Μουσειο…λόγος : «Ταξίδι στο Διάστημα»

Γράφει η Ηλιάνα Ζιώγα,

Μουσειολόγος - Σύμβουλος Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Σε λίγες μέρες γιορτάζουμε τη Διεθνή Ημέρα Πτήσης του Ανθρώπου στο Διάστημα. Ήταν 12 Απριλίου 1961 όταν ο Ρώσος κοσμοναύτης Γιούρι Γκαγκάριν έγινε ο πρώτος άνθρωπος που μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη με το διαστημόπλοιο «Βοστόκ 1» και ξεκίνησε το ταξίδι προς το διάστημα, που έμελλε να μείνει στην ιστορία ως η πρώτη διαστημική πτήση του ανθρώπου.

Η αγάπη και το πάθος του για τα αεροπλάνα τον οδήγησαν το 1955 στη Σχολή Πιλότων στο  Όρενμπουργκ για να εκπαιδευτεί και να αποφοιτήσει με επαίνους δύο χρόνια αργότερα.

Ως κοσμοναύτης ξεκινά την απαιτητική εκπαίδευση το 1959, με μια σειρά από δοκιμασίες και ψυχολογικά τεστ. Μερικά από αυτά ήταν η παραμονή για 24 ώρες σε σκοτεινό και ηχομονωμένο περιβάλλον, καθώς και η δοκιμασία αντοχής σε επιταχύνσεις 13g. Ο Γιούριν Γκαγκάριν, βραβεύτηκε με μετάλλια και επαίνους  και προς τιμήν του ιδρύθηκε το Βραβείο Γιούρι Γκαγκάριν.

Ελάτε να γνωρίσουμε τα Μουσεία Διαστήματος-Πλανητάρια!

Το «Μουσείο των Κατακτητών του Διαστήματος» στη Μόσχα, το οποίο εγκαινιάστηκε στις 10 Απριλίου 1981 και είναι αφιερωμένο στην εξερεύνηση του διαστήματος. Βρίσκεται στο εσωτερικό της βάσεως του «Μνημείου των Κατακτητών του Διαστήματος». Το μουσείο περιλαμβάνει πληθώρα σοβιετικών και ρωσικών εκθεμάτων που σχετίζονται με τις διαστημικές αποστολές και τη διαστημική τεχνολογία. Παράλληλα, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να γνωρίσει την ιστορία της αεροπορίας, την αστρονομία και την επίδραση του διαστήματος στις καλές τέχνες.

Η συλλογή του Μουσείου περιλαμβάνει περίπου 85 χιλιάδες διαφορετικά εκθέματα και το επισκέπτονται περίπου περισσότεροι από 300 χιλιάδες επισκέπτες ετησίως.

Από τα σημαντικότερα εκθέματα του Μουσείου είναι η στολή και η διαστημική κάψουλα που χρησιμοποίησε ο Γκαγκάριν, δορυφόροι σε πραγματικό μέγεθος, δείγματα πυραύλων, ομοίωμα του διαστημικού σταθμού «Μιρ» και πολλά άλλα ενδιαφέροντα εκθέματα.

Στην Ελλάδα, το «Ευγενίδειο Πλανητάριο» αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα, σύγχρονα πλανητάρια του κόσμου και είναι μέρος του Ιδρύματος Ευγενίδου, το οποίο δημιουργήθηκε με την διαθήκη του εθνικού ευεργέτη Ευγένιου Ευγενίδη το 1954.  Το Πλανητάριο εγκαινιάστηκε στις 7 Ιουνίου του 1966 και ξεκίνησε να λειτουργεί σε μια αίθουσα με 240 θέσεις, κάτω από έναν ημισφαιρικό θόλο διαμέτρου 15 μέτρων και ύψους 10,5 μέτρων. Το κύριο προβολικό του σύστημα ήταν ο «Παγκόσμιος Προβολέας Mark IV». Ο Προβολέας, είχε τη δυνατότητα να παρακολουθεί τις κινήσεις των πλανητών και την αλλαγή του ουράνιου θόλου από οποιοδήποτε σημείο της Γης, καθώς και διάφορα άλλα ουράνια φαινόμενα.

