Αριθμός Πιστοποίησης: Μ.Η.Τ. 242014
Πανευρωπαϊκή δημοσκόπηση: Οι Αμερικανοί δεν είναι σύμμαχοι αλλά εταίροι
Νέα πανευρωπαϊκή δημοσκόπηση δείχνει ότι η πλειονότητα των πολιτών της Ευρώπης μπορεί να μην έχουν την καλύτερη άποψη για τον Τραμπ, αλλά θεωρούν αναγκαία τη συνεργασία με τις ΗΠΑ.
Η νέα δημοσκόπηση του Εuropean Cοuncil on Foreign Relations (ΕCFR), ευρωπαϊκού think tank που ειδικεύεται σε θέματα ασφάλειας και εξωτερικών σχέσεων, αποκαλύπτει «την κατήφεια που έχει πέσει στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη» σε ό,τι αφορά τις διατλαντικές σχέσεις.
Οι αναλυτές της έρευνας χρησιμοποιούν τη λέξη «κατήφεια» (gloom) για να περιγράψουν το συναίσθημα που χαρακτηρίζει τους περισσότερους Ευρωπαίους μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ.
Η έρευνα που παρουσιάστηκε σήμερα, αποτελεί συνέχεια προηγούμενης παγκόσμιας δημοσκόπησης για το πώς βλέπουν το ρόλο των ΗΠΑ οι λαοί σε όλο τον πλανήτη. Όπως είχε αναφερθεί και τότε, η Ευρώπη «νιώθει μόνη σε ένα Τραμπικό σύμπαν», αντιμετωπίζοντας με ανησυχία και φόβο τη νέα εποχή που σηματοδοτεί η δεύτερη θητεία του Τραμπ στον Λευκο Οίκο.
Αντιθέτως, η κοινή γνώμη εκτός ΕΕ είναι πιο θετικά διακείμενη απέναντι στον νέο Ρεπουμπλικανό πρόεδρο, με τους πολίτες σε χώρες όπως η Ινδία, η Τουρκία, η Ρωσία, ακόμα και η Κίνα, να αισιοδοξούν ότι η προεδρία Τραμπ μπορεί να φέρει «καλά νέα για την παγκόσμια ειρήνη». Τις ανησυχίες των Ευρωπαίων μοιράζονται χώρες που θεωρούνταν μέχρι τώρα παραδοσιακές σύμμαχοι των ΗΠΑ, όπως η Νότια Κορέα.
Τι είναι οι ΗΠΑ για την ΕΕ; Αναγκαίος εταίρος απαντά ο ένας στους δύο ευρωπαίους / πηγή: ECFR
Πώς βλέπουν οι Ευρωπαίοι τις ΗΠΑ
Η δημοσκόπηση, που εστιάζει τώρα αποκλειστικά στην Ευρώπη, καταγράφει τις αντιλήψεις σε 14 χώρες (11 εντός ΕΕ και σε Βρετανία, Ουκρανία και Ελβετία) για το πώς βλέπουν τις σχέσεις της γηραιάς ηπείρου με τις ΗΠΑ από εδώ κι εμπρός. Επίσης εξετάζει το πώς αντιλαμβάνονται το ρόλο της Ρωσίας και της Κίνας, τι πιστεύουν για τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας αλλά και το πόσο αισιόδοξοι ή απαισιόδοξοι είναι για το μέλλον της Ευρώπης γενικότερα.
Ένα κοινό χαρακτηριστικό, παρά τις επί μέρους διαφορές μεταξύ των χωρών, είναι ότι οι Ευρωπαίοι είναι πιο πιθανόν να αποκαλούν τις ΗΠΑ «απαραίτητο εταίρο» παρά «σύμμαχο».
Ωστόσο, οι απόψεις για την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με τη χώρα προέλευσης αλλά και την πολιτική τοποθέτηση του καθενός.
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις διαφορετικές αντιλήψεις σε άλλα ζητήματα, δίνουν στον Τραμπ «άφθονες ευκαιρίες για να διχάσει τους Ευρωπαίους», διαπιστώνουν οι αναλυτές του ΕCFR.
Ως απάντηση, οι εμπειρογνώμονες προτείνουν την οικοδόμηση μιας «ευρείας συμμαχίας ανάμεσα στους ευρω-αισιόδοξους και τους πιο επιφυλακτικούς, που θα βοηθήσει τους ευρωπαίους ηγέτες να αντισταθούν στις προσπάθειες διχασμού ή ακόμα και να επιδιώξουν μια νέα αυγή στις διατλαντικές σχέσεις».
