Αριθμός Πιστοποίησης: Μ.Η.Τ. 242014
Μισοβγάζοντας την Ουκρανία από την «πρίζα» – Η αναστολή εξωτερικής βοήθειας των ΗΠΑ έχει αρχίσει να «δαγκώνει»
Η απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ για «πάγωμα» της μη στρατιωτικής εξωτερικής βοήθειας των ΗΠΑ έχει ήδη βαριές επιπτώσεις (και) στην Ουκρανία, στην πιο κρίσιμη καμπή του τριετούς πολέμου
Ήταν 1992, στον απόηχο της διάλυσης της ΕΣΣΔ, όταν η USAID -κύρια ομοσπονδιακή υπηρεσία για τη διαχείριση της μη στρατιωτικής εξωτερικής βοήθειας των ΗΠΑ– υπέγραψε διμερή συμφωνία με την Ουκρανία.
Ζητούμενο ήταν η οικοδόμηση μιας ανταγωνιστικής οικονομίας της ελεύθερης αγοράς, η εφαρμογή κρίσιμων κοινωνικών μεταρρυθμίσεων και η στήριξη της χώρας στη μετασοβιετική μετάβαση.
Το πρόγραμμα, γράφει ο ιστότοπος Kiyv Independent, «διαδραμάτισε μεγάλο ρόλο στη μεταμόρφωση της Ουκρανίας μετά την επανάσταση του EuroMaidan, που τερμάτισε το 2014 τη διακυβέρνηση του φιλορώσου προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς»…
Μια χρονιά ορόσημο για τις μετέπειτα καταιγιστικές εξελίξεις στην Ουκρανία, με την προσάρτηση της χερσονήσου της Κριμαίας στη Ρωσία και την έναρξη των αιματηρών συγκρούσεων στα πλούσια σε πόρους ανατολικά εδάφη του ρωσόφωνου Ντονμπάς.
Ήταν επί της ουσίας η απαρχή του πολέμου στην Ουκρανία, που κορυφώθηκε με την πλήρη ρωσική εισβολή στις 24 Φεβρουαρίου του 2022.
Έκτοτε, η Ουκρανία έγινε ο μεγαλύτερος αποδέκτης ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας των ΗΠΑ, πέραν της στρατιωτικής.
Μέσα στην τελευταία τριετία, έλαβε σχεδόν 38 δισεκατομμύρια δολάρια.
Τα 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια ήταν σε ανθρωπιστική βοήθεια, τα 5 δισ. δολάρια σε αναπτυξιακή και περισσότερα από 30 δισ. δολάρια προς άμεση δημοσιονομική στήριξη.
Το 2023, το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα συγκεντρωτικά στοιχεία, το ποσό έφτασε τα 17,1 δισεκατομμύρια δολάρια, την ώρα που ο μέσος όρος της παρεχόμενης βοήθειας από τη USAID σε άλλα κράτη ήταν στα 565 εκατομμύρια δολάρια.
Όμως με την επάνοδο του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, όλα αυτά τελείωσαν.
Πριν καν ο Αμερικανός πρόεδρος ανοίξει το δρόμο για μια οιονεί νέα «Γιάλτα» με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντίμιρ Πούτιν, μέσω του ουκρανικού, είχε τραβήξει την «πρίζα» (και) στο Κίεβο με το «πάγωμα» της εξωτερικής βοήθειας των ΗΠΑ.
Τώρα μάλιστα ζητά από την Ουκρανία να του παραδώσει τα «ασημικά» της, με τον πόλεμο στην πιο κρίσιμη καμπή.
Ντόμινο προβλημάτων
Στις 24 Ιανουαρίου, ακριβώς ένα μήνα πριν ο πόλεμος στην Ουκρανία συμπληρώσει τρία χρόνια, ο Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε διάταγμα για 90ήμερη αναστολή κάθε μη στρατιωτικής εξωτερικής βοήθειας των ΗΠΑ, προχωρώντας πρακτικά στο «ξήλωμα» της USAID.
