαβα Κράτος, δεν θα παραδώσω κοινότητα».

Επίλογος 

Σήμερα κανένας δεν κουβεντιάζει για λύση του Κυπριακού και παγιώνεται κατάσταση μειωτική για τους Ελληνο-Κύπριους και την Ελλάδα.

Προσωπική μου άποψη: Οι συνθήκες Ζυρίχης – Λονδίνου μπορεί να μην ήταν οι άριστες, αφού όλοι είχαμε φανατισθεί με την Ένωση.

Δημιούργησαν όμως ένα ανεξάρτητο Κράτος. Εκεί πλέον έρχονται οι μεγάλοι ηγέτες που θα έπρεπε να καλλιεργήσουν πνεύμα ενότητας ανάμεσα σε Ελληνοκύπριους του 79% και τους Τουρκοκύπριους του 17%.

Βήμα-Βήμα να προχωρήσουν στη βελτίωσή τους και όχι να θέλουν να τα «πάρουν όλα».

Με τις τακτικές τους προκάλεσαν δυο φορές την Τουρκία. Το 1964 να βομβαρδίσει με Νατοϊκά όπλα την Κύπρο, να κουβαλήσει Εποίκους προς αλλοίωση των αναλογιών. Το 1974 ήλθε το αποκορύφωμα της εισβολής και μέχρι σήμερα κατοχής.

Το σχέδιο Άτσενσον του 1964 είναι η πραγματικότητα του σήμερα.

Και μεις; Εξακολουθούμε να καταγγέλλουμε τις συνθήκες Ζυρίχης !

Την αλήθεια ένας τόλμησε να πει. Αυτός ήταν ο Πρόεδρος της Κύπρου Βασιλείου. Δεν ήταν πολιτικάντης ^. ήταν ένας σοβαρός Επιχειρηματίας.

Δεν ξέρω πόσοι ενθυμείστε την επίσκεψή του στη Λέσβο και στο σχολείο που ήταν μαθητής Δημοτικού.

Πήρε την κιμωλία και έγραψε στον πίνακα: «Σ’ αυτό το σχολείο έμαθα καλά γράμματα».

Και παρευρισκόμενος δημοσιογράφος:

-       Για τις συνθήκες Ζυρίχης – Λονδίνου τι έχετε να μας πείτε;

-       Μακάρι να τις είχαμε ακόμα και να προσπαθούσαμε να τις βελτιώσουμε !

Σκέπτομαι σήμερα ως ο ελάχιστος αρθρογράφος μήπως ηγέτες σύμβολα του Κυπριακού αγώνα υπηρετούσαν το «εγώ» τους, που από μόνο του εγκλωβίζεται στις ανάγκες και τις επιθυμίες τους; Μήπως αν και «μεγάλοι» δεν κατενόησαν ότι αν το εγώ εμπλουτίζεται από αξακούς κανόνες, υπηρετεί το «εσύ»;

Το «εγώ», ως «εσύ» λαμβάνει υπόψη και τους άλλους, θεωρώντας την ωφέλειά τους, ως δικό του κέρδος.

Έγραψα αυτό κείμενο με πόνο ψυχής γιατί μου φαίνεται ότι πάμε να ξεχάσουμε την Κύπρο.

Ο σοφός Πρόεδρος Κων. Τσάτσος είπε πριν 50 χρόνια:

«Προσοχή στην Κύπρο ^. δεν έχουμε περιθώριο να χάσουμε και άλλες Πατρίδες».

 Υ.Γ.:    

α) Την 1η Μαΐου 2004 η Κύπρος έγινε ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
β) Την 1η Αυγούστου 2008 η Κύπρος προσχωρεί στην Ευρωζώνη.

_________________________________________________________

1. Τ. Χατζηδημητρίου Κύπριος γιατρός γραμματέας της Π.Ε.Ο.Ν. (Παγκύπρια Εθνική Οργάνωση Νεολαίας) Ιδρυτικό μέλος της ΕΔΕΚ (Σοσιαλιστικό Κυπριακό Κόμμα). Συγγραφέας τριών 500σέλιδων βιβλίων.

1. Κύπρος 1950-1959.
2. Κυπριακή Δημοκρατία 1959-1964.
3. Κυπριακή Δημοκρατία 1964-1967.