Η σκια του Τραμπ πέφτει βαριά στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα – πηγή: ECFR / εικόνα που δημιουργήθηκε με ΑΙ
Τα φώτα σβήνουν στην Ευρώπη
Πριν μας βομβαρδίσει με δεδομένα, η έκθεση του ΕCFR ξεκινά με έναν ιστορικό ανέκδοτο, που θα μπορούσε να έχει βγει από μυθιστόρημα του Γκράχαμ Γκριν: Το ξημέρωμα της 3ης Αυγούστου του 1914, ένας φίλος επισκέφθηκε τον βρετανό υπουργό Εξωτερικών σερ Έντουαρντ Γκρέι στο γραφείο του στο Λονδίνο. Κοίταζαν από τα παράθυρα τον ομιχλώδη δρόμο, καθώς οι λεγόμενοι «φανοκόροι», οι εργάτες του δήμου, έσβηναν έναν-έναν τους φανοστάτες φωταερίου. «Τα φώτα σβήνουν σε όλη την Ευρώπη. Δεν θα τα ξαναδούμε αναμμένα κατά τη διάρκεια της ζωής μας», δήλωσε τότε ο Σερ Γκρέι, όπως έγραψε αργότερα στα απομνημονεύματά του.
Το να συγκρίνουμε το τώρα με το τότε, μπορεί να ακούγεται παράλογα καταστροφολογικό, σχολιάζουν οι ερευνητές. Εξάλλου, ο Γκρέι αναφερόταν στο επικείμενο ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Είχε ήδη προηγηθεί η δολοφονία του Αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου της Αυστρίας στο Σαράγεβο, που λειτούργησε ως θρυαλλίδα για τη γενίκευση του πολέμου.
Τα στελέχη του ΕCFR επιμένουν ωστόσο ότι αυτή η μελαγχολική εικόνα αποτυπώνει το σημερινό κλίμα Ευρώπη, σε ό,τι αφορά τη συμμαχική σχέση με τις ΗΠΑ. «Μια σχέση που άλλοτε έλαμπε φωτεινά, τώρα σβήνει. Οι σκιές απλώνονται, η κατήφεια εγκαθίσταται, για πόσο καιρό δεν ξέρουμε ακόμα», σχολιάζουν με πένθιμο ύφος.
Μόνο το 28% των Ευρωπαίων θεωρούν ότι η εκλογή Τραμπ φέρνει πιο κοντά την ειρήνη στην Ουκρανία
Η Ευρώπη στη ζώνη του λυκόφωτος
Οι σκιές δεν καλύπτουν ομοιόμορφα όλη τη γηραιά ήπειρο. Σε κάποια κράτη που κυριαρχεί η λαϊκιστική δεξιά, όπως η Ουγγαρία, η φλόγα της γεωπολιτικής «αγάπης» για τις ΗΠΑ του Τραμπ καίει ακόμα. Σε χώρες που το φως εξασθενεί, μετριοπαθείς ηγέτες όπως ο Εμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία και ο Φρίντριχ Μερτς – ο πιθανότερος επόμενος καγκελάριος της Γερμανίας, «ελπίζουν να χρησιμοποιήσουν την προσωπική τους εφευρετικότητα ή το χάρισμά τους για να διατηρήσουν τη διατλαντική φλόγα αναμμένη». Για να το κατορθώσουν αυτό, επιμένουν οι αναλυτές, πρέπει να προσέξουν το «τοπίο του λυκόφωτος που απεικονίζει η δημοσκόπησή μας».
Τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας
Τέσσερα είναι τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας: Πρώτον, οι Ευρωπαίοι βλέπουν τις ΗΠΑ λιγότερο ως σύμμαχο με τον οποίο μοιράζονται κοινά συμφέροντα και αξίες και περισσότερο ως έναν εταίρο με τον οποίο πρέπει να συνεργαστούν στρατηγικά.