Με ανάρτηση στο Truth Social την κατηγόρησε για απάτη, απηχώντας τις δηλώσεις του δισεκατομμυριούχου και δεξιού χεριού του, Έλον Μασκ, ότι ο μεγαλύτερος πάροχος βοήθειας στον κόσμο είναι «εγκληματική οργάνωση» και «φωλιά οχιάς ριζοσπαστικών αριστερών μαρξιστών που μισούν την Αμερική».
Το Κίεβο ευελπιστούσε ότι θα συμπεριλαμβανόταν στις εξαιρέσεις.
Δεν συνέβη, σε αντίθεση με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τα επισιτιστικά προγράμματα έκτακτης ανάγκης.
Ενόσω λοιπόν το δίδυμο Τραμπ-Μασκ κάνουν ξεκαθάρισμα κατά το δοκούν στην αμερικανική εξωτερική βοήθεια, το κλείσιμο της «κάνουλας» βυθίζει την εμπόλεμη Ουκρανία σε όλο και μεγαλύτερη ανθρωπιστική και οικονομική κρίση.
Επηρεάζονται άμεσα αμέτρητα προγράμματα.
Από τους τομείς της ενέργειας, των τηλεπικοινωνιών και της κυβερνοασφάλειας, έως τη γεωργία, την επισκευή υποδομών ύδρευσης, σχολείων και νοσοκομείων, δάνεια για μικρές επιχειρήσεις, εφαρμογή μεταρρυθμίσεων και τη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας κοντά στην πρώτη γραμμή.
«Η βοήθεια που έλαβε η Ουκρανία κυμαίνεται από καλώδια USB και στρώματα για πρόσφυγες, έως εκατομμύρια δολάρια σε εισφορές για την διασφάλιση του ηλεκτρικού δικτύου», έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο Ουκρανός φωτορεπόρτερ και blogger, Βλαντισλάβ Σόντελ, που καλύπτει το έργο της USAID στη χώρα του τα τελευταία οκτώ χρόνια.
«Δεν γνωρίζουμε πώς αυτή η αμερικανική βοήθεια», επεσήμανε, «έχει διαμορφώσει τις ζωές μας»…
Η νέα κατάσταση επηρεάζει την ίδια την ουκρανική κυβέρνηση, τους προϋπολογισμούς των υπουργείων Ενέργειας, Υγείας και Παιδείας, όπως επίσης κρατικούς φορείς, τοπικές αρχές, ΜΚΟ, ακόμη και έργα του ΟΗΕ στην Ουκρανία.
Σε όλο και πιο δυσχερή θέση, γεωπολιτικά και στο εσωτερικό της χώρας, ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δεσμεύτηκε ότι η κυβέρνησή του θα προσπαθήσει να συνεχίσει τη χρηματοδότηση των πιο κρίσιμων κρατικών προγραμμάτων, όπως αυτά για παιδιά ή βετεράνους.
Ουκρανή σε λεωφορείο στο κέντρο του παγωμένου Κιέβου, με το βλέμμα νοερά στο αβέβαιο μέλλον (REUTERS/Gleb Garanich)
Επί ξυρού ακμής
Σύμφωνα με το υπουργείο Κοινωνικής Πολιτικής της Ουκρανίας, το καταχρεωμένο Κίεβο επαφίεται σε συμφωνίες με Ευρωπαίους εταίρους και οργανισμούς, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα.
Όμως δημοσιονομική προτεραιότητα της κυβέρνησης παραμένει σε αυτη τη φάση η ενίσχυση του στρατού.
Ως έχουν οι εξελίξεις, δε, ελάχιστοι πιστεύουν ότι η αμερικανική ανθρωπιστική και αναπτυξιακή βοήθεια θα συνεχιστεί, με την πάροδο του τριμήνου…
Ελλείψει ιδίων κεφαλαίων, πολλές ΜΚΟ δεν είναι πια σε θέση να πληρώνουν τους εργαζόμενους.
Το αποτέλεσμα είναι η άμεση διακοπή προγραμμάτων, απολύσεις υπαλλήλων, μειώσεις μισθών ή λουκέτο.
Προσώρας ορισμένες έχουν βρει προσωρινό «σωσίβιο» στην προσωρινή στήριξη τοπικών αρχών και ιδιωτών.
Μια τέτοια περίπτωση είναι αυτή της Veteran Hub, μιας οργάνωσης που εστιάζει στην κοινωνική επανένταξη βετεράνων του πολέμου και μελών των οικογενειών τους.
