ΤΟ ΛΑΜΙΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟΠΑΖΑΡΟ - ΄Ένας εκπαιδευτικός θυμάται...

Η πόλη μας είτε Ζητούνι, είτε Λαμία λεγόταν, είχε τα δυο ετήσια εμπορικά πανηγύρια της, τα γνωστά σε όλους παζάρια. Εκείνο το εαρινό και το άλλο το φθινοπωρινό. Το πρώτο, που άρχισε να τελείται το 1680, ίσως και νωρίτερα, καταργήθηκε με βασιλικό διάταγμα το 1961. Το άλλο, που τελείται ακόμα, ιδρύθηκε το 1856, όταν δήμαρχος στη Λαμία ήταν ο Κυριακός Τασσίκας. Δεν ήταν μόνο εμποροπανηγύρεις, αλλά και ζωοπανηγύρεις. Στις μέρες μας το δεύτερο «σκέλος»… δεν τελείται πλέον «δια την έλλειψιν τετραπόδων»… Και τα δυο παζάρια είχαν πανελλαδική και παμβαλκανική ακτινοβολία.

Η Λαμία όμως είχε και το ετήσιο μαθητικό βιβλιοπάζαρο, που λειτούργησε στην πόλη στα προπολεμικά, τα κατοχικά και κυρίως τα μετακατοχικά χρόνια. Για ΄κείνο ιδρυτικός νόμος δεν υπήρξε, ούτε και καταργήθηκε με κάποιο διάταγμα. Ιδρυτές του υπήρξαν φτωχοί μαθητές των Γυμνασίων της Λαμίας της εποχής εκείνης και η ανάγκη τους ν΄αγοράζουν βιβλία σε «προσιτή τιμή»… Το λαμιώτικο μαθητικό βιβλιοπάζαρο, ως «θεσμός», είχε πολλές «ιδιαιτερότητες». Πρώτα- πρώτα δεν στήνονταν παραπήγματα… για τα εμπορεύματα, ούτε ο Δήμος μίσθωνε στους «εμπορευόμενους»… ειδικούς χώρους. Εμπορευόμενοι και επισκέπτες ήταν αποκλειστικά … μαθητές. Χρόνος τελέσεως ήταν σταθερά … ο Σεπτέμβριος μήνας … χώρος δε λειτουργίας η συμβολή των οδών «Ρήγα Φερραίου» και «Διάκου», «υπό την σκιάν» … του πλατάνου και «έμπροσθεν» του βιβλιοπωλείου του μακαρίτη Γιώργου Ποντικόπουλου. Αυτός ήταν ο «συνήθης» χώρος. Πολλές φορές όμως οι «εμπορικές δραστηριότητες»… μεταφέρονταν και «έμπροσθεν» των δύο Γυμνασίων –εξαταξίων τότε- της Λαμίας, που δεν ήταν άλλα από το Αρρένων, δηλ. το σημερινό πέτρινο της οδού «Υψηλάντου» και το Θηλέων, το γνωστό ως «Μουστάκειο». «Εμπορεύματα» ήταν τα παλιά βιβλία και οι μεταφράσεις … του Γυμνασίου. «Εκθέτες» και  «επισκέπτες» ήταν κυρίως μαθητές, που προέρχονταν απ΄τις ασθενέστερες οικονομικά, κοινωνικές τάξεις. Όσοι λοιπόν μαθητές δεν μπορούσαν να αγοράσουν τα βιβλία τους απ΄τα βιβλιοπωλεία της πόλης και τέτοια ήταν του Γ.Ποντικόπουλου, του Κ. Καραπατάκη, του Θεμ. Παπαευθυμιου και του Δημ. Αναγνωστόπουλου, αυτοί λοιπόν οι μαθητές αγόραζαν τα βιβλία τους, μεταχειρισμένα και παλιά,απ΄τοβιβλιοπάζαρο.

Εκεί λοιπόν μαθητές έφερναν τα βιβλία «υπό μάλης»… ή «ανά χείρας», τα εναπόθεταν επί του πεζοδρομίου και άρχιζαν οι διαπραγματεύσεις… Η τιμή κάθε βιβλίου ήταν μονοψήφια, άλλωστε στην είσοδο των βιβλιοπωλείων βρισκόταν ανηρτημένος ο τιμοκατάλογος των καινούργιων βιβλίων και δεν «χωρούσε»… υπερτίμηση στα παλιά βιβλία. Βιβλία, που «διακινούνταν» στην αξέχαστη εκείνη βιβλιοπανήγυρη ήταν εκείνα του Γυμνασίου: Θρησκευτικά, Αρχαία Ελληνικά, Λατινικά, Νεοελληνικά Αναγνώσματα, η Θεωρητική Γεωμετρία αρχικά του Χρ. Μπαρμπαστάθη και μετά του Ν. Νικολάου, η Πρακτική Αριθμητική των: Τόγκα-Πασσά-Νικολάου, Ιστορία, Ζωολογία, Φυτολογία, στοιχεία Φυσικής, Χημεία, κλπ. Ακόμη, μεγάλη συναλλαγή γινόταν με … τις μεταφράσεις του Κυρ. Κοσμά και τα λυσάρια! Το βιβλιοπάζαρο είχε ακόμη μια «ιδιαιτερότητα»… Στο σύνολό της σχεδόν οι μαθητές της πόλης επισκέπτονταν το παζάρι εκείνο, ανεξάρτητα αν θ΄αγόραζαν βιβλία ή όχι. Και τούτο, διότι θα ήταν μεγάλη παράλειψη… γι΄αυτούς αν δεν πήγαιναν στο ετήσιο και διασκεδαστικό εκείνο λαμιώτικο μαθητικό βιβλιοπάζαρο. Για πολλές δεκαετίες στους χώρους, που αναφέρθηκαν πιο πάνω, εκατοντάδες Λαμιώτες μαθητές πωλούσαν κι΄ αγόραζαν παλιά και μεταχειρισμένα βιβλία για τη σχολική χρονιά, που άρχιζε. Αν περίσσευαν χρήματα απ΄την αγοραπωλησία προμηθεύονταν απ΄τα βιβλιοπωλεία της πόλης καλαμάρι με μελάνι-διότι εκείνο, που είχαν την προηγούμενη χρονιά το είχαν σπάσει στον τοίχο του Γυμνασίου τον Ιούνιο-ακόμη αγόραζαν τετράδια με την «Προπαιδεία του Πολλαπλασιασμού» και καμμιά πέννα Χί… Ο γράφων τις φτωχές τούτες γραμμές υπήρξε ένας απ΄τους «εμπορευόμενους» του παζαριού εκείνου, πολλά δε βιβλία βρίσκονται στην κατοχή του απ΄την εποχή εκείνη. Το λαμιώτικό εκείνο μαθητικό βιβλιοπάζαρο δεν τελείται πλέον. «Καταργήθηκε» στα μέσα της δεκαετίας του ΄60, όταν η πολιτεία άρχισε να διανέμει δωρεάν τα βιβλία στους μαθητές. Έτσι λοιπόν σπούδαζαν, κάποτε, οι φτωχοί… Νεοέλληνες μαθητές. Αυτά για την ιστορία.

Δ.Θ.Ν.