Τι συγκρούεται σήμερα στο ΣΥΡΙΖΑ: Απόψεις, πολιτικές θέσεις, ιδιοτέλεια;

Άρθρο του Θανάση Μιχελή
πρώην βουλευτή

Τα κόμματα ως ζωντανοί οργανισμοί εξελίσσονται. Οι αντιθέσεις, αντιπαραθέσεις ακόμη και διασπάσεις είναι συνήθη φαινόμενα. Βέβαια στα κόμματα της κεντροδεξιάς, κατά κανόνα αρχηγικού χαρακτήρα, τα φαινόμενα αυτά δεν παίρνουν μεγάλη διάσταση. Η εξουσία που κατέχουν και μέρος της διανέμουν, αποτελεί τον ισχυρό συνεκτικό ιστό.

Στην αριστερά, που κατά κανόνα βρίσκονταν εκτός κυβερνητικής εξουσίας, ακόμη και εξωγενείς παράγοντες επηρέαζαν και οδηγούσαν σε διασπάσεις. Και προφανώς κάθε διαφορετική ιδεολογική και πολιτική άποψη. Ακόμη και στον μικρό ΣΥΝ του 3-5%, υπήρχαν αντιθέσεις. Βέβαια σ΄ αυτόν «αφήναμε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν».

Στις μέρες μας και κυρίως μετά την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ (2023), την παραίτηση του Αλ. Τσίπρα και την εκλογή Κασσελάκη, παρατηρούμε μια χωρίς προηγούμενο δημόσια αντιπαράθεση. Στελέχη, μέλη, φίλοι ή μη, του κόμματος, με περισσή ευκολία γράφουν-καταγγέλλουν, λοιδορούν πρακτικές, απόψεις, πρόσωπα.

Τι συμβαίνει; Ας σταθούμε συνοπτικά στην πρόσφατη ιστορία του χώρου.

Μετά τις εκλογές του 2012, στις οποίες ο “ΣΥΡΙΖΑ των συνιστωσών” πέτυχε ποσοστά 17% τον Μάϊο και 27% τον Ιούνιο, ετέθη το ζήτημα της συγκρότησής του ως ενιαίο κόμμα. Αυτό έγινε στο 1 ο Ιδρυτικό Συνέδριο (2013) με ισχυρές αντιδράσεις από τις οργανώσεις-συνιστώσες που επέμειναν στο χαρακτήρα της σύμπραξης ως αυτόνομων πολιτικών οργανώσεων.

Το πρόβλημα έληξε, ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε ενιαίο κόμμα με εκλεγμένα πολιτικά όργανα και αρχηγό από το Συνέδριο. Γραφεία δε της Κουμουνδούρου, που εκχώρησε ο πρώην ΣΥΝ. Ήταν η πρώτη αντιπαράθεση- σύγκρουση.

Μετά το δημοψήφισμα του 2015 (από το οποίο απορρίφθηκαν οι προτάσεις Ε.Ε- Ρέγκλιν) ο ΣΥΡΙΖΑ προχώρησε στην αποδοχή του 3 ου μνημονίου. Αυτό εγκρίθηκε απ΄ τη Βουλή με 222 ναι. Δεν το ψήφισαν 44 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, με αποτέλεσμα τις νέες εκλογές του Σεπτέμβρη 2015. Αυτή ήταν η επόμενη σημαντική αντιπαράθεση, που οδήγησε σε διάσπαση, αποχωρήσεις βουλευτών, ίδρυση νέου κόμματος.

Και φτάνουμε στις μέρες μας (2023-24). Χρήσιμο να αναφερθεί ότι, στο 3 ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ (2021) έγιναν καταστατικές αλλαγές ως προς τα μέλη και την εκλογή προέδρου. Αλλαγές που άλλαξαν εν μέρει τον χαρακτήρα του ΣΥΡΙΖΑ.

Πρώτον: ως μέλος μπορεί πλέον να εγγράφεται ο καθένας, όποτε το επιλέξει. Δεν απαιτείται η γνωστοποίηση στην οργάνωση, των πολιτικών του απόψεων και της πολιτικής-κοινωνικής του δράσης.