Τα χρόνια που ακολούθησαν το Πλανητάριο συνεργάζεται με μεγάλα Πλανητάρια του κόσμου, όπως το Πλανητάριο Armagh της Βόρειας Ιρλανδίας και το Πλανητάριο του Αμβούργου, όπου συνέστησαν το 1978 την European-Mediterranean Planetarium Association με σκοπό την ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ των μεγάλων Πλανηταρίων της Ευρώπης. Το Ευγενίδειο Πλανητάριο  15 χρόνια αργότερα ήταν το πρώτο που προχώρησε στην ίδρυση της European Association for Astronomy Education, για την Διδασκαλία της Αστρονομίας. Το 2003, στο παλαιό κτιριακό συγκρότημα προστίθεται το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο, το μεγαλύτερο και καλύτερα εξοπλισμένο ψηφιακό Πλανητάριο σε Ευρώπη και Αμερική.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη Θεσσαλονίκη λειτουργεί το δεύτερο πλανητάριο της χώρας μας, το «Νόησις», Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας, το οποίο ιδρύθηκε το 1978 και τον Οκτώβριο του 2004 πραγματοποιούνται τα εγκαίνια στις νέες εγκαταστάσεις του Μουσείου στην περιοχή Θέρμη, όπου στεγάζεται έως σήμερα.

Το «Νόησις» περιλαμβάνει το  Ψηφιακό Πλανητάριο με 150 ανακλινόµενες θέσεις, όπου γίνεται αναπαράσταση αστρονοµικών και φυσικών φαινοµένων με χρήση εξειδικευμένου τεχνικού εξοπλισμού ψηφιακών προβολών σε ημισφαιρική οθόνη διαμέτρου.  Επίσης, μεταξύ άλλων περιλαμβάνει προσομοιωτή εικονικής πραγματικότητας, το Κοσμοθέατρο, μια αμφιθεατρική αίθουσα με δυνατότητα προβολής σε γιγαντοοθόνη, όπου προβάλλονται επιστημονικές και περιβαλλοντικές ταινίες και το Μουσείο Τεχνολογίας, στο οποίο παρουσιάζονται θεματικές εκθέσεις σχετικά με την Ιστορία της Τεχνολογίας και των Επιστηµών και περιλαμβάνει: εκθετήριο Τεχνολογίας Μεταφορών, Τεχνοπάρκο, και εκθετήριο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας.

 Στην περιοχή μας στην Υπάτη, βρίσκεται ένα από τα πλέον σύγχρονα κέντρα εκπαίδευσης, έρευνας και διάδοσης της επιστήμης της Αστρονομίας, το Πλανητάριο- Αστεροσχολείο, «Κακογιάννειο Αστεροσχολείο» (φωτογραφίες), το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το ζεύγος Σταύρου και Ειρήνης Κακογιάννη, το 2008. Η δωρεά προς τον Σύλλογο Ερασιτεχνών Αστρονόμων Φθιώτιδας «Ο Ηρακλής» αφορούσε τον εξοπλισμό του κέντρου. Στη συνέχεια, τα δραστήρια μέλη του συλλόγου και της τοπικής αυτοδιοίκησης οργάνωσαν το αμφιθέατρο για την πραγματοποίηση εκδηλώσεων, συνεδρίων και Συμποσίων Αστρονομίας. Ακολούθησε η κατασκευή πλανηταρίου 50 θέσεων, το οποίο πήρε το όνομα Αστροθέατρο Σταύρου Κακογιάννη και διαθέτει προβολικό σύστημα STARLAB για ημισφαιρική οθόνη διαμέτρου 5,5 μ., όπου προβάλλονται από ουρανογραφία έως ταινίες σχετικές με το σύμπαν.

Η δράση του «Αστεροσχολείου Υπάτης» απαριθμεί περισσότερο από μια δεκαετία με την υλοποίηση πλήθος εκδηλώσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων, δίνοντας δυναμική παρουσία τόσο στα πολιτιστικά, ερευνητικά και εκπαιδευτικά δρώμενα της περιοχής όσο και στην Ελλάδα.