Δεύτερον, οι Ευρωπαίοι είναι σε μεγάλο βαθμό ενωμένοι στην προσδοκία ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Πρόκειται για μια σημαντική μετατόπιση σε σύγκριση με το αμέσως προηγούμενο διάστημα. Ωστόσο υπάρχουν διαφορετικές αντιλήψεις στο τι θα πρέπει να περιλαμβάνουν οι διαπραγματεύσεις και τι στάση πρέπει να κρατήσει μακροπρόθεσμα η Ευρώπη.
Τρίτον, υπάρχει μια παρόμοια εικόνα διχασμού σε ό,τι αφορά την πολιτική της ΕΕ απέναντι στην Κίνα. Οι απόψεις μεταξύ των Ευρωπαίων διαφέρουν σημαντικά και δεν συσχετίζονται ευκρινώς με τις απόψεις για την Αμερική ή τον Τραμπ. Αυτό δίνει περιθώριο στην αμερικανική κυβέρνηση να εκμεταλλευτεί τις διαφορές.
Λιγότεροι από 3 στους 10 Ευρωπαίους είναι αισιόδοξοι για το μέλλον της ΕΕ
Ευρω-αισιόδοξοι και ευρω-πεσιμιστές
Τέλος, οι Ευρωπαίοι τείνουν να βλέπουν την ΕΕ με πιο μελανά χρώματα από αυτά που τη βλέπουν οι πολίτες των τρίτων χωρών. Όμως λίγοι είναι εκείνοι που έχουν εγκαταλείψει κάθε ελπίδα για το μέλλον του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Ανάμεσα στους ευρω-αισιόδοξους του λευκού και τους ακραίους ευρω-πεσιμιστές του μαύρου, υπάρχουν τα στρατόπεδα του γκρίζου, των ευρω-ρεαλιστών και των ευρω-προβληματισμένων.
Αυτά θα παίξουν και τον πλέον καθοριστικό ρόλο, για τη σφυρηλάτηση μιας νέας σχέσης με τις ΗΠΑ, επιμένουν οι ερευνητές. Μια σχέση που θα επιτρέψει στην Ευρώπη να γίνει «ένας πιο αυτόνομος, ευέλικτος και τελικά πιο ασφαλής εταίρος, με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση». Διαφορετικά, αν υποκύψουν στις δυνάμεις του διχασμού, θα επιτρέψουν το ξεδίπλωμα ενός «εθνικιστικού, MAGA διαταλαντικού σχεδίου που ήδη αναδύεται μέσα από τις σκιες».
Δεν θέλουμε τις ΗΠΑ, αλλά τις χρειαζόμαστε
Στο ερώτημα «τι είναι οι ΗΠΑ για την Ευρώπη», το 51% των Ευρωπαίων απαντά ότι είναι «αναγκαίος εταίρος με τον οποίο πρέπει να συνεργαστούμε στρατηγικά». Μόλις 22% θεωρούν ότι είναι σύμμαχος με τον οποίο μοιραζόμαστε κοινές αξίες, ένα 8% θεωρούν ότι είναι ανταγωνιστής και ένα 3% θεωρούν ότι είναι αντίπαλος με τον οποίο βρισκόμαστε ήδη σε σύγκρουση. Πολωνία, Δανία, καθώς και οι χώρες της ανατολικής ΕΕ και της Βαλτικής (Εσθονία, Ουγγαρία, Ρουμανία) είναι πιο φιλικά διακείμενες στις ΗΠΑ.
Οι πιο φιλοαμερικανοί είναι οι Βρετανοί, που δεν ανήκουν στην ΕΕ, ενώ φιλικά αισθήματα προς τις ΗΠΑ επί προεδρίας Τραμπ, τρέφουν οι Ουκρανοί. Ακόμα και σε χώρες που έχουν τα πιο υψηλα ποσοστά αντι-αμερικανισμού (Γαλλία, Γερμανία) η επικρατέστερη άποψη είναι ότι πρέπει να συνεργαστούμε με τις ΗΠΑ, θέλοντας και μη.
Η Ελλάδα δεν περιλαμβάνεται στο δείγμα της έρευνας, αλλά από τις δημοσκοπήσεις που έχουν γίνει στη χώρα μας τα αποτελέσματα κυμαίνονται κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Σε δημοσκόπηση της ΜRB, αν και η πλειοψηφία αξιολογεί τη στάση του Τραμπ αρνητικά (44%) σχεδόν ένα 30% τη βλέπει θετικά, ενώ το 22% έχει ουδέτερη γνώμη.
ΠΗΓΗ ΙΝ.GR