Δεύτερον: ο πρόεδρος του κόμματος θα εκλέγεται πλέον, όχι από το Συνέδριο εκλεγμένων αντιπροσώπων, αλλά από άμεση ψηφοφορία μελών και φίλων (που εγγραφόμενοι και την ώρα της ψηφοφορίας χαρακτηρίζονται ως μέλη).

Αυτής της μορφής η συγκρότηση οδήγησε, σταδιακά αλλά σύντομα, σε ένα κόμμα ουσιαστικά αρχηγικό. Πιθανολογώ ότι η πλειοψηφία των πολιτών μάλλον το αποδέχεται, παραγνωρίζοντας τον καθοριστικό ρόλο της οργάνωσης και της συλλογικής της δράσης.

Φρονώ ότι η σημερινή αντιπαράθεση στο ΣΥΡΙΖΑ, με πρωτοφανή έκταση εκτός ορίων, έχει τη βάση της στην αντιπαράθεση της κλασικής δομής και λειτουργίας των κομμάτων της Αριστεράς, (και της σοσιαλδημοκρατίας θα έλεγα). Δηλαδή αυτή που προβλέπει μέλη με δικαιώματα και υποχρεώσεις, συνδρομές όχι μόνον βουλευτών αλλά και μελών, πολιτικές οργανώσεις βάσης και του όλου κομματικού οικοδομήματος, έλεγχος όλων από αντίστοιχα όργανα. Και της νέας αντίληψης περί κόμματος αρχηγικού, βουλευτοκεντρικού, χωρίς πολιτικές οργανώσεις βάσης ή με χαλαρές “λέσχες μελών και φίλων” ελαχίστων καθηκόντων (συμβολική συνδρομή και συμμετοχή σε ψηφοφορίες).

Έτσι μέλη θα αισθάνονται ότι αποφασίζουν, ενώ τα στελέχη κορυφής ο αρχηγός, οι βουλευτές, θα πορεύονται κατά τη βούλησή τους ανεξέλεγκτοι, έχοντας δίπλα τους συμβούλους-συνεργάτες της δικής τους επιλογής.

Ένα τέτοιο κόμμα, που σήμερα προσπαθεί να συγκροτήσει ο κ. Κασσελάκης, είναι αρκετά “απολιτίκ”, υιοθετεί το life style, ελάχιστα απαιτητικό από τα μέλη του, θάλεγα ελκυστικό για την πλειοψηφία των νέων και όχι μόνο. Είναι όμως ικανό και αποτελεσματικό για τη διεκδίκηση των αιτημάτων των κοινωνικά αδύναμων, συγκρουόμενο με τα μεγάλα συμφέροντα; Προφανώς όχι.

Μέσα σ΄ αυτήν την πρωτοφανή αντιπαράθεση δεν πρέπει να θεωρούνται πλέον αμελητέες και οι υποκρυπτόμενες ιδιοτελείς επιδιώξεις μελών και στελεχών.

Μάλλον θέριεψαν. Το φαινόμενο της ραγδαίας ανέλιξης του ΣΥΡΙΖΑ από το 2009, 2012 ως το 2015, όταν οι 13 βουλευτές έγιναν 72 και μετέπειτα 144, δημιούργησε ευκαιρίες πολιτικής ανάδειξης σε πολλούς. Πολύ δε περισσότερο σε αυτούς που ουδέποτε στο παρελθόν τους είχαν αναμειχθεί σε πολιτική ή κοινωνική δραστηριότητα με προσωπικό ρίσκο.

Συμπληρωματικά θα σημείωνα πως η διαχρονική προσπάθεια παρέμβασης και ποδηγέτησης κομμάτων που αμφισβητούν τα μεγάλα συμφέροντα και την εξάρτηση της χώρας, επηρεάζει κι αυτή τα πολιτικά δρώμενα στο χώρο της Αριστεράς.

Καταλήγοντας θάλεγα πώς η σημερινή μορφή της αντιπαράθεσης, πέραν κάθε δεοντολογίας, αποτελεί ιδιαίτερα αρνητικό οιωνό για το μέλλον της Αριστεράς και του τόπου.