Αρχικά αναγκάστηκε να κλείσει το κέντρο στη Βίνιτσα, στη δυτικο-κεντρική Ουκρανία, και να τερματίσει την τηλεφωνική υπηρεσία παροχής ψυχολογικής υποστήριξης.
Αυτά, σε μια χώρα που -σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της ιατρικής επιθεώρησης The Lancet- το 54% των πολιτών έχει ψυχολογικές διαταραχές έπειτα από τρία χρόνια πολέμου.
Η συγκεκριμένη ΜΚΟ επαναλειτούργησε έπειτα μια εβδομάδα, έπειτα από δημόσιες εκκλήσεις για χρηματοδότηση.
Ήρθε από τον τοπικό δήμο και μια ουκρανική εταιρεία τεχνολογίας.
Νεαροί υπάλληλοι της Veteran Hub, που γλίτωσαν έστω και προσωρινά από την ανεργία, εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη τους φορώντας κονκάρδες, συγχαίροντας για τη «διατήρηση της λογικής σε περιόδους κρίσης».
Όμως κανείς δεν γνωρίζει πόσο αυτή μπορεί να συνεχιστεί…
Προγράμματα που η USAID είχε προγραμματίσει για τα επόμενα χρόνια στην Ουκρανία -από τον εμβολιασμό κατά της πολιομυελίτιδας και τη θεραπεία της φυματίωσης και του HIV, έως εκπαιδευτικά προγράμματα σε περιοχές στην πρώτη γραμμή του πολέμου- είναι πλέον στον «αέρα».
Όσο κυλά ο χρόνος, τα προβλήματα γίνονται ακόμη πιο μεγάλα…
Μια όλο και πιο σφιχτή «θηλιά»
Καθώς η οικονομία της Ουκρανίας συρρικνώθηκε εν μέσω του πολέμου και οι προϋπολογισμοί ανακατευθύνθηκαν στην άμυνα της χώρας, η USAID ουσιαστικά στήριζε την κυβέρνηση του Κιέβου στην καταβολή μισθών κρατικών υπαλλήλων και στην παροχή κρατικών υπηρεσιών.
Μόνον πέρυσι διατέθηκαν 325 εκατομμύρια δολάρια για τη στήριξη του ενεργειακού τομέα, ο οποίος βρίσκεται υπό συνεχή ρωσικό βομβαρδισμό.
Αυτή η «σανίδα σωτηρίας» πλέον δεν υπάρχει.
Το ίδιο ισχύει και για τον αγροτικό τομέα, τη σημαντικότερη βιομηχανία της Ουκρανίας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, από το 2022 η USAID βοήθησε το ένα τρίτο των αγροτών, παρέχοντας σπόρους, λιπάσματα και χρηματοδότηση για μηχανήματα.
Εκατοντάδες άλλες μικρές επιχειρήσεις που είχαν βρεθεί στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, λόγω του πολέμου, στάθηκαν όρθιες με την στήριξη της USAID. Τώρα βρίσκονται και πάλι χείλος της καταστροφής.
Δύο από τους τομείς όπου το «πάγωμα» της αμερικανικής βοήθειας έγινε πιο έντονα αισθητό είναι πάντως η πολιτιστική παραγωγή και τα ΜΜΕ.
Περισσότεροι από 100 οργανισμοί σε αυτούς τους τομείς έχουν μείνει χωρίς κεφάλαια, συμπεριλαμβανόμενων μικρών ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης.
Ιστότοποι ερευνητής δημοσιογραφίας όπως οι Bihus.info και Slidstvo.info, που ασχολούνται με τη διαφθορά στην ουκρανική κυβέρνηση και τα ρωσικά εγκλήματα πολέμου, ανακοίνωσαν δημόσιες εκστρατείες συγκέντρωσης κεφαλαίων.
«Ανεξάρτητα από το τι πιστεύετε για τις επιδοτήσεις», ανέφερε σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το Bihus, «η εναλλακτική είναι τα συμφέροντα των πολιτικών δυνάμεων ή επιχειρηματικών ομάδων».
ΠΗΓΗ ΙΝ.GR
